Turystyka militarna wciąż się rozwija. Niektórzy, szukając bardzo mocnych wrażeń, decydują się na wyjazd w zagrożone, czasem pogrążone w wojnie rejony świata. Inni, którzy choć zafascynowani militariami, nie mają ochoty narażać życia, szukają reliktów dawnych konfliktów na obszarach dużo bardziej bezpiecznych.
W Polsce nie brakuje miejsc, które przenoszą w dawny świat. W zachowanych pozostałościach bunkrów i twierdz wciąż poczuć można wojenny „klimat”. Militarnych, historycznych obiektów na mapie Polski nie brakuje. Przedstawiamy tylko niektóre z nich.
Wilczy Szaniec
Najbardziej znane bunkry w Polsce to kompleks Wilczy Szaniec leżący w Gierłoży, niedaleko Kętrzyna na Mazurach. Była to kwatera główna Adolfa Hitlera i Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych Niemiec. W Wilczym Szańcu podejmowano najważniejsze decyzje związane z przebiegiem II wojny światowej. Kwaterę tę wybudowano na potrzeby prowadzonej przez Niemców wojny z Sowietami. To w tym miejscu, 20 lipca 1944 roku Claus von Stauffenberg i Werner von Haeften dokonali nieudanego zamachu na życie Hitlera.
Gierłowskie bunkry do dzisiaj robią wielkie wrażenie z powodu swego rozmiaru. Nie wszystkie przetrwały, niektóre wysadzili w powietrze wycofujący się Niemcy. Kwatera miała powierzchnię 250 hektarów i otoczona była zasiekami oraz polem minowym. Prowadziły do niej trzy wjazdy. Całość podzielona była na trzy strefy – kontroli podlegał także ruch między strefami. Stała załoga Wilczego Szańca liczyła ponad 2 tysiące osób.
Międzyrzecki Rejon Umocniony
Międzyrzecki Rejon Umocniony to system umocnień stworzony przez Niemców w latach 1934–1944 dla ochrony wschodniej granicy Rzeszy. Dziś znajduje się on w województwie lubuskim niedaleko Międzyrzecza. Najsilniej ufortyfikowany odcinek ciągnie się od Kurska przez Kęszycę, Pniewo do Boryszyna. Długość korytarzy podziemnych wynosi nawet 35 kilometrów. Międzyrzecki Rejon Umocniony to jeden największych systemów umocnień na świecie.
Obecnie podziemia MRU są nie tylko celem wycieczek turystycznych, ale także siedliskiem kilkunastu gatunków nietoperzy. Żyje tam nawet 30 tysięcy tych ssaków.
Hochwald
Hochwald to znajdująca się na Mazurach (wieś Pozezdrze) była kwatera Heinricha Himmlera. Ukończono ją wiosną 1941 roku. „Teren otoczony był pasem pól minowych, odgrodzony płotem z siatki i drutu kolczastego oraz silnie strzeżony. Zakwaterowany był tu batalion policji, który wchodził w skład oddziałów przewidzianych do obrony kwatery Hitlera i OKW (Oberkommando der Wehrmacht) w Gierłoży oraz obserwacji trójkąta Kętrzyn, Węgorzewo, Giżycko (…) Kwatera ukryta w lesie składała się z 9 obiektów - 5 schronów o dwumetrowej konstrukcji stropu i ścian, niedużego podziemnego garażu, dwóch ceglanych wartowni i schronu specjalnego - Himmlera”. (więcej: mazury.info.pl). Kompleks Hochwald został wysadzony w powietrze w styczniu 1945 roku przez wycofujących się Niemców.
Twierdza Świnoujście
Twierdza Świnoujście to pruski zespół fortyfikacji broniący portu w Świnoujściu. Twierdzę wzniesiono w XIX wieku. Autorem projektu był Johann Leopold Ludwig Brese. Twierdza składała się z czterech fortów, z których do naszych czasów przetrwały trzy. Są to: Fort Anioła, Fort Gerharda i Fort Zachodni
Twierdza Boyen
Twierdza Boyen znajduje się obecnie na terenie Giżycka na Mazurach. To twierdza w kształcie gwiazdy wybudowana w latach 1844-1856 z rozkazu króla Fryderyka Wilhelma IV. Ulokowano ją na wąskim przesmyku między dwoma dużymi jeziorami mazurskimi – Kisajno i Niegocin. Twierdza Boyen była obiektem militarnym o znaczeniu strategicznym w XIX i na początku XX wieku. Twierdza miała powierzchnię ok. 100 hektarów i została przygotowana dla załogi liczącej około 3000 żołnierzy. W czasie II wojny światowej mieścił się w niej niemiecki szpital.
Radzieje
W Radziejach, 20 kilometrów od Kętrzyna znajdują się kolejne bunkry z czasów II wojny światowej. Wybudowali je Niemcy, była to kwatera szefa kancelarii Rzeszy SS-Obergruppenführera Hansa Lammersa. Dawna kwatera znajduje się za nieczynną linią kolejową Kętrzyn-Węgorzewo, prowadzi do niej, zachowana od lat 40. XX wieku, betonowa droga.
Mamerki
Osada leśna Mamerki w gminie Węgorzowo na Mazurach to miejsce, gdzie znajduje się kompleks bunkrów. Są one w stanie dużo lepszym, niż bunkry w Wilczym Szańcu, choć jednocześnie są mniej znane. Mamerki zlokalizowane są 18 kilometrów od Wilczego Szańca niedaleko jeziora Mamry. W Mamerkach znajdowało się stanowisko dowodzenia Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (od końca czerwca 1941 do grudnia 1944 roku).
Kwatera w Mamerkach zajmowała powierzchnię 2500 hektarów. Była podzielona na trzy strefy: „Fritz”, „Quelle” i „Brigitten-Stadt”. Wybudowano tam 140 obiektów w tym schrony typu ciężkiego oraz wiele budynków murowanych i drewnianych. W Mamerkach mieszkało 1500 żołnierzy, w tym około 40 generałów. Komendantem kwatery był generał Walter von Gündel.
Podborsko
Podborsko znajduje się 50 kilometrów od Kołobrzegu. Obejrzeć tam można pochodzący z czasów PRL schron nuklearny wybudowany przez władze Polski z rozkazu Sowietów. Budowa kosztowała PRL około 180 milionów ówczesnych złotych. Cały kompleks przeszedł w 1970 roku na własność ZSRS.
Była to tajna baza atomowa, aż do początku lat 90. pod ścisłą kontrolą Moskwy. Przez 20 lat stacjonował w Podborsku garnizon wojsk sowieckich. W schronach tych składowano sowiecką broń jądrową (około 160 głowic). Współcześnie schron atomowy w Podborsku można zwiedzać. Znajduje się tam Muzeum Zimnej Wojny.
Twierdza Modlin
Twierdza Modlin leży około 30 kilometrów od Warszawy u zbiegu Wisły, Narwi i Wkry. Jej budowę zaczęto na początku XIX wieku z rozkazu Napoleona Bonaparte (wcześniej, już w czasach średniowiecza istniały w tym miejscu grody warowne). Twierdza była wielokrotnie rozbudowywana, a także broniona. W oparciu o nią toczyły się walki w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku.
Twierdza Srebrna Góra
Twierdza Srebrna Góra wzniesiona została w latach 1765-1777 na Górnym Śląsku przez władze Prus. Architektem twierdzy był Ludwik Wilhelm Regler, modyfikacje do konstrukcji wprowadzał zaś sam król Fryderyk Wielki. Warownia stanęła w Górach Sowich i składała się z sześciu fortów. Jej budowa była możliwa dzięki siłowemu ściąganiu specjalnego podatku wśród mieszkańców Śląska. W twierdzy mogło przebywać aż 3,5 tysiąca żołnierzy. Srebrna Góra oblegana była raz – w czasie wojny Prus z napoleońską Francją.
W późniejszych latach Srebrna Góra została zamieniona w więzienie, zaś od drugiej połowy XIX wieku zaczęto przystosowywać ją do celów turystycznych.
Tomaryny
W Tomarynach niedaleko Olsztyna znaleźć można nietypową budowlę, to znaczy bunkier w formie wieży. Jego zadaniem była ochrona mostu na Pasłęce oraz ochrona linii kolejowej. Drugi podobny obiekt znajduje się jeszcze w Samborowie pod Ostródą.
„Dwie wieże stojące u samego brzegu Pasłęki po obu stronach mostu kolejowego połączone są poterną (tunelem), przez którego otwory strzelnicze doskonale słychać szum przepływającej wody, potęgowany echem przepastnych pomieszczeń wnętrz bunkra. Dwie czterokondygnacyjne wieże dla 2 plutonów piechoty uzbrojone były w 3 ciężkie karabiny maszynowe i armatę szybkostrzelną w wieżyczce Grusona na stropie każdej z nich”. (więcej: T. Frąckiewicz, mojemazury.pl)
Zamek Książ
Tajemnicze tunele pod zamkiem Książ od dawna przyciągają miłośników zagadek. Niektórzy twierdzą, że tunele te łączą się z całym kompleksem tuneli i podziemnych bunkrów w Górach Sowich. Nie wiadomo wciąż dokładnie, jak wiele tuneli Niemcy zdążyli wydrążyć w tym rejonie w czasie II wojny światowej. Wciąż nie wszystkie zostały zapewne odkryte.
Rejon Umocniony Hel
Rejon Umocniony Hel został utworzony dekretem wydanym przez prezydenta Ignacego Mościckiego w sierpniu 1936 roku. Polska baza lądowa na Helu była przygotowywana natomiast już od 1920 roku. Osiem lat później zaczęto budowę portu wojennego, a ostatni odcinek mierzei zmilitaryzowano. W pobliżu portu powstały też inne obiekty. Około 1,5 km na północ od portu zbudowano podziemną elektrownię, a w lesie schrony amunicyjne, minowe oraz torpedowe. Kilka kilometrów na zachód od tego miejsca zbudowano podziemne zbiorniki paliwa, od których prowadzono do nadbrzeża rurociąg.
Czytaj też:
Twierdza Zamość - idea Zamoyskiego. Fortyfikacje, które niejedno widziałyCzytaj też:
Cytadela Warszawska. "Pamiątka" po carskiej Rosji i miejsce straceńCzytaj też:
Oszałamiające rezydencje. Dziesięć największych zamków w Europie