Zamki to, obok romańskich kościołów i gotyckich katedr, budowle najbardziej kojarzone z epoką średniowiecza. Zamkowe mury widziały niejedno. Są to idealne miejsca dla wszystkich pasjonatów historii i poszukiwaczy tajemnic. Gdzie w Europie szukać największych zamków? Czy wszyscy są zgodni, co do tego, który zamek jest największy?
Zamek w Edynburgu, Szkocja
Zamek w Edynburgu to jedna z najstarszych budowli w Wielkiej Brytanii. Został wybudowany na Castle Rock przynajmniej w czasach panowania króla Szkocji Dawida I w XII wieku, a być może wcześniej. Do 1633 roku była to rezydencja królewska. Od XVII wieku zamek służył wojsku jako koszary.
Zamek odegrał wiele razy ważną rolę w dziejach Szkocji i Wysp Brytyjskich. Był oblegany co najmniej 26 razy, co czyni go jednym z najczęściej atakowanych budowli w dziejach świata. Niezwykle ważnym miejscem na edynburskim zamku jest kaplica św. Małgorzaty z XII wieku. Równie interesujące są Pałac Królewski oraz Wielka Sala pochodzące z XVI wieku. Na zamku przechowywane są szkockie regalia zwane Honours of Scotland. Na zamku wciąż swoją siedzibę ma garnizon wojskowy. Jest to miejsce odwiedzane każdego roku przez nawet 2 miliony turystów.
Zamek w Budapeszcie, Węgry
Pierwszy zamek na miejscu dzisiejszego Zamku Królewskiego w Budapeszcie zbudował Ludwik Andegaweński zwany na Węgrzech Ludwikiem Wielkim. Z jego czasów, czyli z połowy XIV wieku, pochodzą najstarsze fundamenty zamku. Prace nad budową gmachu kontynuował później Zygmunt Luksemburski, lecz za jego życia nie zostały one ukończone. W 1578 roku w zamku, po zdobyciu go przez Osmanów, wybuchł arsenał, który zniszczył całą budowlę.
Na wiele lat, ten pochodzący z XIV wieku budapesztański zamek, popadł w zapomnienie. Zupełnie nowy zamek, na miejscu tego wybudowanego przez Ludwika Wielkiego, wznieśli natomiast Habsburgowie pod koniec XVIII wieku. Był on oficjalną rezydencją rodziny panującej. Rozbudowy zamku podjął się później, po latach, cesarz Franciszek Józef.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego na zamku w Budapeszcie rezydował Miklós Horthy. W czasie II wojny budowla została poważnie uszkodzona. Zamek po 1945 roku został odbudowany, lecz tylko w małym stopniu przypomina on dawną rezydencję Habsburgów, zaś w ogóle nie jest już podobny do zamku z czasów Ludwika Węgierskiego. Podczas prac archeologicznych odkryto pozostałości średniowiecznych i renesansowych elementów zamku, m.in. gotycką kaplicę, fragmenty murów i rzeźby.
Zamek Caerphilly, Walia
Zamek Caerphilly jest to drugi co do wielkości, po Windsorze, zamek w Wielkiej Brytanii, znajduje się w południowej Walii. Zbudowany został przez wpływowego możnowładcę, hrabiego Gilberta de Clare w XIII wieku. Zamek był świadkiem licznych walk pomiędzy Gilbertem a członkami jego rodziny oraz Gilbertem i władcami Walii.
Zbudowany na wyspie zamek Caerphilly otoczony był licznymi sztucznymi jeziorami, które przez wieki uchodziły za najbardziej rozległą obronę wodną w całej Wielkiej Brytanii. Centralna część zamku, gdzie znajdowały się pomieszczenia mieszkalne, została wzniesiona na sztucznej wyspie. Zamek pełnił ważną rolę w regionie aż do końca XV wieku. Później zaczął podupadać. Gruntowna renowacja zamku została przeprowadzona pod koniec XVIII wieku. W 1950 roku Caerphilly znalazł się zaś pod nadzorem państwa. Przeprowadzono wówczas kolejne prace konserwacyjne, przywrócono także świetność murom obronnym, a okalające zamek zbiorniki wodne ponownie wypełniono wodą.
Zamek w Pierrefonds, Francja
Zamek w Pierrefonds został wybudowany w XII wieku przez rodzinę de Nivelon. Później przeszedł na własność króla Filipa II Augusta. W XIV wieku Pierrefonds należał do Ludwika Orleańskiego, za rządów którego doszło do gruntownej przebudowy zamku.
Z czasem zamek popadał w ruinę. W XVII wieku planowano nawet całkowitą jego rozbiórkę, jednak ostatecznie do niej nie doszło. W 1810 roku zamek w Pierrefonds kupił Napoleon Bonaparte, a po nim przejęła go dynastia Burbonów. Faktyczną renowację obiektu przeprowadzono jednak dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Pracujący nad projektem architekt Viollet-le-Duc wprowadził do bryły zamku wiele własnych pomysłów, często w ogóle nie wzorując się na architekturze romańskiej oraz mieszając różne style (np. dziedziniec odbudowano w stylu renesansowym, a fortyfikacje to mieszanka gotyku i współczesności). Obecnie na zamku znajduje się galeria sztuki.
Zamek Burghausen, Niemcy
Zamek Burghausen to jeden z największych, a zarazem najdłuższy zamek na świecie – ma on ponad 1 kilometr długości (dokładnie 1051 metrów). Burghausen wybudowano przed 1025 rokiem. W ręce dynastii Wittlesbachów dostał się w 1168 roku po śmierci hrabiego Gebharda II Burghausena. Zamek zaczął rozbudowywać książę Otton I Wittlesbach. Do 1255 roku była to główna siedziba rodu (po niej rolę tę przejęło Landshut). Przez cały XV wiek trwało powiększenia zamku. Fortyfikacje zbudowano wokół całego wzgórza zamkowego.
Zamek przez wiele lat pełnił rolę siedziby żon książąt z rodu Wittelsbachów. Był też miejscem przechowywania książęcych skarbów. W Burghausen przez kilkanaście lat mieszkała Jadwiga Jagiellonka, żona Jerzego Bogatego i córka Kazimierza Jagiellończyka. Na zamku tym osadził ją mąż, który po 10 latach małżeństwa oddalił ją od siebie. Jadwiga zmarła w Burghausen w 1502 roku.
Na początku XIX wieku zamek uległ niewielkim zniszczeniom. W latach 1763–1891 był wykorzystywany jako siedziba garnizonu wojskowego.
Zamek Windsor, Anglia
Zamek Windsor to największy zamek w Wielkiej Brytanii. Jest on jednocześnie od wieków niemal bez przerwy zamieszkiwany przez kolejnych członków rodziny królewskiej. Budowa zamku została rozpoczęta w XI wieku z rozkazu Wilhelma Zdobywcy. To on jako pierwszy mieszkał w Windsorze, co czyni tę rezydencję najdłużej zamieszkiwaną siedzibą królewską w Europie.
Zamek został wybudowany jako rezydencja rycerska typu motte. Z czasem był on stopniowo rozbudowywany. Za panowania Henryka III w XIII wieku wybudowano w Windsorze luksusową rezydencję. W XVI wieku, za panowania Henryka VIII i Elżbiety Wielkiej Windsor pełnił kluczową rolę jako siedziba władców i centrum angielskiej dyplomacji.
Na zamku w Windsorze więziony był, w czasie wojny domowej, król Karol I. Jego syn Karol II Stuart w późniejszym czasie zamek po raz kolejny „wyremontował” dodając doń barokowe wnętrza. W kolejnych wiekach Windsor był ulubioną rezydencją królowej Wiktorii, jeszcze później zamek stanowił zaś schronienie dla rodziny królewskiej podczas bombardowania Londynu przez Niemców w czasie II wojny światowej. W 1992 roku na zamku wybuchł pożar, który strawił wiele zabytków. Odbudowa zamku trwała 5 lat. Windsor był miejscem zamieszkania królowej Elżbiety II przez ostatnich dziesięć lat jej życia.
Zamek Hohensalzburg, Austria
Zamek Hohensalzburg w Salzburgu (twierdza Hohensalzburg) znajduje się na szczycie Festungsbergu na wysokości 506 metrów n.p.m. Został wzniesiony przez arcybiskupa Salzburga Gebharda von Helfensteina. Jego budowa rozpoczęła się w 1077 roku. W kolejnych wiekach zamek był powiększany i umacniany. W 1462 roku Hohensalzburg otrzymał mury pierścieniowe i wieże.
W 1515 roku na zboczu wzgórza, na którym stał zamek, powstała nawet… kolejka, którą wwożono towary na górę, na górny dziedziniec twierdzy. Kolejka ta nadal istnieje i jest prawdopodobnie najstarszą czynną kolejką linową na świecie. W XVI i XVII wieku do zamku dobudowano zewnętrzne bastiony. Zamek podupadał od początku XIX wieku. Zainteresowano się nim ponownie dopiero kilkadziesiąt lat później. W czasie I wojny i w okresie dwudziestolecia międzywojennego służył jako więzienie. Obecnie to jeden z najlepiej zachowanych zamków w Europie i wielka atrakcja Salzburga.
Zamek Spiski, Słowacja
Zamek Spiski leży we wschodniej Słowacji na Spiszu obok miasta Spišské Podhradie. Zamek wybudowany został w XII wieku na miejscu wcześniej istniejącej tutaj fortecy. Był on politycznym, administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym centrum tej części ówczesnych Węgier. Do 1464 roku był on własnością królów węgierskich. W 1465 roku właścicielem zamku został Stefan Zápolya, który dokonał jego gruntownej przebudowy.
Pierwotnie był to romański murowany zamek otoczony fortyfikacją. W XIII wieku powstała na jego terenie gotycka bazylika, a około sto lat później wybudowano rozległe podzamcze, co podwoiło powierzchnię zamku. Jeszcze większy obszar zamek Spiski zyskał w XV wieku za panowania wspomnianego Zápolyi. Wówczas wybudowano także na jego terenie dużą, rodzinną rezydencję w stylu renesansowym.
Ostatni właściciele zamku Spiskiego, rodzina Csáky, opuścili zamek na początku XVIII wieku. W 1780 roku zamek został strawiony przez pożar. Nie odzyskał już dawnej świetności. Nie wiadomo, co było przyczyną pożaru. Istnieje hipoteza, że podpalenia dokonali sami właściciele, którzy chcieli zaoszczędzić na podatkach.
Zamek Spiski (a raczej ruiny zamku) „odbudowano” częściowo w XX wieku. Przeprowadzono tam badania archeologiczne i udostępniono zamek zwiedzającym. Oglądać tam można m.in. zabytkowe narzędzia tortur.
Zamek na Hradczanach, Czechy
Zamek na Hradczanach jest uważany za największy zamek na świecie – tak przynajmniej twierdzą twórcy Księgi Rekordów Guinnessa.
Zamek Praski zaczął powstawać w 870 roku. Wówczas wzniesiono też pierwszą murowaną budowlę, kościół Najświętszej Marii Panny. Półtora wieku później, za panowania księcia czeskiego Wratysława I i jego syna św. Wacława, powstawać natomiast zaczęły bazylika św. Jerzego i bazylika św. Wita. Na zamku, obok kościoła św. Jerzego, powstał pierwszy klasztor w Czechach. W XII wieku wybudowano na terenie wzgórza zamkowego także romański pałac, który dwa wieki później przebudowano w stylu gotyckim. Wtedy też rozpoczęto budowę gotyckiej katedry św. Wita, którą ukończono, de facto, dopiero sześć wieków później.
Zamek podupadł w czasie wojen husyckich. Jego odnowienia podjął się król Władysław II Jagiellończyk. Kontynuowali ją później rządzący Czechami Habsburgowie. Ostatnią większą przebudowę zamku przeprowadziła cesarzowa Maria Teresa w drugiej połowie XVIII wieku.
W 1918 roku zamek stał się siedzibą prezydenta Republiki Czechosłowackiej Tomáša Masaryka. W czasie II wojny światowej, podczas niemieckiej okupacji, w Zamku na Hradczanach mieszkał Reinhard Heydrich, protektor Czech i Moraw. Podobno, urzędując na Hradczanach, miał włożyć na głowę koronę czeskich monarchów. Według starej legendy, każdy uzurpator, który tego dokona, umrze w ciągu roku. Heydrich zginął niespełna rok później po zamachu zorganizowanym przez czeski ruch oporu.
Zamek na Hradczanach jest obecnie siedzibą prezydenta Czech. Część komnat oraz katedra udostępnione są turystom.
Zamek w Malborku, Polska
Zamek w Malborku to największy zamek nie tylko w Europie, ale także na świecie. Nie wszyscy niestety zaliczają go do grona największych z racji tego, że w znacznym stopniu został on odbudowany dopiero po II wojnie światowej.
Zamek w Malborku (Marienburg) został wybudowany na prawym brzegu rzeki Nogat przez Zakon Krzyżacki. Jego budowa trwała od 1280 roku do połowy XV wieku. Początkowo była to siedziba komtura, a od 1309 roku „stolica” Zakonu, czyli siedziba wielkiego mistrza i władz Prus Zakonnych.
Od 1457 roku do czasu pierwszego rozbioru w 1772 roku Malbork był rezydencją polskich królów. W 1772 roku dostał się pod władzę Prus, które nie dbały o naprawy rezydencji. Zamek został bardzo poważnie zniszczony w czasie II wojny światowej. Odbudowywano go od 1947 roku. W 1997 roku zamek w Malborku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Czytaj też:
Krzyżtopór. Piękne ruiny, ciekawa historia. Dlaczego warto je odwiedzić?Czytaj też:
Wawel. Rezydencja polskich monarchów, kolebka polskościCzytaj też:
Osiem ulubionych miejsc starożytnych i średniowiecznych podróżnikówCzytaj też:
QUIZ: Gdzie to jest? Czy poznasz te miejsca?