„Milusin” to jeden z najbardziej znanych polskich dworków, być może zaraz obok dworku Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku. Miejsce to uwielbiał Józef Piłsudski. To tu nie tylko odpoczywał, ale także pracował i... planował zamach majowy.
Historia dworku „Milusin”
W dwudziestoleciu międzywojennym Sulejówek, po uruchomieniu bezpośredniego połączenia kolejowego z Warszawą, stał się modną osadą letniskową, w której swoje posiadłości zbudowali m.in. Helena i Ignacy Jan Paderewscy oraz Zofia i Jędrzej Moraczewscy.
„Milusin” swoje początki zawdzięcza drugiej żonie Marszałka, Aleksandrze Piłsudskiej, która w 1921 r. kupiła zalesioną parcelę z niewielkim drewnianym domkiem letniskowym. Jednocześnie był to okres kiedy w kraju powstała inicjatywa, aby uczcić zasługi Marszałka w walce o odzyskanie niepodległości poprzez ofiarowanie mu majątku ziemskiego pod Warszawą.
Ostatecznie idea została wcielona w czyn przez Komitet Żołnierza Polskiego, który ze zbiórki sfinansował budowę murowanej willi na terenie należącym do Piłsudskich. Tak właśnie powstał dwór „Milusin” – zaprojektowany przez Kazimierza Skórewicza, który nadał mu wówczas bardzo popularną formę wiejskiego dworku, z dwuspadowym dachem, kolumnowym gankiem i mansardowymi oknami.
Co ciekawe, podczas budowy dworku część prac wykonali żołnierze – członkowie Komitetu. To Komitet zadbał także o wyposażenie rezydencji. W momencie gdy Piłsudski podjął decyzję o wycofaniu się z życia publicznego i złożył dymisję ze stanowiska Szefa Sztabu Generalnego (30 maja 1923) dom jeszcze nie był w pełni ukończony. Mimo to Piłsudski podjął decyzję o przeprowadzce. I tak na trzy kolejne lata „Milusin” stał się miejscem, w którym wiódł spokojne życie rodzinne.
We wspomnieniach Aleksandry Piłsudskiej czas ten, był swoistą arkadią:
„Dnie nie różniły się wiele od siebie. Ja wstawałam wcześnie, bo dzieci budziły się koło ósmej, mąż spał do dziesiątej. O tej godzinie podawałam mu śniadanie do łóżka. (…) Nigdy nie okazywał złego humoru i nigdy nie rzucał złego słowa. Przy stole prowadził zawsze wesołe rozmowy, opowiadał zabawne anegdoty albo epizody historyczne”.
Dworek stał się także miejscem spotkań Piłsudskiego w wybitnymi osobistościami, podkomendnymi, a także miejscem pracy twórczej. To tutaj zostały napisane „Moje pierwsze boje”, „Rok 1920”, „O wartości żołnierza legionów”, „Rok 1863” i „Wspomnienia o Gabrielu Narutowiczu”.
Po zamachu majowym i powrocie do polityki Józef Piłsudski zamieszkał na powrót w Belwederze. Rezydencja w Sulejówku stała się miejscem letniego i świątecznego wypoczynku. Zaraz po śmierci Józefa Piłsudskiego w 1935 roku „Milusin” został przekształcony w muzeum, nie istniało jednak ono zbyt długo, bo tylko do wybuchu II wojny światowej.
W 1939 r. Aleksandra Piłsudska wraz córkami Wandą i Jadwigą udała się na emigrację do Londynu. Podczas okupacji dworek wraz z otoczeniem zajęli Niemcy, a w 1947 roku dom przejęło wojsko, które później wywiozło pamiątki po Piłsudskim.
Do 1956 r. dworek pozostawał do dyspozycji ambasadora Związku Sowieckiego, po czym przejęła go gmina i przekształciła w przedszkole, które funkcjonowało aż do 2000 r. Na początku XXI wieku Gmina Sulejówek przekazała zabudowania dla Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego, którą w 1994 r. założyły jego córki. Rozpoczął się tez żmudny proces zbierania pamiątek po zmarłym marszałku. Kolejnym krokiem było powołanie w 2008 r. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wraz Fundacją Rodziny Józefa Piłsudskiego, nowej instytucji - Muzeum Marszałka Józefa Piłsudskiego, jej siedzibą oczywiście stał się „Milusin”.
Wśród założycieli zaczęła dojrzewać idea, aby obok dworku powstał nowoczesny budynek, który pozwoliłby ukazać w szeroki spektrum działalność polityczną i wojskową Piłsudskiego. Nowy obiekt został zaprojektowany przez wnuka Marszałka, architekta Krzysztof Jaraczewski we współpracy z Radosławem Kacprzakiem. Budowa ruszyła w 2015 r. i trwała 5 lat. 27 kwietnia 2020 r. kompleks został ukończony, zaś jego uroczyste otwarcie z udziałem pary prezydenckiej miało miejsce W przeddzień 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej, 14 sierpnia 1920 r.
Czytaj też:
Socjalizm, zamachy, Polska. Józef Piłsudski – młode lata ZiukaCzytaj też:
Bronisław Piłsudski. Wielki badacz w cieniu brata. Kim był i co odkrył?Czytaj też:
QUIZ: Józef Piłsudski. Co wiesz o Naczelniku?