Kolej została wybudowana w zaledwie siedem miesięcy, co było czasem niezwykle krótkim, nawet z perspektywy dzisiejszych czasów. Od tamtej pory kolej na Kasprowy Wierch poddana została kilku remontom. Do dziś, nieprzerwanie służy turystom.
Budowa kolejki i kontrowersje
Kolej linowa na Kasprowy Wierch to pomysł, który narodził się w głowie prezesa Polskiego Związku Narciarskiego i wiceministra komunikacji, Aleksandra Bobkowskiego. Był on oddanym narciarstwu działaczem, zapalonym miłośnikiem sportów zimowych, szczególnie narciarstwa i propagatorem tej aktywności w Polsce. Dzięki niemu Zakopane dwukrotnie w dwudziestoleciu międzywojennym otrzymało organizację mistrzostw świata w narciarstwie: w 1929 i w 1939 roku. To także m.in. dzięki zaangażowaniu Bobkowskiego powstały zakopiańskie skocznie na zboczach Krokwi. Nie był to pierwszy projekt tego typu inwestycji w Tatrach, choć dopiero ten udało się zrealizować. Jak czytamy na stronie z-ne.pl: „Pierwsze niezrealizowane projekty kolei w Tatrach pochodzą jeszcze sprzed I wojny światowej. Planowano wtedy wybudowanie trasy kolei zębatej na Świnicę oraz po słowackiej stronie na Gerlach”.
Wiosną 1934 roku na zlecenie Ministerstwa Komunikacji przeprowadzono badania terenowe na zboczach Kasprowego Wierchu. Dokonano pomiarów i ustalono przebieg trasy, która miała biec kolej. Trochę ponad rok później zdecydowano, iż budowa kolei linowej na Kasprowy może wkrótce się rozpocząć.
Budową kolei zajęła się specjalnie powołana do tego spółka pod nazwą „Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane (Kuźnice) – Kasprowy Wierch”. Udziałowcami w spółce byli: Polskie Koleje Państwowe, Liga Popierania Turystyki, Polskie Biuro Podróży "Orbis", Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa oraz Stocznia Gdańska. Kierownictwo budowy kolei ustanowiło swoją siedzibę w Kuźnicach, gdzie miała znajdować się stacja początkowa. W lipcu 1935 roku przewidywano, że budowa całej inwestycji potrwa siedem miesięcy. Jak na ówczesne (i nie tylko ówczesne) czasy był to termin rekordowo krótki.
Do pracy potrzebnych było wiele osób (łącznie około tysiąca). Robotników zaczęło brakować nawet na Podhalu, więc ściągano ich z Krakowa, Tarnowa, a nawet Wilna. Prace rozpoczęto 1 sierpnia 1935 roku.
Pierwszym etapem było przygotowanie drogi na Myślenickie Turnie. Materiały potrzebne do budowy były wwożone samochodami na Myślenickie Turnie. Stamtąd, przy mocy furmanek, ładunki były transportowane do doliny Gąsienicowej, skąd już na własnych plecach robotnicy wnosili je wyżej. Prace prowadzono na trzy zmiany, po 16 godzin dziennie.
Koszt budowy kolei wyniósł 3,5 miliona złotych. Zwrócił się w ciągu niecałych trzech lat. Budynki stacji zaprojektowali Anna i Aleksander Kodelscy z Warszawy.
Powyżej stacji kolejki na szczycie Kasprowego Wierchu, znajduje się Obserwatorium Państwowego Instytutu Meteorologicznego, które wybudowano w 1938 roku także według projektu Kodelskich. W latach 60. wybudowano ponadto pierwszy wyciąg krzesełkowy na Kasprowy Wierch, który w kolejnych latach zastąpiono czteroosobowymi „kanapami”. W 1969 roku natomiast przygotowane zostały trasy narciarskie na Hali Goryczkowej gdzie ruszył wyciąg dwuosobowy.
Sam pomysł budowy kolei linowej, a co dopiero realizacja tej inwestycji wywołały w Polsce bardzo ostry spór. Protestowały liczne organizacje, działacze związani z ochroną przyrody, towarzystwa naukowe i turystyczne. Polskiemu rządowi, który ostatecznie wyraził zgodę na tę inwestycję, zarzucono łamanie prawa i szeregu ustaw. W proteście do dymisji podała się cała ówczesna Państwowa Rada Ochrony Przyrody. To wszystko budowy jednak nie zatrzymało. Tatry się zmieniały, choć wielu ludziom te zmiany się nie podobały. Pojawiały się głosy, że góry nie muszą być przecież dla każdego, a budowa takich ułatwień jak kolej linowa, czy tzw. ceprostrada (droga nad Morskie Oko) to tylko krzywdząca przyrodę infrastruktura.
Kolej na Kasprowy Wierch
Kolejka na Kasprowy Wierch była pierwszą tego typu inwestycją w Polsce i sześćdziesiątą na świecie. Trasa z Kuźnic na Kasprowy Wierch składa się z dwóch odcinków: z Kuźnic na Myślenickie Turnie i z Myślenickich Turni na Kasprowy Wierch. Trasa została podzielona na dwie części, gdyż kolej musi poruszać się w linii prostej.
Odcinek pierwszy został uruchomiony 26 lutego 1936 roku. Wszystkie prace zakończono 29 lutego. Pierwsi pasażerowie wjechali z Kuźnic na Kasprowy Wierch 15 marca 1936 roku. Długość trasy kolei na Kasprowy wynosi 4253 metry. Pokonuje ona 936 metrów różnicy poziomów.
Przez ponad 70 lat kolej przewiozła ponad 38 milionów pasażerów. Na początku 2007 roku rozpoczęto gruntowną modernizację kolei, którą zakończono 15 grudnia 2007 roku. Oficjalnego otwarcia nowej kolei linowej dokonał 18 stycznia 2008 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński.
W roku 2013 Polskie Koleje Linowe zostały sprywatyzowane przez rząd PO-PSL. 99,77 procent akcji PKL trafiło ostatecznie do spółki Altura z Luksemburga, co wywołało oburzenie sporej części mieszkańców Podhala i innych zakątków Polski (tylko 0,22 procent akcji należało do podhalańskich samorządów). W 2018 roku akcje PKL kupił Polski Fundusz Rozwoju S.A., polska spółka akcyjna należąca do Skarbu Państwa.
Czytaj też:
Kapłan, "misjonarz", taternik. Kim był pierwszy zakopiański proboszcz?Czytaj też:
Helena Marusarzówna - narciarz, tatrzański kurier. Dlaczego zginęła?Czytaj też:
Kruszyniany i "nasi" Tatarzy. Jak trafili na Podlasie?