Kozacki bat na Lenina
  • Piotr SemkaAutor:Piotr Semka

Kozacki bat na Lenina

Dodano: 
Aleksandr Dutow
Aleksandr Dutow Źródło: Wikimedia Commons
Ataman Aleksandr Dutow jako pierwszy rzucił wyzwanie bolszewikom. Wrogowie na długo zapamiętali mu nieugiętą postawę, makabrycznie gnębiąc go nawet po śmierci

Dutow, Kaledin, Korniłow. Te trzy nazwiska jako symbole kontrrewolucji straszyły na rewolucyjnych plakatach propagandowych w pierwszym okresie wojny domowej w Rosji. Dopiero potem na czoło obozu Białej Gwardii wysunęli się generałowie Nikołaj Judenicz, Anton Denikin i adm. Aleksandr Kołczak. A jednak to Aleksandr Iljicz Dutow (1879–1921), generał i ataman Kozaków orenburskich, traktowany był przez ekipę Lenina z największą wrogością i zajadłością. Na tyle silną, że sowiecka Czeka zorganizowała bardzo skomplikowaną operację zgładzenia reakcyjnego generała. Co ciekawe, dziś pamięć w Rosji o atamanie symbolizuje tamtejsze „rozdwojenie jaźni” w kwestii spojrzenia na rewolucję.

15 października 2012 r. w Orenburgu, największym mieście na pograniczu Rosji europejskiej i Uralu, doszło do znamiennej uroczystości. Na dawnym budynku Hotelu Centralnego odsłonięto tablicę pamiątkową z napisem: „Tu w 1918 r. prezes rządu armii kozaków orenburskich Aleksandr Iljicz Dutow miał swoją siedzibę wraz ze swoimi służbami”.

W ceremonii uczestniczył wicegubernator obwodu orenburskiego Dymitrij Kułagin, kozacki ataman wojskowy gen. Władimir Romanow i dowódca oddziału armii Kozaków orenburskich płk Wiktor Kargałow. Oddziały kozackie jako organizacje paramilitarne zostały odtworzone za zgodą państwa w latach 90. A właśnie Kozacy orenburscy mogli poszczycić się w historii Rosji wyjątkowo bogatą tradycją.

O ile na terenie Rzeczypospolitej Kozacy byli elementem konfliktogennym, o tyle na terenach ukraińskich zajętych przez Rosję w XVII w. rosyjscy władcy znaleźli bardzo udany sposób na wykorzystanie ich wojowniczości – użyto ich do podbijania ziem na wschód od Rosji centralnej. W 1734 r. dekretem carycy Anny Iwanowny powołano armię Kozaków wołżańskich, którą po stłumieniu powstania Pugaczowa w 1777 r. na mocy decyzji cesarzowej Katarzyny II przerzucono nad rzekę Terek. Wtedy to z Kozaków wołżańskich wyłoniono jako osobną formację oddziały Kozaków orenburskich. Ich nazwę wzięto od założonego w XVIII w. grodu i posterunku wojskowego Orenburg nad rzeką Oren. Kozacy orenburscy szybko zdobyli sobie sławę jednego z najbardziej bitnych oddziałów armii cara i to właśnie w tym mieście tradycje kozackie zbiegły się z pamięcią o najwybitniejszym dowódcy kozaków orenburskich – Aleksandrze Dutowie.

Artykuł został opublikowany w najnowszym wydaniu miesięcznika Historia Do Rzeczy.