„Rota” Marii Konopnickiej to jedna z najpiękniejszych polskich pieśni patriotycznych. Od dekad towarzyszy Polakom w najtrudniejszych i najbardziej wzruszających chwilach z dziejów narodu. Jaka jest historia tego utworu?
„Rota” - historia
Pierwotna wersja „Roty” powstała już w 1908 r. Autorka – Maria Konopnicka – chciała w ten sposób wyrazić protest przeciwko ustawie rządu pruskiego o przymusowym wywłaszczeniu Polaków z ich ziemi. Po raz pierwszy „Rota” drukiem ukazała się w krakowskim piśmie „Przodownica” w 1908 r. Następnie publikowana była także w „Gwiazdce Cieszyńskiej” i „Gazecie Polskiej” w Chicago.
Muzykę do utworu Konopnickiej skomponował niedługo później Feliks Nowowiejski. Pierwsze wykonanie utworu datuje się na 15 lipca 1910 roku. Pieśń została wówczas zaprezentowana przez chór (w skład którego wchodzili przedstawiciele wszystkich zaborów) podczas odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie. Po odzyskaniu niepodległości rozważano uznanie „Roty” za hymn Polski. Pieśń Marii Konopnickiej śpiewano również w czasie stanu wojennego w latach 80. XX wieku. Odwołanie do historii konfliktu z Zakonem Krzyżackim zastępowano wówczas słowami „Aż się rozpadnie w proch i pył sowiecka zawierucha” i pomijano dwie ostatnie zwrotki.
W latach 1920-22 „Rota” była hymnem Litwy Środkowej, a w latach 1990-1991 hymnem Polskiego Kraju Narodowego Terytorialnego w składzie Republiki Litewskiej.
*
W pierwszej zwrotce odnajdujemy deklarację trwania na ziemi przodków („Nie rzucim ziemi skąd nasz ród”), wierności ojczystej kulturze („Nie damy pogrzęść mowy”), odwołanie się do historycznych korzeni polskości („Polski my naród, polski ród. Królewski szczep piastowy”) oraz przysięgę walki z germanizacją („Nie damy by nas zniemczył wróg!”). Kolejna zwrotka zapowiada walkę do końca, choćby za cenę przelania krwi („Do krwi ostatniej kropli z żył bronić będziemy ducha”) aż do końcowego zwycięstwa („Aż się rozpadnie w proch i pył krzyżacka zawierucha”).
Odwołanie do historii konfliktu z Zakonem Krzyżackim jest reakcją na pruską propagandę, która wprost odwoływała się do działań Zakonu przeciwko Królestwu Polskiemu i uznawała Prusy za kontynuację państwa zakonnego.
W kolejnych wersach znajdziemy protest przeciwko pruskiej polityce („Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz i dzieci nam germanił”) oraz zapowiedź walki zbrojnej z zaborcą („Orężny stanie hufiec nasz, duch będzie nam hetmanił”). Autorka odwołuje się także do jednego z symboli poetyckiego dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Wesele” („Pójdziem gdy zabrzmi złoty róg”).
Ostatnia zwrotka to końcowa deklaracja walki Polaków, którzy nigdy nie pogodzą się z polityką zaborcy („Nie damy miana Polski zgnieść, nie pójdziem żywo w trumnę”), przypomnienie dziedzictwa i narodowej dumy Polaków („W Ojczyzny imię i w jej cześć podnieśmy czoła dumne”). Zawołanie refrenu („Tak nam dopomóż Bóg!”) ma podkreślić wagę składanych we zwrotkach deklaracji i oddaje w pełni tytuł utworu. Słowo rota oznacza bowiem przysięgę/zaprzysiężenie.
Z okazji zbliżającego się Święta Konstytucji 3 Maja warto sięgnąć bo tekst tej pięknej patriotycznej pieśni.
Czytaj też:
"Mazurek Dąbrowskiego" hymnem Polski. Historia "Pieśni Legionów Polskich"Czytaj też:
Rugi pruskie. Jak Bismarck walczył z PolakamiCzytaj też:
Niepodległa! Długa droga Polski do niepodległości