Pączki to, mówiąc bez żadnej przesady, symbol tłustego czwartku oraz po części także ostatków – ostatnich dni karnawału. Gdzie pojawiły się pierwsze pączki i dlaczego kiedyś wcale nie były słodkie i tłuste?
Historia pączka
Pączki zostały po raz pierwszy upieczone prawdopodobnie w czasach starożytnego Rzymu. Wtedy nie miały nic wspólnego ze słodkim, lukrowanym wypiekiem. Pączki przygotowywano z okazji obchodów przesilenia zimowo-wiosennego. Wyrabiano je z ciasta chlebowego. Podawane były z dodatkiem słoniny lub boczku podczas biesiady, jako przekąska pomiędzy kolejnymi posiłkami.
Szczęśliwie dla nas, przepis na rzymskie pączki zachował się i przetrwał kolejne najazdy ludów barbarzyńskich, które doprowadziły ostatecznie do upadku Rzymu w 476 roku. Pączki od tamtego czasu wyrabiać zaczęli mnisi – przez wiele kolejnych dekad wciąż jako słoną przekąskę.
Pączki pojawiły się w Polsce około XIII wieku. Były to wciąż wytrawne wypieki. Nadziewano je słoniną i polewano skwarkami, a jedząc popijano wódką. Wtedy nazywano je pampuchami albo kreplami. Musiała być to bardzo popularna ostatkowa potrawa, gdyż Mikołaj Rej pisał nawet o pączkach jako „jednym z najbardziej tradycyjnych polskich ciast”.
W XV wieku, najpewniej pod wpływem kuchni arabskiej, pączki pieczone w Europie zaczęto polewać miodem. Niedługo później taki sposób przyrządzania tego wypieku pojawił się też w Polsce. Wykonywano je jeszcze nadal z ciasta chlebowego. Z czasem dopiero zaczęto dodawać do ciasta drożdże, przez co wypiek miał coraz bardziej delikatną i puszystą konsystencję. W Polsce istniał też zwyczaj, aby do niektórych pączków wkładać orzech lub migdał. Osobie, której trafiła się taką „niespodzianka”, miało zostać zapewnione szczęście na najbliższy rok.
Puszyste, drożdżowe pączki upowszechniły się dopiero w XVIII wieku. Osoby biedniejsze wciąż wykonywały je tradycyjnie, z chlebowego ciasta, ale z czasem wszystkich zaczęło być stać, aby ostatkowy przysmak sporządzać w wersji słodkiej i z drożdży. Warto jeszcze nadmienić, że pomysłodawcą wykonywania pączków z ciasta drożdżowego była prawdopodobnie Cecylia Krapf, która na przełomie XVII i XVIII wieku prowadziła w Wiedniu znaną cukiernię.
Pączki na świecie
Na całym świecie przygotowuje się przeróżne rodzaje pączków. Najbardziej znane są prawdopodobnie donuty, zwane też doughnuts, które wzorowane są na holenderskich oliebollen. Być może przyrządzanie donutów wzięło się z tego, że niektórzy mieli problem z odpowiednim wysmażeniem kulistych, nadziewanych pączków, które, choć z wierzchu usmażone, w środku okazywały się surowe. Problem został rozwiązany podobno w 1872 roku, kiedy niejaki John Blondel wpadł na pomysł, aby zrobić dziurkę w pączku, która ułatwiała smażenie. W końcu donuty tak się upowszechniły, że stały się jednym z kulinarnych symboli Stanów Zjednoczonych. W pierwszy piątek czerwca Amerykanie obchodzą nawet swój „tłusty czwartek”, czyli Narodowy Dzień Donuta.
Gdzie jeszcze spotkamy „narodowe” wersje pączków? Jak czytamy na stronie historia.org.pl: „Włosi swoje bomboloni nadziewają najczęściej kremem pâtissière, czyli budyniową masą o smaku waniliowym lub czekoladowym, a także konfiturą malinową. Najlepiej by były podawane na ciepło! W Izraelu natomiast królują sufganiyot, które koniecznie muszą być bardzo słodkie, tłuste, a serwowane są głównie podczas Chanuki. Z kolei nieco mniej podobne do naszych pączków greckie loukoumades są małe, chrupiące, polane dużą ilością miodu lub syropu i posypane pistacjami. Podobne są do nich mini-pączki rodem z Turcji, czyli lokma – nasączone syropem cukrowym i podane z posiekanymi orzechami oraz cynamonem (…). Jeśli natomiast szukacie czegoś zbliżonego do pączków, które znacie i kochacie, możecie skusić się na niemieckie berliner pfannkuchen”. (K. Kobylańska-Antoszek, „Słodka historia pączka”).
Jak widzimy, pączki, choć mają różne nazwy i przygotowywane są w trochę inny sposób, stały się na przestrzeni wieków jednym z najpopularniejszych przysmaków, które spożywa się już zresztą nie tylko z okazji tłustego czwartku czy karnawału, ale przez cały rok.
Czytaj też:
Wielki Mur Chiński starszy, niż sądzono. Nowe, zaskakujące informacjeCzytaj też:
Człowiek, bez którego nie przetrwałby polski folklorCzytaj też:
Piwo w puszkach ma 90 lat. Skąd wziął się pomysł na "puszkowanie"?