Islam rozwinął się tak szybko dzięki suszy? Nowe ustalenia mogą zaskoczyć

Islam rozwinął się tak szybko dzięki suszy? Nowe ustalenia mogą zaskoczyć

Dodano: 
Pustynia. Zdjęcie ilustarcyjne
Pustynia. Zdjęcie ilustarcyjne Źródło: Pixabay
Islam narodził się w pierwszej połowie VII wieku wraz z objawieniem, jakiego miał doznać Mahomet. Już kilkanaście lat później wyznawcy Allaha rządzili dużą częścią Półwyspu Arabskiego. Jak to możliwe? Czy zmiany klimatyczne mogły mieć na to wpływ?

Mahomet miał doznać pierwszego objawienia około 610 roku. Stało się to w grocie na górze Hira w pobliżu Mekki. Wydarzenie to określa się jako „Noc objawienia”. Wówczas Mahometowi miał ukazać się archanioł Gabriel. Spotkanie z archaniołem miało później powtarzać się jeszcze wiele razy.

Mahomet, za namową żony Chadidży, ogłosił publicznie swoje objawienie i wystąpił jako prorok i wysłannik Boga. Mówił, że głoszona przez niego religia jest „oczyszczoną z błędów” religią Abrahama (chrześcijaństwo i judaizm były Mahometowi dość dobrze znane), uznawanego za ojca religii monoteistycznych.

Mahomet głosił monoteizm i wiarę jednego Boga - Allaha, mówił o istnieniu Sądu Ostatecznego, kiedy każdy człowiek zostanie osądzony za swoje czyny. Wskazał, że podstawowymi obowiązkami każdego muzułmanina jest modlitwa oraz pomoc ubogim.

Mahomet powraca do Mekki – miniatura z Siyer-i Nebi. Zbiory Biblioteki Pałacu Topkapı

24 września 622 roku Mahomet opuścił Mekkę i wyjechał do Madinat an-Nabi, które to miasto w spolszczonej wersji określa się jako Medynę. Wyjazd ten nazywany jest hidżrą. W islamie jest to początek ery muzułmańskiej. W Medynie powstał pierwszy meczet. Mahomet szybko zyskiwał tam popularność stając się przywódcą nowej wspólnoty, a z czasem wodzem całej Medyny.

W 623 roku Mahomet rozpoczął pierwsze podboje. Zaczynał od napadów na kupieckie karawany idące z Mekki. Z czasem zaczęło dochodzić do bitew, a ludzie Mahometa zajmowali kolejne wioski. W 627 roku doszło do dużego starcia (zwanej Bitwą Rowów) pomiędzy Medyną i Mekką, w której Mekka poniosła druzgocącą porażkę. W chwili śmierci Mahometa w 632 roku muzułmanie panowali niemal nad całym Półwyspem Arabskim, podbijając kolejne ludy i „nawracając” większość siłą.

Jak to się stało, że w zaledwie 25 lat muzułmanie – zaczynając od zera i nie mając żadnego własnego państwa – zajęli tak wielkie terytorium i cały czas parli naprzód?

Katastrofa naturalna sojusznikiem Mahometa?

Susza przyczyną sukcesów muzułmanów. Taką hipotezę stawiają naukowcy z Uniwersytetu w Bazylei w artykule pt. „Droughts and societal change: The environmental context for the emergence of Islam in late Antique Arabia” opublikowanym w czasopiśmie „Science”. Jakie argumenty przemawiają za taką tezą? Wróćmy na chwilę do wcześniejszych dziejów Arabii.

Jednym z sześciu największych plemion zamieszkujących Półwysep Arabski w czasach przedislamskich byli Himjarci, którzy na terenie dzisiejszego Jemenu stworzyli państwo określane jako Królestwo Himjartów. Dominowali oni w tym regionie od około 115 do 525 roku n.e. Ostatniego króla Himjartów, Dhu Nawasa, miało obalić Królestwo Aksum (z terenu dzisiejszej Etiopii) we współpracy z Cesarstwem Bizantyńskim w 525 roku.

Ekspansja islamu od 622 do 750 roku.

W czasach swojej świetności państwo Himjartów rozciągało swoje wpływy na znaczną część Arabii. Dzięki świetnemu systemowi irygacyjnemu Himjarci mogli rozwijać rolnictwo, a półpustynne tereny szybko zamieniali w pola uprawne. Upadek państwa Himjartów zdestabilizował sytuację polityczną i gospodarczą w znacznej części Arabii. Do trudnej sytuacji w całym regionie „dołożyły się” być może także zmiany klimatyczne. Tak twierdzą naukowy z Uniwersytetu w Bazylei. Skąd ta teza? Dowodów dostarcza… stalagmit.

„Tempo wzrostu podobnych formacji w jaskiniach uzależnione jest od wilgotności i opadów deszczu. Każda kropla, która dociera do stropu jaskini, by potem opaść i współtworzyć strukturę, przenosi ze sobą rozpuszczony kalcyt, który po wylądowaniu osadza się na stalagmicie. Stosunek izotopów tlenu w skale dostarcza dalszych informacji na temat warunków klimatycznych w czasie, gdy materiał się osadzał. Prof. Fleitmann miał okazję zbadać skład stalagmitu skatalogowanego pod nazwą H12 z jaskini Hoti”. (dzienniknaukowy.pl)

Prof. Dominik Fleitmann, który zajmował się badaniem stalagmitu, jest zdania, że właśnie w VI wieku musiał nastąpić bardzo suchy okres w dziejach Arabii. Zdaniem badacza, była to nawet największa susza od ponad 2600 lat.

Na pomoc naukowcom przyszły także źródła historyczne. Dzięki znalezionym informacjom można wskazać, że w owym czasie, to znaczy w pierwszej połowie VI wieku, nastąpiły inne anomalie pogodowe w regionie. Należą do nich niski poziom wody w Morzu Martwym, depozycja pyłu w jeziorze Neor w Iranie czy wyschnięcie sadzawki Siloam w Jerozolimie. Te wydarzenia wskazują, że około 520 roku cały Bliski Wschód został dotknięty potężną suszą.

Zdaniem Flietmanna trwająca kilka lat susza mogła zdestabilizować takie państwo jak Królestwo Himjartów, a nawet doprowadzić do jego upadku (osłabione państwo zostało szybciej pokonane przez Aksum). Ponadto w owym czasie trwała wojna pomiędzy Bizancjum a państwem Sasanidów, co z kolei utrudniało handel i blokowało himjarckie szlaki. Cały VI wiek był zatem dla ludności Arabii niezwykle trudny. Panował głód, dookoła trwały wojny. Pojawienie się nowej religii, która dawała odpowiedzi na wiele pytań o przyczynę licznych nieszczęść, okazało się dla wielu ludzi czymś wręcz oczekiwanym. Islam trafił na podatny grunt, a ludzie, zmęczeni wojnami i biedą, zaczęli iść za tymi, którzy reprezentowali siłę i obiecywali polepszenie ich losu.

Czy to warunki klimatyczne, obok koniunktury politycznej i gospodarczej, sprawiły, że islam tak szybko zyskał popularność? Taka teza nie wydaje się pozbawiona sensu, choć wymaga dalszych badań.

Czytaj też:
Mahomet. Życie twórcy islamu. Co o nim wiadomo?
Czytaj też:
Małoletnia żona Mahometa, która na wieki zdecydowała o pozycji kobiet w islamie
Czytaj też:
Mekka. Miasto, do którego nie wejdzie żaden "niewierny"
Czytaj też:
QUIZ: Będziesz zaskoczony. Czy dużo wiesz o Arabii Saudyjskiej?

Źródło: DoRzeczy.pl / Uniwersytet w Bazylei; dzienniknaukowy.pl