Bitwa pod Cedynią rozegrana została 24 czerwca 972 roku. Naprzeciwko siebie stanęły wojska władcy Polan Mieszka I i siły margrabiego Marchii Łużyckiej Hodona.
Dokładna lokalizacja bitwy pod Cedynią nie jest znana. Kronikarz Thietmar podaje, iż starcie miało miejsce niedaleko miejscowości Cidini. Różni badacze lokalizowali „Cidini” w innych miejscach, lecz na ogół zgadzają się oni, że bitwa z Hodonem rozegrana została pod istniejącą także dzisiaj miejscowością Cedynia (woj. zachodniopomorskie).
Geneza bitwy
Mieszko I opanował rejony leżące niedaleko Cedyni około 967 roku. Było to miejsce, gdzie znajdował się prawdopodobnie bród na Odrze i którędy przebiegał ważny szlak handlowy. W latach 70. X wielu Mieszko I zintensyfikował politykę podbojów na zachodnich rubieżach ówczesnej Polski. Rosnące wpływy polskiego władcy nie podobały się lokalnym książętom niemieckim, którzy chcieli zahamować jego podboje. Choć Mieszka i cesarza niemieckiego obowiązywał traktat, margrabia Marchii Łużyckiej (jednocześnie poddany cesarza), wbrew Ottonowi, zdecydował się na atak na ziemie polskie w roku 972.
Jak pisał Thietmar: „Tymczasem dostojny margrabia Hodo, zebrawszy wojsko, napadł z nim na Mieszka, który wierny cesarzowi płacił trybut aż po rzekę Wartę”. Powyższe słowa kronikarza oznaczałyby, że cesarz Otton mógł nie wiedzieć o zamiarach Hodona lub nie wyrazić zgody na akcję swego poddanego, gdyż był związany układem z Mieszkiem.
Bitwa pod Cedynią
Hodon wyruszył z Magdeburga. 24 czerwca 972 roku rozpoczęła się bitwa pod Cedynią z siłami polskimi pod wodzą Mieszka I. Jak zapisał Thietmar:
„Kiedy w dzień św. Jana Chrzciciela starli się z Mieszkiem, odnieśli zrazu zwycięstwo, lecz potem w miejscowości zwanej Cidini brat jego [Mieszka; dop.red.] Czcibor zadał im klęskę, kładąc trupem wszystkich najlepszych rycerzy z wyjątkiem wspomnianych grafów”.
Siły obydwu stron były najpewniej dość wyrównane. Zarówno Hodon, jak Mieszko zgromadzili po kilka tysięcy zbrojnych, w tym po około tysiącu ciężkiej konnicy. Po stronie Hodona walczyli ochotnicy oraz wojownicy najęci przez różnych lokalnych możnych. Mieszko dysponował oddziałami dobrze przygotowanych łuczników i wyćwiczonej w boju piechoty.
W początkowej fazie bitwy pod Cedynią to wojska Hodona miały przewagę. Jego ludzie przeszli przez Odrę i ruszyli za polskimi wojownikami. Był to kluczowy moment bitwy. Wojska Hodona rozluźniły szyki, co natychmiast wykorzystał Mieszko. Oddziały dowodzone przez Czcibora (brata Mieszka) runęły niespodziewanie na siły niemieckie. Z grodu w Cedyni wyszły wtedy wojska, które otoczyły siły Hodona. Bitwa przerodziła się w rzeź niemieckich rycerzy. Bitwę pod Cedynią przeżyli tylko nieliczni poddani cesarza, w tym Hodon.
Dziś nie ma zgody, czy cały manewr wciągnięcia Niemców za Odrę oraz ich otoczenia, był z góry zaplanowanym przez Mieszka działaniem, czy niejako „przypadkiem”, który szczęśliwie wykorzystał Czcibor ratując swego brata przed klęską. Bez względu na to, jak było, bitwa pod Cedynią okazała się całkowitym sukcesem Polski i pierwszego historycznego władcy naszego kraju. Hodon musiał porzucić swoje plany podboju ziem Pomorza Zachodniego.
Po wojnie z Marchią Łużycką Mieszko ruszył na ziemię sandomierską i podbił ją. Stamtąd ruszył na Lubelszczyznę i ziemię przemyską. W tym czasie do państwa Mieszka przyłączone zostały także ziemie należące do plemienia Wiślan.
W końcu jednak, aby uspokoić wciąż napięte nastroje w rejonie Pomorza Zachodniego cesarz Otton I wezwał księcia Polan na zjazd w Kwedlinburgu. Pomorze zostało w polskich rękach, ale Mieszko został zmuszony do oddania swojego syna w roli zakładnika. Miał on być gwarantem pokoju na granicy niemiecko-polskiej.
Na wzniesieniu nazwanym po latach górą Czcibora (znajduje się ona na zachód od Cedyni) 24 czerwca 1972 roku odsłonięto „Pomnik Polskiego Zwycięstwa nad Odrą”, upamiętniający tysiąclecie Bitwy pod Cedynią.
Czytaj też:
Mieszko II "Niedoceniony"? Panowanie, ucieczka, niewola i sroga zemsta CzechówCzytaj też:
Dlaczego Mieszko przyjął chrzest i czy wcześniej naprawdę miał siedem żon?Czytaj też:
QUIZ: Pierwsi Piastowie. Jak dużo wiesz o początkach państwa polskiego?