Księga Henocha (Enocha) jest pod pewnymi względami księgą unikalną. To apokaliptyczna i apokryficzna księga, która opowiada m.in. o upadku aniołów, powstaniu Nefilim (gigantów spłodzonych przez upadłe anioły z ludzkimi kobietami) oraz wyjaśnia powody, dla których Bóg zesłał na świat potop. Henochowi przypisuje się autorstwo trzech ksiąg (księgi Henocha etiopskiej, księgi Henocha słowiańskiej i księgi Henocha hebrajskiej). Żadna z tych trzech ksiąg nie jest uważana za pismo kanoniczne przez większość żydowskich i chrześcijańskich kościołów. Księga Henocha jest uznawana wyłącznie przez Etiopski Kościół Prawosławny Tewahedo oraz Erytrejski Kościół Prawosławny Tewahedo.
Księga Henocha
Uważa się, że pierwsza księga Henocha powstała około 300-200 roku p.n.e., zaś druga i trzecia księga – około 100 roku p.n.e. Księga znana była Żydom oraz pierwszym chrześcijanom żyjącym na Bliskim Wschodzie. O Henochu wspomina się też w Nowym Testamencie, m.in. w Liście Judy.
Chociaż księga Henocha musiała być powszechnie znana podczas opracowywania kanonu Biblii, to nie została ona do niej włączona. Pomimo to teksty przypisywane Henochowi za pismo natchnione uznawali m.in. Atenagoras, Klemens Aleksandryjski i Tertulian. Grecki tekst Henocha był znany i cytowany, zarówno pozytywnie, jak i negatywnie, przez wielu Ojców Kościoła. Odniesienia można znaleźć u Justyna Męczennika, Minucjusza Feliksa, Ireneusza, Orygenesa, Hipolita i Kasjana.
Fragmenty księgi Henocha znaleziono w tekstach odkrytych na zwojach z Qumran, które sporządzono pomiędzy II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e. Tekst został napisany prawdopodobnie w języku aramejskim oraz hebrajskim (chociaż pierwsza księga nie zachowała się w języku hebrajskim). Jedenaście fragmentów księgi Henocha w języku aramejskim znaleziono w Qumran w 1948 roku.
Badacze księgi Henocha od dawna zastanawiają się, czy pismo to ma naprawdę tylko jedno autora. Ephraim Isaac twierdzi na przykład, że księga ta jest „wyraźnie złożona, reprezentująca wiele okresów i pisarzy”, a jej powstawanie trwało około 360 lat. George Nickelsbur jest z kolei zdania, że Henoch to „zbiór żydowskich tradycji apokaliptycznych, które pochodzą z ostatnich trzech stuleci przed naszą erą”. Margaret Barker argumentuje zaś, że „Enoch jest dziełem bardzo konserwatywnej grupy, której korzenie sięgają czasów Pierwszej Świątyni [Jerozolimskiej]”.
Niektórzy badacze wskazują, że księga Henocha miała wpływ na ukształtowanie niektórych doktryn Nowego Testamentu, m.in. dotyczących Mesjasza, Syna Człowieczego, królestwa niebieskiego, demonologii i zmartwychwstania. Henoch miał wpływ także na różne inne apokryficzne księgi, m.in. księgi Ezdrasza i Apokalipsę Abrahama.
Henoch - „siódmy pod Adamie”
Henoch (Enoch) to postać biblijna, opisywany jako „siódmy pod Adamie”. Był synem Jereda, ojcem Matuzalema, dziadkiem Lamecha i pradziadkiem Noego. W Piśmie Świętym napisane jest, że żył on w wielkiej przyjaźni z Bogiem i nigdy nie umarł, lecz został z ciałem wzięty do nieba (Rdz 5, 22; Hbr 11,5). Henoch byłby zatem drugim człowiekiem w Starym Testamencie (wraz z Eliaszem), który w wieku 365 lat został wzięty do nieba cieleśnie. Z tego względu uznawano go za człowieka namaszczonego przez Boga, który musiał znać wiele Jego tajemnic. O Henochu wspomina również Księga Syracha, ukazując go jako jedną z pozytywnych postaci w historii ludzkości. Wspomniany też jest w Ewangelii wg świętego Łukasza oraz w Liście do Hebrajczyków. Według apokryficznej Apokalipsy Eliasza, Eliasz wraz z Henochem w czasach ostatecznych mają się sprzeciwić przeciwnikowi Mesjasza, jednak zostają zabici i ich zwłoki leżą trzy i pół dnia na rynku. Później jednak zmartwychwstają i pokonują syna nieprawości.
Henoch podzielić miał swa księgę na pięć części, które poprzedza wstęp. Pierwsza część (Księga czuwająca) opowiada o cielesnym łączeniu się aniołów z ludzkimi kobietami. Ze związków tych powstać mieli Nefilim, czyli giganci, uważani za przyczynę zła na ziemi. Druga część (Księga przypowieści) opowiada o sądzie nad ludźmi, zmartwychwstaniu i przyjściu Mesjasza. W kolejnej księdze (księga astronomiczna) znajdują się przepowiednie kataklizmów, które miały zostać wyliczone na podstawie kalendarza słonecznego i ruchu gwiazd. Część czwarta (Księga snów) to z kolei wizje Henocha na temat czasów ostatecznych. Część ostatnia, piąta, to List Henocha, w którym zapowiada on nagrodę dla sprawiedliwych i karę dla grzeszników.
Czytaj też:
Czym są apokryfy? Dlaczego zostały odrzucone przez Kościół?Czytaj też:
Arka Przymierza. Zaginiony skarb. Czym jest i gdzie może się znajdować?Czytaj też:
Zburzenie Świątyni Jerozolimskiej. Jak Rzymianie pacyfikowali święte miasto