Jak Saturnalia doprowadziły do Bożego Narodzenia?

Jak Saturnalia doprowadziły do Bożego Narodzenia?

Dodano: 
Lawrence Alma-Tadema, Ave, Caesar! Io, Saturnalia! (1880)
Lawrence Alma-Tadema, Ave, Caesar! Io, Saturnalia! (1880) Źródło: Wikimedia Commons
Saturnalia odbywały się w drugiej połowie grudnia. Było to święto ku czci boga Saturna, kiedy wszyscy Rzymianie wspólnie się bawili, ucztowali i obdarowywali się prezentami.

Saturnalia były najpopularniejszym świętem w kalendarzu rzymskim. Saturnalia wywodziły się z dawnych obrzędów i rytuałów związanych z rolnictwem, które praktykowano w okresie przesilenia zimowego i wiosennego. Wiązały się zwłaszcza z praktykami składania bogom ofiar w okresie siewu zimowego.

Kiedy obchodzono Saturnalia?

Święto ku czci boga Saturna początkowo trwało przez jeden dzień. Pod koniec istnienia Republiki, około 100 roku p.n.e. obchody rozbudowały się do tygodniowej zabawy, którą rozpoczynano 17 grudnia a kończono 21-23 grudnia.

Podczas Saturnaliów ustawała praca i handel, zamykano sądy i szkoły. Ludzie dekorowali swoje domy wieńcami i zielonymi bukietami. Codzienne ubrania, takie jak togi, porzucano na rzecz kolorowych, odświętnych strojów.

W czasie Saturnaliów następowało nawet odwrócenie ról społecznych – niewolnicy byli traktowani jak wolni ludzie, zdarzało się, że podczas uczt to ich panowie usługiwali im przy stołach. Większość niewolników nie musiała wówczas pracować – świętowali wraz z innymi mieszkańcami Imperium.

Antoine-François Callet, Saturnalia

Saturnalia mijały na graniu, śpiewaniu, ucztowaniu. Spotykano się z przyjaciółmi, rodziną i obdarowywano się prezentami. Powszechnym podarkiem były woskowe świece zwane cerei, które symbolizowały światło powracające po przesileniu i wydłużający się dzień.

W ostatni dzień obchodów Saturnaliów (dzień ten nazywano Sigillaria) Rzymianie darowali sobie niewielkie terakotowe figurki zwane signillaria.

Zabawy i obrzędy w czasie Saturnaliów

Saturnalia były najbardziej radosnym rzymskim świętem. Rzymski poeta Katullus opisał je jako „najlepszy czas w roku”. Nie wszystkim jednak huczna zabawa się podobała – pisarz Pliniusz zbudował podobno w swoim domu pomieszczenie dźwiękoszczelne, aby mógł pracować podczas hałaśliwych uroczystości.

Świątynia Saturna w Rzymie służyła jako centrum ceremonialne podczas większości uroczystości w czasie Saturnaliów. Pierwszego dnia składano w ofierze prosię. Posąg Saturna, który w zwykłe dni miał obwiązane stopy, zostawał z tych więzów uwolniony, a jego portret umieszczany w widocznym miejscu w świątyni, co miało powodować, że bóg będzie „osobiście” uczestniczył w święcie.

Po uroczystościach w świątyni i publicznej uczcie, zabawę przenoszono do domów. W niektórych domostwach wybierano tzw. władcę Saturnaliów (Saturnalicius princeps), który mógł wydawać innym biesiadnikom różne polecenia, np. zaśpiewaj coś, zatańcz na stole. Niektóre z jego żądań były czasem bardzo absurdalne. Powszechnym zwyczajem było chowanie monet lub innych drobnych przedmiotów wewnątrz ciast. Ten, kto odnalazł monetę zostawał władcą Saturnaliów

Jak Saturnalia doprowadziły do Bożego Narodzenia?

Chrześcijaństwo, które rozwijało się w Imperium Rzymskim od początku I wieku n.e. przyjęło, że Święta Bożego Narodzenia będą obchodzone pod koniec grudnia. Jedno z największych świąt chrześcijańskich zostało celowo nałożone na okres, w którym Rzymianie obchodzili Saturnalia. Ten zabieg miał skłonić Rzymian do przyjęcia chrześcijaństwa jako oficjalnej religii i zachęcić do świętowania narodzenia Jezusa Chrystusa, zamast uwielbiania pogańskiego boga.

Chrześcijanie przyjęli niektóre z obrzędów rzymskich Saturnaliów, jak wspólne ucztowanie, śpiewanie, dawanie sobie prezentów i zapalanie świec. Wszystkie te tradycje przetrwały do dzisiaj.

Czytaj też:
Neron. Prześladowca chrześcijan, najbardziej krwawy rzymski cesarz?
Czytaj też:
Pierwszy cesarz, który zginął w starciu. Bitwa pod Adrianopolem

Źródło: DoRzeczy.pl