Kaligula, a właściwie Gaius Iulius Caesar Augustus Germanicus urodził się 31 sierpnia 12 roku w Ancjum (dziś Anzio) niedaleko Rzymu. Jego ojcem był wódz rzymski Germanik, bratanek cesarza Tyberiusza oraz brat przyszłego cesarza Tyberiusza. Ojciec młodego Gajusza, dowodzący armią stacjonującą nad Renem, często przebierał chłopca w zbroję i noszone przez żołnierzy sandały zwane caligae. Stąd wziął się przydomek przyszłego cesarza – Kaligula.
Śmierć rodziny
W roku 17 rodzina Kaliguli została przeniesiona na Bliski Wschód. Germanik miał spacyfikować bunty tamtejszych legionów, czego szybko dokonał zdobywając kolejne tereny i poszerzając władztwo Rzymu. Germanik był popularny wśród swoich żołnierzy. Jednocześnie popadł w konflikt z namiestnikiem Syrii, Gnejuszem Kalpurniuszem Pizonem. W roku 19 Germanik niespodziewanie zachorował i wkrótce zmarł. Być może przyczyną była faktycznie choroba, ale istnieją przypuszczenia, że Germanik został otruty przez Pizona z rozkazu cesarza Tyberiusza, który obawiał się rosnących wpływów swojego dowódcy i krewnego.
Żona Germanika Agryppina (wnuczka Oktawiana Augusta) wraz z szóstką dzieci wyjechała do Rzymu. Tyberiusz jednak obawiał się, że potomkowie Germanika mogą go kiedyś pozbawiać władzy. Agryppina została zesłana na wyspę Pandaterię (dziś Ventotene). Bracia Kaliguli byli zaś po kolei likwidowani: Klaudiusza Nerona uwięziono na Ponti, gdzie popełnił samobójstwo, a Druzusa III zamknięto na Palatynie i skazano na śmierć głodową. Kaligula ocalał, gdyż uznany został – póki co – za niestanowiące zagrożenia dziecko.
Kaligulą opiekowała się jego prababka Liwia, a później babka Antonia, która była córką Marka Antoniusza i Oktawii (córki Oktawiana Augusta). Oprócz Kaliguli przeżyły jeszcze jego siostry, Agrypina Młodsza (przyszła żona Klaudiusza i matka Nerona), Julia Druzylla i Julia Liwilla.
Droga do władzy
Od 31 roku Kaligula przebywał na wyspie Capri, gdzie mieszkał Tyberiusz. Cesarz wyznaczył na swoich następców swego wnuka Tyberiusza Gemmellusa oraz Kaligulę. Obaj mieszkali na Capri, gdyz cesarz chciał ich mieć blisko siebie. Kaligula jednak nie myślał, aby w przyszłości dzielić się władzą z młodszym Tyberiuszem. W 37 roku porozumiał się z prefektem pretorianów Makronem. Żona Makrona została kochanką Kaliguli, a sam Makron miał pomóc mu w pozbyciu się konkurenta do cesarskiego tronu. W zamian Kaligula gwarantował Makronowi wysokie stanowiska i wpływy.
16 marca 37 roku zmarł cesarz Tyberiusz. Dzięki wpływom Makrona, Senat unieważnił postanowienia Tyberiusza i odsunął od władzy Tyberiusza Gemmellusa. Cesarzem rzymskim został ogłoszony Kaligula.
Panowanie Kaliguli
Kaligula rozpoczął swoje panowanie od zrehabilitowania swojej rodziny. Nakazał też powrót wszystkim zesłanym z przyczyn politycznych. Osobiście pojechał na Pandaterię, aby sprowadzić szczątki swej matki Agryppiny. Prochy matki oraz brata Nerona złożył w Mauzoleum Augusta. Kaligula wprowadził korzystane zmiany w podatkach, dbał o rozwój dziejopisarstwa. Jego polityka reform zakończyła się jednak bardzo szybko.
Już w roku, w którym objął władzę, Kaligula zapadł na niezidentyfikowaną chorobę. Kilka miesięcy, w czasie których dochodził do zdrowia, miały odmienić go już na zawsze.
Kaligula z dość „normalnego” – jak na rzymskie standardy władcy – stał się bezwzględnym tyranem i zwyrodnialcem. Tak przynajmniej przedstawiali go późniejsi historycy i taki jego wizerunek przetrwał do naszych czasów.
Na początku Kaligula nakazał zabicie Tyberiusza Gemmellusa, zmusił też do samobójstwa ojca swej pierwszej żony (zmarłej kilka lat wcześniej Junii), Marka Silanusa. Kaligula słynął w całym Rzymie z niezwykłej rozwiązłości. W czasie organizowanych orgii miał dopuszczać się kazirodczych stosunków ze swoimi siostrami. Utrzymywał także kilku kochanków.
Rozrzutny styl życia Kaliguli doprowadził do ruiny finanse państwa. Cesarz, chcąc podreperować budżet, zaczął konfiskować wielkie majątki ziemskie. Już w drugiej połowie 38 roku zaczęto zawiązywać spisek wymierzony w Kaligulę, który miał doprowadzić do jego obalenia. Zamieszani byli w niego wódz Getulik, Marek Lepidus (mąż nieżyjącej siostry Kaligulii, Druzylli), a także dwie siostry cesarza: Agryppina i Julia Liwilla. Spisek wyszedł na jaw, a spiskowcy zostali skazani na śmierć. Siostry Kaligula wygnał z Rzymu.
Kaligula zasłynął z wielu szalonych pomysłów. Kazał np. usypywać pagórki na równinach, wybudował pomost pomiędzy Palatynem a Kapitolem. W 39 roku rozpoczął podbój Germanii, chciał też podbić Brytanię. Za każdym razem, bez względu na rezultat wypraw, odbywał triumfalne wjazdy do Rzymu. Jego rządy doprowadziło wielu Rzymian do ruiny. W mieście zaczęło nawet brakować żywności, a ludzie głodowali.
24 stycznia 41 roku Kaligula został zamordowany. Za zabójstwo tyrana odpowiedzialni byli trybun wojskowy pretorianów Kasjusz Cherea i Kornelisz Sabinus. W czasie zamachu zginęła także żona Kaliguli Cezonia oraz jej córka (którą Kaligula uznał za swoją).
Następcą Kaliguli został jego stryj (brat Germanika), Klaudiusz.
Czytaj też:
Neron. Prześladowca chrześcijan, najbardziej krwawy rzymski cesarz?Czytaj też:
Bitwa pod Akcjum. Gdyby nie Kleopatra, jej wynik mógł być innyCzytaj też:
"Quo vadis" – największe dzieło Henryka Sienkiewicza i jego niezwykłe perypetie