Szczecin na szlaku „Kurierów wyklętych”

Z chwilą stworzenia sektorów okupacyjnych USA, Wielkiej Brytanii i Francji w Berlinie najdalszy zasięg okupacji państw zachodnich zbliżył się znacząco do zdominowanej przez komunistów Polski. Otworzyło to nowe możliwości dla służby kurierskiej pomiędzy Rządem RP na uchodźstwie a placówkami wywiadu Polskich Sił Zbrojnych (PSZ) na Zachodzie, w tym ośrodkami wywiadu w sztabie armii gen. Władysława Andersa w Włoszech i w oddziałach gen. Stanisława Maczka w zachodnich Niemczech. Najczęściej używaną trasą kurierską był tzw. Szlak Konrada: przez Czechosłowację – Czeski Cieszyn – Pilzno – do Regensburga w Bawarii. Druga trasa wiodła ze Szczecina przez sowiecką strefę okupacyjną do zachodniej części Berlina, stamtąd do polskiego ośrodka w Maczkowie (do maja 1945 r. dolnosaksońskie miasto Haren) – polskiego miasta żołnierzy i uchodźców w Westfalii. Trasa przez granicę w okolicy Szczecina używana była zarówno przez kurierów politycznych, jak i ewakuowanych z kraju na Zachód rodzin wojskowych.

Działania kurierskie nadzorowały Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w rządzie RP na uchodźstwie oraz polski ośrodek wywiadu wojskowego PSZ w Meppen, niedaleko od Maczkowa.

Ruch na granicy

Już w lipcu 1945 r. w Szczecinie powstała pierwsza placówka konspiracyjna Delegatury Sił Zbrojnych pod kierownictwem kpt. Józefa Romana „Stoisława” i mjr. Bolesława Jackiewicza, która szukała możliwości zbudowania trwałej linii przerzutowej. Inicjatywa ta zakończyła się niepowodzeniem. Później, na początku 1946 r., w Szczecinie utworzono nową placówkę – Delegaturę Rządu RP na Kraj kierowaną przez działaczy Stronnictwa Narodowego (SN) Michała Więckowskiego „Pyrę”, a następnie Tadeusza Zagajewskiego, którzy zorganizowali sprawny kanał przerzutowy na Zachód. Zarówno działacze SN, jak i najbardziej aktywny nadzorca szlaków przerzutowych z ramienia wywiadu PSZ rtm. Antoni Landowski korzystali z zawodowych przemytników znających nielegalne przejścia na granicy z sowiecką strefą okupacyjną w okolicach Szczecina.