Aby polskie leśnictwo mogło podołać wyzwaniom, które stały przed nim po pierwszej wojnie światowej, niezbędni byli ludzie kompetentni, przedsiębiorczy i oddani leśnym sprawom. Do takich postaci II Rzeczpospolita miała wyjątkowe szczęście.

Jan Miklaszewski – specjalista od mrówczej pracy w lasach ojczystych

Postać imponująco silna duchem i umysłem, przepiękny wzór wielkiego obywatela. Urodzony w 1874 r. w Łowiczu Jan Miklaszewski po ukończeniu studiów powrócił w rodzinne strony i zamiast „kariery i złotego runa w państwowej służbie rosyjskiej” wybrał „mrówczą pracę w lasach ojczystych i wśród rodzimego ludu”.

Miklaszewski był stałym współpracownikiem czasopisma naukowego „Sylwan” (najstarszego periodyku leśnego w Polsce i na świecie), przyczynił się do powstania czasopisma „Leśnik Polski”. W 1918 r. ogłoszono go szefem nowo powstałej Sekcji Lasów Ministerstwa Rolnictwa i Dóbr Koronnych. Stanął przed trudnym zadaniem uporządkowania administracji oraz odbudowy polskiego leśnictwa i drzewostanów po czasach zaborów i wojennej pożodze.

Na przełomie lat 1920 i 1921 Sekcję Lasów przekształcono w Departament Leśnictwa Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych. Miklaszewski został tam dyrektorem i sprawował tę funkcję do końca 1930 r., gdy w wyniku reorganizacji jednostkę zlikwidowano. Jego niewątpliwą zasługą było zaprowadzenie porządku w gospodarce leśnej, a także przygotowanie administracji przyszłych Lasów Państwowych. Stworzył podwaliny leśnych prac badawczych i doświadczalnych, opracowując ich metodykę. Dzięki niemu rozwinęła się również edukacja w dziedzinie leśnictwa.

Jeszcze w trakcie pracy w Departamencie Leśnictwa, w 1928 r., Miklaszewski wydał fundamentalne dzieło „Lasy i leśnictwo w Polsce”, które zyskało ogromną sławę i zostało zaliczone przez Międzynarodowy Instytut Współpracy Intelektualnej w Paryżu do najważniejszych dzieł fachowego piśmiennictwa światowego. Od 1931 r. Jan był związany z Wydziałem Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, gdzie piastował stanowisko prodziekana wydziału, a następnie rektora uczelni. W czasie drugiej wojny światowej pod pseudonimem Zagłoba organizował tajne nauczanie i pomagał personelowi SGGW. Poszukiwany przez gestapo ukrywał się jako Władysław Baranowski. Właśnie pod tym nazwiskiem został pochowany na warszawskich Powązkach. Zmarł nagle 5 lutego 1944 r.

Adam Loret – zarządca lasów

Twórca nowoczesnej organizacji polskiego leśnictwa Adam Loret urodził się 26 grudnia 1884 r. w Jaśle. W 1925 r. Loret został dyrektorem nowo utworzonej Dyrekcji Lasów Państwowych. Opowiadał się za sprawowaniem przez organy państwowe jak najściślejszej kontroli nad krajowymi lasami, która miała przynieść istotne korzyści ekonomiczne i społeczne.

W 1931 r. Loret objął funkcję kierownika Dyrekcji Naczelnej Lasów Państwowych, która zyskała status odrębnej organizacji, bezpośrednio podległej ministrowi rolnictwa i posiadającej niezależny budżet. 1 lutego 1934 r. prezydent RP Ignacy Mościcki mianował Loreta dyrektorem naczelnym Lasów Państwowych.

W okresie działalności Loreta na najwyższych szczeblach administracji Lasów Państwowych przeprowadzono liczne reformy, wdrożono wiele zmian organizacyjnych i ekonomicznych. To właśnie on doprowadził do skupienia krajowych zasobów leśnych w rękach państwa. Lasy Państwowe zajęły się również przerobem i dystrybucją drewna. Powstał państwowy przemysł drzewny z prawdziwego zdarzenia, m.in. sieć tartaków i powołana w 1931 r. spółka Polska Agencja Drzewna (PAGED) – oczko w głowie Loreta – wraz z otwartym w maju 1935 r. portem drzewnym w Gdyni.

Loret uczynił z Lasów Państwowych dochodową, samofinansującą się instytucję, co wcale nie oznacza, że miarą sukcesu było tu wyłącznie kryterium ekonomiczne. Zysk podporządkowano bezapelacyjnie sztuce leśnej. Cele gospodarcze zaczęły współgrać z ochroną przyrody. Miał on duży udział choćby w przywróceniu do Puszczy Białowieskiej stada dziko żyjących koników leśnych, potomków tarpanów. Zgodnie ze swoim programem gospodarczym inicjował również akcję zarybiania wód, którymi zarządzały Lasy Państwowe. To za jego kadencji rozpoczęto odbudowę populacji żubra.

Ponadto Loret dał się poznać jako specjalista do spraw promocji i popularyzator wiedzy o leśnictwie. Chciał przybliżyć społeczeństwu problematykę lasów i propagował ideę ich ochrony. Pod jego nadzorem od 1933 r. organizowano doroczne Święto Lasu, którego zadaniem było m.in. „pouczanie obywateli o konieczności szanowania, chronienia i opiekowania się lasami i drzewami”.

Dzięki Adamowi Loretowi została przeprowadzona m.in. inwentaryzacja zasobów leśnych. Pod jego rządami powołano także pierwsze parki narodowe, które były jednostkami specjalnymi Lasów. Przedwojenne Lasy Państwowe, zarządzane przez Adama Loreta, były jednymi z najnowocześniejszych w Europie – powiedział 15 września 2017 r., podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Adama Loreta przed siedzibą Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w Warszawie, ówczesny minister środowiska prof. Jan Szyszko.

Dyrektor rozumiał również, jak ważne dla ochrony lasów i wizerunku kierowanej przez niego instytucji jest zyskanie przychylności mediów. Organizował wycieczki dla dziennikarzy i sam brał w nich udział, m.in. do Puszczy Augustowskiej czy Puszczy Białowieskiej. Okoliczności śmierci Adama Loreta pozostają niewyjaśnione. Nieznane jest też miejsce jego wiecznego spoczynku.

Józef Zagórski: pierwszy prezes Związku Leśników Polskich

Józef Zagórski, urodzony w 1882 r. we Włocławku lub – jak podają inne źródła – w rosyjskim Berdyczowie, znalazł się w gronie inicjatorów powstania Związku Leśników Polskich (ZLP). 15 sierpnia 1919 r. został wybrany na pierwszego prezesa tej organizacji, pełnił funkcję głównego inspektora lasów. To pierwszy redaktor czasopisma „Las Polski”, wydawanego przez ZLP.

Dzięki gruntownemu wykształceniu, dużej wiedzy i ponadprzeciętnym zdolnościom organizacyjnym stał się jednym z najważniejszych fachowców zajmujących się krajowymi lasami. Z początkiem 1925 r. Zagórski został dyrektorem nowo utworzonej bydgoskiej Dyrekcji Lasów Państwowych. Jego zasługi na tym stanowisku obejmowały koordynację działań naprawczych w lasach zniszczonych przez sówkę choinówkę (gatunek motyla, in. strzygonia choinówka) czy akcji zalesiania ponad 40 tys. ha gruntów. Dowodem uznania dla dokonań dyrektora było przyznanie mu w 1928 r. Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski.

W 1932 r. Zagórski stanął na czele Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Skutecznie chronił lasy przed drugą klęską, którą mogła spowodować sówka choinówka. Podczas drugiej wojny światowej był niezmiennie przekonany, że leśnicy powinni pozostać na stanowiskach pracy i bronić lasów przed okupantami tak długo, jak tylko się da. Zmarł 9 stycznia 1944 r. Przez kolegów po fachu i podwładnych został zapamiętany jako niezwykle kompetentny i życzliwy leśnik.

Chociaż czołowi fachowcy często mieli odmienne wizje polityki leśnej i bywało, że prywatnie nie pozostawali w dobrych stosunkach, potrafili zgodnie współpracować dla dobra krajowego leśnictwa i polskiej gospodarki. Dzięki nim powstały struktury sprawnie łączące cele ekonomiczne z misją ochrony przyrody, podwaliny pod dzisiejszy kształt administracji Lasów Państwowych.