Proces brzeski rozpoczął się 26 października 1931 roku. Aresztowanym zarzucano, że w okresie od roku 1928 do 9 września 1930 roku „po wzajemnem porozumiewaniu się i działając świadomie, wspólnie przygotowywali zamach, którego celem było usunięcie przemocą członków sprawującego w Polsce władzę rządu i zastąpieniu ich przez inne osoby, wszakże bez zmiany zasadniczego ustroju państwowego”.
Wyrok ogłoszono 13 stycznia 1932 roku. Skazani posłowie byli członkami partii: PPS, PSL „Piast”, PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwa Chłopskiego. Wincenty Witos i Kazimierz Bagiński, prócz kary pozbawienia wolności, zostali obciążeni też karą grzywny. Wszyscy musieli opłacić koszty sądowe.
Rozprawa apelacyjna odbyła się w dniach 7-11 stycznia 1933 roku, lecz zakończyła się zatwierdzeniem wyroku pierwszej instancji. 2-5 października 1933 roku wyrok ostatecznie zatwierdził Sąd Najwyższy, który rozpatrzył wówczas ponowną kasację obrońców.
Norbert Barlicki, Adam Ciołkosz, Stanisław Dubois, Mieczysław Mastek i Józef Putek sami zgłosili się do odbycia kary. Pozostali, czyli Wincenty Witos, Adam Pragier, Władysław Kiernik, Kazimierz Bagiński i Herman Lieberman wyjechali z kraju.
Areszt w twierdzy brzeskiej
Posłowie zostali zatrzymani w nocy z 9 na 10 września 1930 roku. Decyzję tę podjął Józef Piłsudski. To on sporządził zresztą liczbę osób do zatrzymania, zaś rozkaz podpisał ówczesny minister spraw wewnętrznych, generał Felicjan Sławoj Składkowski. Zatrzymanie było możliwe, gdyż 30 sierpnia posłom wygasł immunitet (po rozwiązaniu Sejmu). Aresztowanie było reakcją na rosnące znaczenie i większą aktywność tzw. Centrolewu, czyli koalicji wymierzonej przeciwko sanacji.
Wszystkich zatrzymanych osadzono w Brześciu nad Bugiem, w twierdzy brzeskiej, gdzie znajdowało się więzienie wojskowe. Jego komendantem został, mający złą sławę, pułkownik Wacław Kostek-Biernacki. Aresztowani przetrzymywani byli w bardzo złych warunkach, znęcano się nad nimi, bito i ich i szykanowano, nie dopuszczano do nich rodzin ani obrońców. Prasa została poinformowana, że posłowie zostali aresztowani z powodu przestępstw kryminalnych
Skazani w procesie brzeskim zostali objęci amnestią na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Władysława Raczkiewicza z dnia 31 października 1939 roku. Posłowie uniewinnieni zostali natomiast dopiero 25 maja 2023 roku przez Sąd Najwyższy.
Czytaj też:
Wojenny los sanatorówCzytaj też:
Niewiadomski zabił Narutowicza z nienawiści. Ale nie z nienawiści do niegoCzytaj też:
Akcja pod Bezdanami. Rabunkowa akcja czterech premierów i prezydenta