Tradycyjne potrawy na Wigilię. Co powinniśmy przygotować, aby Święta Bożego Narodzenia były niezapomniane i przypominały zarazem te z dawnych lat?
Przyjmuje się, że podczas wieczerzy wigilijnej na stole powinno znaleźć się 12 potraw. Taki zwyczaj istniał także w dawnych latach, ale oczywiście jedynie w bogatszych domach. Większość Polaków mogła o takiej różnorodności tylko pomarzyć. Tak czy inaczej na wieczerzę wigilijną zawsze starano się przygotować coś wyjątkowego.
Zwyczaj przygotowywania 12 potraw wigilijnych wiąże się z Dwunastoma Apostołami lub, jak czasem się wskazuje, z liczbą miesięcy w roku. Istnieje przesąd, że spróbowanie wszystkich 12 potraw w czasie wigilijnej kolacji przyniesie pomyślność na cały kolejny rok.
Nie ma jednego, uniwersalnego wigilijnego menu. W każdym domu kolację tę przygotowuje się nieco inaczej, w zależności od upodobań domowników. Niemniej jest kilka elementów, które na stole pojawiają się zawsze. Są to: ryba, kiszona kapusta oraz dary natury, takie jak grzyby, mak czy suszone owoce. Od dawna przyjęło się, że w czasie Wigilii nie podaje się potraw mięsnych.
Potrawy wigilijne
Jakie zupy przygotowuje się na Wigilię? Najczęściej jest to: barszcz czerwony z uszkami i zupa grzybowa. W niektórych domach przygotowuje się zupę owocową z makaronem.
Na drugie danie podaje się przede wszystkim karpia. Karp może być smażony, a także podawany w galarecie. Na stole mogą pojawić się takie inne ryby, zależnie od upodobań. Oprócz ryby podajemy także kapustę z grochem (lub fasolą), pierogi z kapustą i grzybami, śledzie w śmietanie, oleju lub z innymi dodatkami.
Ze słodkich potraw na Wigilię przygotowuje się m.in.: kluski z makiem, makiełki, kutię, makowiec, keks i pierniki. Prócz wyżej wymienionych potraw i ciast tradycyjne wypieki to także sernik i ciasto drożdżowe. Do picia podaje się kompot z suszonych owoców.
Współcześnie, wraz z dostępnością innych, nowych produktów, na stołach wigilijnych pojawiają się czasem także inne rodzaje potraw. Jest to na przykład podawany na różny sposób łosoś, rolada szpinakowa z łososiem, różne rodzaju sałatki, a nawet sushi.
Wigilijne menu
Tradycyjna, wigilijna kolacja? Podpowiadamy, jak może wyglądać wigilijne menu złożone z 12 potraw. Oto one:
1. Barszcz czerwony z uszkami / Zupa grzybowa
2. Smażony karp
3. Kapusta z grochem
4. Pierogi z kapustą i grzybami
5. Śledzie w śmietanie
6. Sałatka śledziowa
7. Ryba w galarecie
8. Kluski z makiem (makiełki)
9. Makowiec
10. Pierniki
11. Chleb
12. Kompot z suszonych owoców (z suszu)
Zapomniane przepisy
Jak zaskoczyć bliskich oraz gości podczas Wigilii? Być może poprzez przygotowanie potraw, które dawnej pojawiały się na bogatszych polskich stołach. Wybraliśmy dla Państwa kilka przepisów.
Zupa migdałowa
15 dkg słodkich migdałów, 1 dkg gorzkich migdałów, 1 ¼ litra mleka, 6 dkg rodzynków, 8 dkg cukru, 10 dkg ryżu, 2 dkg masła.
Migdały sparzyć, obrać i zmielić po czym zalać wrzącym mlekiem. Dodać opłukane rodzynki i posłodzić do smaku. Dodać ugotowany na sypko ryż.
Karp w piwie
1 kg karpia, sól, pieprz, 1 łyżka masła, 1 cebula, natka pietruszki, 1 szklanka drobno posiekanego pora, ½ litra piwa, liść laurowy, 1-2 goździki, 5 dkg piernika, 1 łyżka cukru, 2 łyżki octu lub soku z cytryny, mąka ziemniaczana.
Sprawionego karpia umyć i pokroić na 4 części. Doprawić solą i pieprzem. Pokroić cebulę w kostkę i zarumienić na maśle. Dodać do masła pietruszkę i por. Dusić na ogniu 2-3 minuty. Na to ułożyć kawałki ryby i dusić kolejne 5 minut. Następnie dodać piwo, liść laurowy, goździki i piernik. Dusić pod przykryciem 20 minut.
W tym czasie roztopić w garnku cukier na karmel, rozcieńczyć go octem lub sokiem z cytryny i dodać do sosu. Sos można zagęścić mąką ziemniaczaną.
Liny w śmietanie
1 kg linów, 300 ml wody, 300 ml śmietany, 4 kg masła, sok z 1 cytryny, natka z pietruszki, koperek, sól, pieprz.
Sprawione liny posolić, zalać wodą i śmietaną i gotować na wolnym ogniu 20 minut. Pod koniec dodać sok z cytryny, doprawić pieprzem. Po wyjęciu polać sosem, posypać natką i koperkiem.
Paszteciki z grzybów
Ugotować młodych, dobrych grzybów suszonych i usiekać na miazgę. [Do garnka] wziąć łyżkę masła, gdy się zagotuje wrzucić cebulę usiekaną, podsmażyć. Następnie [wrzucić] grzybki, parę łyżek śmietany, wątróbkę rybną, jeżeli jest, trochę pieprzu, soli i garść bułki tartej. Wymieszać na ogniu, żeby zgęstniało i układać na placuszki z francuskiego lub maślanego ciasta, przykryć drugim placuszkiem, posmarować jajkiem i wstawić w gorący piec, przykrywszy wierzch papierem.
Kutia
20 dkg pszenicy bez łusek, 15 dkg maku, 5 dkg orzechów, 5 dkg rodzynków, wanilia, cukier, miód, 1/8 litra śmietanki.
Pszenicę opłukać i ugotować do miękkości (3-4 godziny); odcedzić. Mak sparzyć wrzącą wodą i trzymać pod przykryciem na wolnym ogniu do czasu aż da się rozcierać w palcach. Odcedzić przez gęste sito i zmielić. Dodać orzechy, rodzynki, wanilię, cukier i miód oraz śmietankę do smaku i wymieszać z pszenicą.
Babka makowa
Na funt maku bierze się kwarta dobrej śmietanki, pół funta cukru i pół laski wanilii.
Biały lub niebieski mak wypłukać kilka razy, potem sparzyć kilka godzin. Zlać wodę, mak wiercić [zmielić], polewając słodką śmietanką. Przecedzić przez sitko i zmieszać z cukrem i wanilią do smaku. Wziąć bułki najpiękniejsze wczorajsze, obetrzeć ze skórki, pokrajać w kostkę, nalać śmietanką makową, aby napęczniały. Ułożyć na salaterkę, dobrze osypać cukrem z wanilią. Jest to przewyborne makowe danie.
Przepisy zamieszczone w artykule pochodzą z książki G. Sieczkowskiego i A. Lubryk pt. „Wigilia i Boże Narodzenie. Zwyczaje i przepisy kulinarne”.
Czytaj też:
Wolna Wigilia? Polacy są "za"Czytaj też:
Adwent. Piękne tradycje i zwyczaje adwentowe, które trzeba znać