Koncert noworoczny z Wiednia to dla wielu osób obowiązkowy punkt dnia każdego 1 stycznia. Jest to jeden z najsłynniejszych koncertów, transmitowany w 90 krajach na całym świecie.
Koncert noworoczny Filharmoników Wiedeńskich (Neujahrskonzert der Wiener Philharmoniker) odbywa się co roku, 1 stycznia. Ten sam program koncertowy wykonywany jest co prawda także 30 i 31 grudnia, jednak tylko ostatni koncert, odbywający się 1 stycznia, jest transmitowany na całym świecie i to właśnie on jest najbardziej słynny. Każdy z trzech koncertów trwa około 2,5 godziny.
Koncert odbywa się w budynku Musikverein – Wiedeńskiego Towarzystwa Muzycznego. Znajdująca się tam Złota Sala należy do najpiękniejszych sal koncertowych na świecie. Dysponuje ona także najlepszą na świecie akustyką.
Historia Koncertów noworocznych z Wiednia
Tradycja koncertów w Wiedniu istnieje od 1838 roku. Aż do 1939 roku odbywały się one jednak w Sylwestra i nie miały wiele wspólnego z późniejszym Koncertem noworocznym.
Koncerty noworoczne Filharmoników Wiedeńskich odbywają się od 1939 roku. Ich pomysłodawcą był Clemens Krauss. Jego celem było… wzmocnienie morale żołnierzy niemieckich i austriackich walczących na froncie II wojny światowej. Wtedy też pierwszy i jedyny raz koncert odbył się 31 grudnia, a nie 1 stycznia. Jedynym kompozytorem, po którego utwory wówczas sięgnięto, był Johann Strauss II.
Koncert noworoczny mógł być także pomysłem Josepha Goebbelsa, ministra propagandy i oświecenia publicznego III Rzeszy, który pragnął uczynić Wiedeń miastem sztuki. Jeśli nawet nie Goebbels ten koncert wymyślił, to dobrze wpisywał się on w politykę Rzeszy wobec Austrii.
Bisy podczas Koncertu noworocznego ustanowiono dopiero w 1945 roku. „Nad pięknym modrym Dunajem” oraz „Marsz Radetzky'ego” zostały stałym punktem programu bisów od 1958 roku.
Dyrygentem, który prowadził koncert z Wiednia najwięcej razy był Clemens Krauss. Liczne koncerty prowadzili także: Lorin Maazel, Zubin Mehta, Riccardo Muti. W roku 2022 dyrygował Daniel Barenboim, zaś koncert w roku 2023 poprowadzi Franz Welser-Möst.
Koncert noworoczny we Wiedniu cieszy się tak wielką popularnością, że bilety nań trzeba rezerwować z rocznym wyprzedzeniem. Nawet to nie daje jednak gwarancji ich otrzymania, gdyż chętnych jest tak dużo, że urządzane jest losowanie.
Koncert transmitowany jest w 90 krajach na całym świecie. Prócz Europy, wiedeńskie noworoczne wydarzenie można obejrzeć m.in. w Stanach Zjednoczonych, Chinach, Japonii, Indonezji, Korei Południowej, Mongolii, Sri Lance, Australii, Botswanie, Lesotho, Malawi, Mozambiku, Namibii, Suazi, Zambii, Zimbabwe, Chile, Gwatemali, Ekwadorze, Boliwii oraz Trynidadzie i Tobago.
Repertuar koncertów noworocznych
We wszystkich programach koncertów noworocznych z Wiednia znajdują się utwory rodziny Straussów. Pojawiają się także dzieła innych kompozytorów austriackich, jak Joseph Hellmesberger Jr., Joseph Lanner, Wolfgang Amadeusz Mozart, Franz Schubert, Carl Zeller, Franz von Suppé i inni. W 2009 roku po raz pierwszy na koncercie noworocznym pojawiła się muzyka Josepha Haydna – był to hołd oddany artyście w 200. rocznicę jego śmierci. W repertuarze pojawiają się niekiedy również utwory innych kompozytorów: Verdiego, Wagnera, Beethovena, Czajkowskiego czy Offenbacha.
W programie koncertów noworocznych z Wiednia znajduje się od 14 do 20 utworów oraz 3 bisy. Pierwszym bisem jest szybka polka. Drugi to walc Straussa II „Nad pięknym modrym Dunajem”. W jego trakcie dyrygent oraz orkiestra składają publiczności życzenia noworoczne. Ten zwyczaj pojawił się po raz pierwszy podczas koncertu w 1954 roku. Ostatni bis to „Marsz Radetzky'ego” Straussa, podczas którego publiczność klaszcze na znak dyrygenta. Ten z kolei zwyczaj istnieje od 1958 roku.
W czasie koncertu odbywają się także występy baletowe tancerzy z Wiedeńskiego Baletu Państwowego.
Repertuar Koncertu noworocznego w 2023 roku
Jaki repertuar zabrzmi w czasie Koncertu 1 stycznia 2023 roku? Oto utwory, które pojawią się podczas tego wydarzenia:
- Eduard Strauss: Wer tanzt mit? Polka schnell, op. 251
- Josef Strauss: Heldengedichte. walc, op. 87
- Johann Strauss II.: kadryl z operetki Baron cygański, op. 422
- Carl Michael Ziehrer: In lauschiger Nacht. walc, op. 488
- Johann Strauss II.: Frisch heran! Polka schnell, op. 386
- Franz von Suppè: uwertura do operetki „Isabella“
- Josef Strauss: Perlen der Liebe. walc, op. 39
- Josef Strauss: Angelica-Polka. polka française, op. 123
- Eduard Strauss: Auf und davon. Polka schnell, op. 73
- Josef Strauss: Heiterer Muth. polka française, op. 281
- Josef Strauss: For ever. Polka schnell, op. 193
- Josef Strauss: Zeisserln. walc, op. 114
- Josef Hellmesberger (syn): Glocken-Polka mit Galopp z baletu Excelsior
- Josef Strauss: Allegro fantastique. Orchesterfantasie, zał. 26b
- Josef Strauss: Aquarellen. walc, op. 258
Na antenie Telewizji Polskiej Koncert Noworoczny z Wiednia transmitowany będzie od godziny 12.00, 1 stycznia 2023 roku.
Czytaj też:
Fryderyk Chopin. Ostatni koncert w Polsce, życie na obczyźnie i trudna miłośćCzytaj też:
Pałac Saski. Jak ma wyglądać? Jakie skarby kryje?Czytaj też:
Skąd wzięły się kolędy? I czym różnią się od pastorałek?