Leonardo da Vinci był wszechstronnie utalentowany. Malował, rzeźbił, projektował, była architektem i wynalazcą. Choć był geniuszem, miał podobno zarazem bardzo trudny charekter.
Droga do kariery
Leonardo da Vinci urodził się 15 kwietnia 1452 roku w miejscowości Anchiano w Toskanii w dzisiejszych Włoszech. Był nieślubnym synem florenckiego notariusza Ser Piero i młodej wieśniaczki o imieniu Caterina. Młody Leonardo był wychowywany przez ojca i macochę. Kiedy miał 5 lat został umieszczony w majątku ojca w mieście Vinci, gdzie mieszkał wraz z wujem i dziadkami. Otrzymał formalną edukację, tj. nauczono go czytać, pisać i rachować. Już od młodych lat zauważono jednak jego zdolności artystyczne.
Kiedy skończył 14 lat Leonardo da Vinci rozpoczął długą praktykę u znanego artysty Andrei del Verrocchio we Florencji. Nauczył się tam wielu rzeczy, m.in. obróbki metalu, wyprawiania skór, stolarstwa, rysunku, malarstwa i rzeźby. Jego najwcześniejsze znane datowane dzieło — rysunek piórkiem przedstawiający krajobraz w dolinie Arno — został naszkicowany w 1473 roku.
Mając lat 20 Leonardo otworzył własną pracownię we Florencji, choć nadal współpracował z del Verrocchio. Być może malarz ten ukończył swoje dzieło „Chrzest Chrystusa” właśnie przy pomocy Leonarda da Vinci, który namalował część tła oraz młodego anioła trzymającego szatę Jezusa.
W 1476 roku da Vinci oraz trzej inni bogaci Florentczycy zostali oskarżeni o korzystanie z usług męskich prostytutek. Oskarżenie było anonimowe, a da Vinci wszystkiemu zaprzeczał. Wobec braku dowodów śledztwo wobec niego umorzono. Tamta sprawa sprawiła jednak, że do dzisiaj, co jakiś czas, pojawiają się „sensacyjne” doniesienia na temat homoseksualizmu Leonarda da Vinci.
W 1478 roku da Vinci otrzymał swoje pierwsze własne zlecenie na wykonanie ołtarza, który miał znajdować się w kaplicy we florenckim Palazzo Vecchio. Leonardo stawał się coraz bardziej sławny, arystokraci z różnych włoskich miast zaczęli więc zabiegać, aby malował właśnie dla nich. Z tego czasu pochodzą obrazy tj. „Portret Ginevry Benci”, „Madonna Benois”, „Madonna z Dzieciątkiem i kotkiem”, „Święty Hieronim na pustyni”.
Da Vinci od młodych lat rozwijał też swoje zainteresowania techniczne. Równolegle do malowanych dzieł, tworzył także rysunki techniczne przedstawiające m.in. machiny wojenne.
Wielki Leonardo i jego dzieła
Leonardo da Vinci jest autorem wielu dzieł, spośród których obrazy nie stanowią wcale większości. Da Vinci był w istocie człowiekiem tak wszechstronnie utalentowanym, że trudno znaleźć dziedzinę, w której się nie realizował. Interesował się malarstwem, rzeźbą, muzyką, architekturą, techniką, przyrodą, anatomią i medycyną. Jego prace, rysunki czy projekty dotyczyły niemal każdej dziedziny życia. Pomysłów i projektów miał da Vinci zresztą tak wiele, że liczne pozostały niedokończone. Leonardo był perfekcjonistą. Jeżeli uznał, że jakieś zaczęte dzieło nie spełnia jego oczekiwań, nie kończył go. Jak wielu twórców epoki, da Vinci nie widział podziału między nauką a sztuką. Uważał te dwie dziedziny za dyscypliny powiązane, a nie oddzielne. Uważał, że studiowanie nauk ścisłych czyniło go lepszym artystą.
W 1482 roku Leonardo da Vinci przeniósł się do Mediolanu, gdzie zaczął pracować dla Ludovica Sforzy. Na jego zlecenie powstała m.in. słynna „Ostatnia Wieczerza” namalowana na ścianie jadalni w klasztorze mediolańskiej Santa Maria delle Grazie. Ukończenie dzieła zajęło Leonardowi 3 lata.
W 1490 roku powstał szkic Leonarda pt. „Człowiek witruwiański”. W tym samym czasie Leonardo namalował też „Damę z gronostajem” (1488-1490). Tytułową damą jest Cecylia Gallerani, kochanka Ludowica Sforzy. Obraz ten, jako jedyne dzieło Leonarda da Vinci, znajduje się w Polsce. Oglądać je można w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie.
Jednak najbardziej znanym dziełem Leonarda da Vinci pozostaje „Mona Lisa” (1503-1507). Historycy do dziś spierają się, kim jest tajemnicza Gioconda z obrazu artysty. Da Vinci malował obraz ponad cztery lata i chyba nigdy nie uznał go za w pełni ukończony, gdyż do końca życia woził go wszędzie ze sobą.
W czasie, gdy pracował dla Sforzy Leonardo da Vinci zaprojektował m.in. czołg, maszynę latającą, urządzenie przypominające rower, a także helikopter.
W latach 1502-1503 da Vinci pracował krótko we Florencji jako inżynier wojskowy dla Cezara Borgii, nieślubnego syna papieża Aleksandra VI i dowódcy armii papieskiej. Współpracował także ze słynnym dyplomatą Niccolo Machiavellim.
Leonardo da Vinci uważał, że, aby móc dobrze przedstawić gesty i ruchy ludzkie musi poznać dokładnie anatomię człowieka. Od lat 80. XVIII wieku studiował te zagadnienia. Sporządził przy tym liczne rysunki różnych organów wewnętrznych, które nawet dzisiaj zaskakują dokładnością.
Da Vinci studiował też m.in. botanikę, geologię, zoologię i fizykę. Swoje spostrzeżenia szkicował na luźnych kartkach, które grupował później w odpowiednich zeszytach. Przez całe życie zapełnił swoimi pomysłami dziesiątki notatników.
Ostatnie lata
W 1499 roku da Vinci został zmuszony do opuszczenia Mediolanu wraz z rodziną Sforzów, kiedy u progu miasta stanęły wojska francuskie. Leonardo powrócił ostatecznie do miasta w 1506 roku, gdzie zaczął pracować dla Francuzów. Kilka lat później przeniósł się do Rzymu, gdzie za zgodą papieża mieszkał na terenie Wartykanu. Po dwóch latach wyjechał jednak do Francji, do czego namawiał go francuski król Franciszek I.
Leonardo da Vinci zamieszkał w Chateau de Cloux w pobliżu letniego pałacu królewskiego nad Loarą w Amboise. Jednym z jego ostatnich dzieł był mechaniczny lew, który umiał chodzić.
Leonardo da Vinci zmarł 2 maja 1519 roku we Francji. Swoje dzieła i wszystkie projekty przekazał w spadku dwóch najbliższym uczniom i współpracownikom.
Czytaj też:
"Dawid". Intrygujące dzieje słynnej rzeźby Michała AniołaCzytaj też:
Rafael – ulubieniec niebiosCzytaj też:
Poruszające, refleksyjne, radosne. Narodzenie Pana w malarstwie