Pierwszy udany przeszczep nerki w Polsce został przeprowadzony w nocy 26 stycznia 1966 roku. Operację przeprowadzał doktor Jan Nielubowicz wraz z zespołem. Organ pobrano od osoby zmarłej. Zabieg ten, z racji pionierskiej metody, musiał zostać przeprowadzony za zgodą prokuratora. Powodem był brak prawnych regulacji odnoszących się do poboru ludzkich narządów w celach transplantacji.
Ciężkie początki
Prekursorem badań nad przeszczepem nerek w Polsce był prof. Tadeusz Orłowski. To on rozpoczął badania nad tą metodą leczenia pacjentów. Zespół doktora Jana Nielubowicza obszernie korzystał z wyników badań prof. Orłowskiego. Osobą, która liczyła na wyzdrowienie była 18-letnia Danuta Milewska chorująca na przewlekłą chorobę nerek i tym samym wymagająca stałych dializ. Dializy trwały około 6-8 godzin. Należało je wykonywać 4-5 razy w tygodniu.
Pierwsza transplantacja odbyła się 26 stycznia 1966 roku. W zespole, który dokonał nowatorskiej operacji znaleźli się: doc. Bolesław Marzinek, dr Jerzy Szczerbań, dr Waldemar Olszewski, dr Wojciech Rowiński, dr Marek Skośkiewicz oraz anestezjolodzy – dr Bogdan Kamiński, dr Janusz Kącki i dr Jerzy Siedlecki. Pacjentkę przygotowywał do operacji prof. Tadeusz Orłowski wraz ze swoim zespołem.
Skomplikowany zabieg jakim była transplantacja nerki zakończyła się sukcesem. Pacjentka została wypisana do domu ze szpitala po trzech tygodniach. Niestety – zmarła osiem miesięcy później. Przyczyną zgonu było zażywanie leków mających zapobiec odrzuceniu narządu. Sam zabieg w związku z tym nie spowodował śmierci.
Po opublikowaniu raportu dotyczącego pierwszego udanego przeszczepu na jaw wyszła informacja, że rok wcześniej zespół lekarzy z Wrocławia również przeprowadził podobną operację, z tym, że nie zakończył on się powodzeniem. Wówczas pacjent zmarł w wyniku nieudanej transplantacji, lecz informacja o próbie nie została podana do wiadomości publicznej.
Nadzieja dla pacjentów
Pomimo początkowych nadziei droga do upowszechnienia transplantacji była jeszcze długa i kręta.
Pierwszą, poważną barierą, która stała na przeszkodzie rozwoju transplantacji były przepisy prawne. Do tego dochodził problem braku wiedzy o transplantologii i szansach, które stwarza dla wielu ludzi. Stosunek społeczeństwa do tej metody leczenia był ponadto dość nieprzychylny. W powszechnej świadomości obawiano się zbyt swobodnego pobierania narządów, nawet za cenę możliwego wyleczenia dawcy.
Warto też wspomnieć, że mimo określenia w 1968 roku kryteriów śmierci mózgowej ustalenia te nie zostały usankcjonowane w polskim systemie prawnym. Biorąc pod uwagę kolejne przeszczepy nerek, narząd ten można było pobrać tylko po ustaniu krążenia, co sprawiało, iż narząd był o wiele słabszy i o wiele bardziej wzrastało ryzyko odrzucenia przeszczepu.
W 1968 roku Jan Nielubowicz dokonał transplantacji nerki z ciała matki do ciała córki. Był to pierwszy pobór narządu od zdrowego człowieka. Perypetie medyków zajmujących się przeszczepem nerek były początkiem rozwoju polskiej transplantologii.
W 1983 roku zastosowano po raz pierwszy w polskiej medycynie profesjonalny, zdrowy dla człowieka lek immunosupresyjny. Dzięki temu można było zapobiegać odrzucaniu przeszczepów bez uszczerbku dla zdrowia pacjenta. Tym samym unikano sytuacji z pierwszego przeszczepu nerki, kiedy to szkodliwe leki były faktyczną przyczyną śmierci pacjentki.
W 1985 roku prof. Zbigniew Religa dokonał pierwszego przeszczepu serca w klinice w Zabrzu. Już w czasach współczesnych, w 2006 roku w Trzebnicy, po raz pierwszy przeszczepiono kończynę górną. Siedem lat później dokonano przeszczepu twarzy u pacjentki w Gliwicach. Ponadto transplantowano: krtań, gardło, tchawicę, tarczycę i przełyk. Wydarzenia te pokazały, że transplantologia okazała się skuteczną metodą leczenia i nadzieją dla wielu pacjentów.
Czytaj też:
Partia masakruje górników. Pacyfikacja kopalni "Wujek"Czytaj też:
Czas mroku. Dlaczego wprowadzono stan wojenny?Czytaj też:
Partia bije. Parę słów o ZOMO