Każda koronacja jest aktem uroczystej wagi, swego rodzaju rytuałem, który swoją genezę miał już w czasach starożytnych. W średniowieczu akt ten nabrał dodatkowego wymiaru, gdyż połączony był z uroczystą mszą świętą, podczas której odbywało się nałożenie korony na głowę nowego monarchy oraz namaszczenie olejami. W ten sposób władcy legitymizowali swoją władzę, wywodząc ją bezpośrednio od Boga – byli Bożymi pomazańcami, panującymi z woli Najwyższego.

Dnia 4 marca 1386 r. w katedrze na Wawelu został koronowany Władysław Jagiełło. Jego koronacja była zwieńczeniem długoletnich, często skomplikowanych, zabiegów sukcesyjnych po śmierci Ludwika Węgierskiego w 1382 r. Należy pamiętać, że koronacja Jagiełły była „efektem końcowym” nie mniej ważnych wydarzeń, jak: układ w Krewie (14 sierpnia 1385), chrzest (12 lutego 1386), na którym Jagiełło przyjął imię Władysław oraz ślub z Jadwigą (18 lutego 1386), która była „przyrodzoną królową”.

Dlaczego Jagiełło?

Koronowanie Jadwigi na króla 16 października 1384 r. podkreślało jej dziedziczną pozycję, należną jako spadek po ojcu Ludwiku, ale trzeba pamiętać, że ona sama nie mogła rządzić. Szlachta zebrana w 1382 r. w Radomsku zadeklarowała bowiem, że Jadwiga zamieszka w Polsce wraz z mężem i oboje będą koronowani, ale rządzić będzie król. Jednym z ważniejszych elementów zbliżenia polsko-litewskiego było zagrożenie ze strony Zakonu Krzyżackiego. Obie strony, zarówno polska i litewska, dostrzegały w nim wspólnego wroga.

Dnia 18 stycznia 1385 r. poselstwo litewskie przybyło do Krakowa i w imieniu wielkiego księcia litewskiego miało poprosić o rękę Jadwigi. Na czele delegacji stał Skirgiełło, rodzony brat Jagiełły, który odpowiadał za wstępne uzgodnienia. Obie strony były zainteresowane porozumieniem. Ostatecznie, dnia 11 stycznia 1386 r. w Wołkowysku dokonano aktu preelekcji Jagiełły na władcę Królestwa Polskiego i jemu powierzono Jadwigę, zaś 2 lutego ogłoszono go królem Polski. Pozostało więc już tylko przyjęcie chrztu, wzięcie ślubu oraz właściwa koronacja.

O samej koronacji poinformował nas Jan Długosz, który na kartach Roczników odnotował, że Władysław: „przybył (…) z ogromnym przepychem i paradą, w wielkim orszaku książąt, rycerzy i ludu do katedry krakowskiej celem otrzymania znaku koronacji i namaszczenia, które zwykło być udzielane wyłącznie królom. Tam w obecności i na oczach najszlachetniejszej swej małżonki, królowej Jadwigi, nową koroną, zrobioną wcześniej ze złota i klejnotów – starą bowiem, używaną dawniej, król Węgier i Polski Ludwik przewiózł na Węgry, zapobiegając temu, żeby nikt inny prócz jego potomstwa nie został następcą na tronie polskim – został koronowany i namaszczony na króla przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzętę, w asyście biskupa krakowskiego Jana i poznańskiego Dobrogosta. On pierwszy spośród Litwinów osiągnął u Polaków i za ich poparciem w jednym i tym samym czasie trzy największe zaszczyty, co według mnie nie spotkało nikogo z jego przodków, chrzest święty, bardzo znakomite małżeństwo i sławną koronę. Te zaszczyty należy uznać za tym większe szczęście dla niego, że Polacy odrzuciwszy ze wzgardą i lekceważeniem własnych, dziedzicznych książąt polskich wywodzących swój ród z chrześcijańskich rodziców, ofiarowali za zezwoleniem Bożym (…) koronę pogańskiemu, obcemu księciu”.

Widać wyraźnie, że nasz wybitny dziejopisarz podkreślił najważniejsze zaszczyty, których dostąpił nowy król, tj. chrzest, małżeństwo z Jadwigą i koronę Królestwa Polskiego. Można w tym fragmencie dopatrywać się także oczywistej złośliwości pod adresem Jagiełły. Wiemy skądinąd, że na kartach swojego dzieła wielokrotnie pisał o nim w sposób negatywny.

Koronacja Władysława Jagiełły otworzyła również nowy etap w dziejach państwa polskiego i litewskiego. Ponadto, zmieniła geopolityczne położenie Królestwa Polskiego, bowiem połączone osobą władcy państwa zajmowały ogromny obszar ok. 800 tys. kilometrów kwadratowych. Przed nowym władcą stanęły nowe wyzwania w polityce wewnętrznej oraz zagranicznej. Panowanie Jagiełły zapoczątkowało także nową dynastię, której przedstawiciele zasiadali na naszym tronie aż do 1572 r. (śmierć Zygmunta Augusta, prawnuka Jagiełły).

Źródła:

J. Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, tłum. J. Mrukówna, ks. 10, Warszawa 1981.

Literatura:

Błaszczyk G., Czy była unia krewska?, „Kwartalnik Historyczny” 2003, R. CX
Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich, t. 2: Od Krewa do Lublina, cz. I, Poznań 2007.
Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Wrocław 2006.
Nikodem J., Jadwiga. Król Polski, Wrocław 2009.

Dr Łukasz Ćwikła jest adiunktem w Katedrze Historii Średniowiecznej na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego.

Czytaj też:
Anna Cylejska. Kim była druga żona Władysława Jagiełły?Czytaj też:
Koronacja Zygmunta Augusta. Vivente rege - jedyna taka koronacja w dziejach PolskiCzytaj też:
Elżbieta Rakuszanka. Najbrzydsza polska królowa? To ona dała Polsce trzech królów, prymasa i świętegoCzytaj też:
QUIZ: Władysław Jagiełło. Ile prawdy o Jagielle pokazuje "Korona królów"?