Oblężenie Masady miało miejsce w roku 73 n.e. w czasie powstania żydowskiego przeciwko władzy Rzymu. Wydarzenia, jakie miały wówczas miejsce, są jednymi z najbardziej symbolicznych zdarzeń w dziejach narodu żydowskiego.
Niezdobyta Masada
Masada do wzniesienie opisywane jako „góra stołowa w kształcie rombu”. Była z daleka widoczna, wyniosła i na pozór nie do zdobycia. Do znajdującej się na niej fortecy można było dostać się tylko jedną krętą drogą zwaną Wężem, która była ponoć tak wąska, że dwoje ludzi nie mogło nią iść obok siebie.
Masada została zbudowana około 37-31 roku p.n.e. Ufortyfikował ją Herod Wielki. Miała służyć jako schronienie dla niego na wypadek żydowskiego buntu. W 66 roku n.e., kiedy rozpoczęło się pierwsze powstanie żydowskie przeciwko Rzymowi, grupa radykalnych Żydów, odłam zelotów, zwana sykariuszami (od sztyletu – sica), pokonała stacjonujący w Masadzie rzymski garnizon i zajęła twierdzę. Sykariuszami dowodził Eleazar ben Jair. Niedługo później do Masady ściągać zaczęły całe żydowskie rodziny. Wśród nich było wiele osób wypędzonych przez innych, mniej radykalnych Żydów z Jerozolimy.
Do Masady przybyło jeszcze więcej Żydów po tym, jak w 70 roku Rzymianie podczas oblężenia Jerozolimy zniszczyli Drugą Świątynię. Sykariusze w tym czasie prawdopodobnie przebudowali częściowo Masadę. Wybudowali tam też (lub przebudowali jakąś istniejącą świątynię) własną synagogę. Wykorzystywali warownię jako schronienie oraz bazę wypadową do ataków na Rzymian stacjonujących w okolicy, a także innych Żydów, którzy tolerowali władzę Rzymu. Sykariusze uważali takich ludzi za kolaborantów i zdrajców.
Śmierć lepsza od niewoli
Według relacji Józefa Flawiusza, w 72 roku rzymski namiestnik Judei Lucjusz Flawiusz Silwa skierował do Masady swój X Legion oraz wojska pomocnicze, w tym żydowskich jeńców wojennych. W stronę twierdzy ruszyło 15 tysięcy ludzi. W tym czasie w Masadzie mieszkało około 960 osób.
Rzymianie otoczyli wzgórze, po czym rozpoczęli budowę muru oraz rampy oblężniczej, czyli swego rodzaju „podjazdu”, który umożliwiał transport maszyn oblężniczych pomimo znajdującego się tam stromego zbocza. Jak notował Flawiusz, aby rampa ta powstała, konieczne było przesunięcie tysięcy ton kamieni i ubitej ziemi pod zachodnią ścianę góry.
„Podjazd” ukończono wiosną 73 roku. Oblężenie trwało już około 2-3 miesiące. W tym czasie Rzymianie budowali też potężną wieżę oblężniczą, którą, po ukończeniu rampy, zaczęto wciągać pod górę, pod mury Masady. Jak ze zdziwieniem notował Flawiusz, Żydzi przez cały ten czas nie wykonali żadnego ruchu, nie przeprowadzili kontrataku, nie uderzyli na budujących machiny Rzymian.
Trwające dłuży czas ataki wojsk rzymskich dały w końcu efekt. 16 kwietnia 73 roku mury Masady runęły. Kiedy Rzymianie weszli do środka, ujrzeli coś przerażającego. Masada okazała się „cytadelą śmierci”. Wszyscy przebywający w twierdzy Żydzi popełnili samobójstwo, podpaliwszy wcześniej wszystkie znajdujące się wewnątrz budynki. Zdaniem Flawiusza, Żydzi z Masady, kiedy zdali sobie sprawę, że przeciwko Rzymowi walczą już tylko oni sami, uznali, że „z woli Boga mają umrzeć” i za lepszą uznali „chwalebną śmierć od życia w hańbie”.
Nie wiadomo, czy Józef Flawiusz pozostawił potomnym w pełni kompletną i prawdziwą wersję wydarzeń. Być może sam nie miał pełnej wiedzy na temat tego, co działo się w Masadzie. Zdaniem archeologów pracujących po wiekach na górze Masada, nie wszyscy Żydzi popełnili samobójstwo. Część z nich miała toczyć z Rzymianami walki, niektórzy mieli próbować uciec z warowni, lecz zostali przez Rzymian schwytani i zabici. Istnieją także hipotezy mówiące o tym, że żadnego zbiorowego samobójstwa nie było, a wszystkich ukrywających się w Masadzie Żydów wymordowały wojska rzymskie po zajęciu twierdzy.
Bez względu jednak na to, która wersja jest prawdziwa (być może nigdy się już nie dowiemy), oblężenie Masady i śmierć jej mieszkańców jest od dawna symbolem bohaterstwa dla wszystkich Żydów. Dla współczesnego Izraela Masada to powód do dumy; dowód na to, że ich przodkowie woleli wybrać śmierć, niż żyć w niewoli.
Czytaj też:
Via Dolorosa. Jerozolimska droga krzyżowa ChrystusaCzytaj też:
"Historia absolutnie fascynująca". Paweł Lisicki o filmie "Grób Rybaka"Czytaj też:
Geniusze szyfrów. Od egipskich hieroglifów do komputerów kwantowych