Poniższy tekst jest fragmentem książki prof. Bogdana Musiała pt. „Na Zachód po trupie Polski” (Wyd. Zysk i S-ka).
Militarne konsekwencje porażki pod Warszawą były dla bolszewików straszliwe, polityczne – wręcz katastrofalne. Rozbite armie i dywizje można było szybko uzupełnić nowymi rekrutami, by potem w typowo bolszewicki sposób siłą ich zdyscyplinować – przy wydatnej pomocy komunistów i wydziałów specjalnych – zmuszając tym samym do walki po stronie reżimu komunistycznego. Jesienią 1920 roku same tylko oddziały rezerwy Armii Czerwonej liczyły 600 tysięcy ludzi, a cała Armia 5,3 miliona żołnierzy. Polityczne następstwa klęski były dla bolszewików znacznie donioślejsze i miały decydujący wpływ na sowiecką politykę zagraniczną i wewnętrzną, jak również na plany rewolucji światowej w ciągu najbliższych dwudziestu lat. Dwudziestego drugiego września 1920 roku, gdy trwały jeszcze polsko-sowieckie walki, na Wszechrosyjskim Zjeździe RKP (b) Lenin wygłosił prze-mówienie, w którym tłumaczył polityczne aspekty wojny z Polską:
[...] nasz marsz na Warszawę wywarł tak potężny wpływ na Europę Zachodnią i całą sytuację światową, że stosunek walczących wewnętrznych i zewnętrznych sił politycznych uległ gruntownej zmianie. Zbliżanie się naszej armii do Warszawy dowiodło niezbicie, że gdzieś w jej pobliżu znaj-duje się centralny punkt całego systemu światowego i m p e r i a l i z m u, systemu opierającego się na traktacie wersalskim. Polska, ostatni szaniec przeciw bolszewikom, znajdująca się całkowicie w rękach Ententy, jest tak potężnym czynnikiem tego systemu, że kiedy Armia Czerwona zagroziła tej twierdzy – cały system się zachwiał.
W podobny sposób ocenił Lenin międzynarodowe znaczenie wojny polsko-sowieckiej także kilka dni później, 2 października 1920 roku:
Pokój wersalski uczynił z Polski państwo buforowe, które ma odgrodzić Niemcy od zderzenia z radzieckim komunizmem i które Ententa traktuje jako oręż przeciwko bolszewikom. [...] Prowadząc ofensywę przeciwko Polsce, tym samym prowadzimy ofensywę przeciwko Entencie; rozbijając armię polską, rozbijamy pokój wersalski, na którym opiera się cały system obecnych stosunków międzynarodowych. [...] Sprawa wzięła taki obrót, że jeszcze kilka dni zwycięskiej ofensywy Armii Czerwonej, a nie tylko Warszawa zostałaby zdobyta (t o n i e b y ł o b y t a k i s t o t n e), lecz został-by zburzony pokój wersalski. Oto międzynarodowe znaczenie tej polskiej wojny.
W ten oto sposób powstał sowiecki kompleks Polski, którego główny element stanowiło przekonanie, że odrodzona po przeszło 120 latach Polska jest bastionem wzniesionym przeciwko bolszewizmowi, centralnym punktem imperialistycznego systemu światowego. Bastion ów należało zniszczyć, aby utorować drogę do Niemiec, serca Europy. W podobnym duchu Lenin wypowiadał się wielokrotnie. A bez Niemiec – z ich przemysłem i klasą robotniczą – rewolucja światowa wydawała się bolszewikom nierealna. Polska nie tylko powstrzymała bolszewicką ofensywę przeciwko Zachodowi, ale na niemal dwadzieścia lat zahamowała zbrojną ekspansję sowieckiego komunizmu.
Rewolucja bolszewicka musiała przejść do militarnej defensywy. Już 21 listopada 1920 roku Lenin mówił, że „rewolucja socjalistyczna na całym świecie uległa zwłoce” na skutek porażki pod Warszawą. Nie inaczej uważał Stalin, który 23 kwietnia 1923 roku podczas XII Zjazdu RKP (b) wyjaśniał:
Wiecie, towarzysze, że my – jako federacja radziecka – zrządzeniem losów historycznych jesteśmy obecnie czołowym oddziałem rewolucji światowej. [...] Wiecie, że posuwając się naprzód, doszliśmy do Warszawy, a potem cofnęliśmy się, umocniwszy się na pozycjach, które uznawaliśmy za najtrwalsze. [...] Od tej chwili uwzględniliśmy zwolnienie tempa międzynarodowego ruchu rewolucyjnego, od tej chwili polityka nasza przestała być ofensywna, a stała się o b r o n n a.
Trzydziestego stycznia 1925 roku na Zjeździe Komunistycznej Partii Polski Dmytro Manuilski, ścisły współpracownik Stalina, na jego rozkaz zajmujący się polityką narodowościową, tak tłumaczył konsekwencje klęski warszawskiej:
Obecna imperialistyczna Polska to ropiejący wrzód na Wschodzie, państwo, którego przeznaczenie polega na odizolowaniu rosyjskiego proletariatu od niemieckiego oraz na powstrzymaniu rozwoju ruchu rewolucyjnego nad Berezyną. [...] Porażka Armii Czerwonej [pod Warszawą] zmusiła rosyjską rewolucję do przejścia w s t a n o b r o n y. Obecnie masy pracujące naszego Związku zostały zmuszone do walki z otaczającym je wrogiem nie za pomocą bagnetu, lecz głębokich manewrów okrężnych.