W ostatnich tygodniach wiele dyskusji oraz poruszenia wywołuje w Polsce kwestia budowy muru granicznego na granicy Polski z Białorusią. Sprawa budowy muru staje się coraz bardziej pilna ze względu na nasilający się kryzys migracyjny wywoływany przez Białoruś i Rosję. Służby tych państw przywożą bowiem nad polską granicę imigrantów z odległych państw Azji i Afryki. Jest to sztucznie generowany kryzys mający na celu osłabić Polskę oraz zewnętrzną granice Unii Europejskiej. Z tego względu, w obliczu rosnącej liczby prób nielegalnego przekroczenia polskiej granicy, budowa zapory na granicy staje się koniecznością.
Historia zna wiele przypadków, kiedy państwa – narażone na jakieś zagrożenia z zewnątrz – stawiały zapory w postaci murów obronnych: od starożytnych sumeryjskich fortyfikacji po mur berliński.
Oto siedem najbardziej znanych w historii barier i murów granicznych stworzonych przez człowieka.
1. Mur Sumerów
Sumerowie, najstarsza znana cywilizacja na świecie była zapewne również pierwszą, która zbudowała mur graniczny. W XXI wieku p.n.e. starożytni sumeryjscy władcy Szulgi i Szu-Suen zbudowali potężną ufortyfikowaną barierę, aby powstrzymać Amorytów, grupę koczowniczych plemion, którzy dokonywali najazdów na Mezopotamię. Wybudowany przez królów z dynastii Ur mur graniczny rozciągał się na ponad 150 kilometrów, pomiędzy rzekami Tygrys i Eufrat (na terenie dzisiejszego Iraku). Był to prawdopodobnie pierwszy rozległy wał, który nie został zbudowany wokół miasta, ale po to, aby odeprzeć wrogów zewnętrznych. Niestety, najeźdźcy albo zdołali przejść przez mur albo go obeszli, gdyż za panowania następcy Szu-Suena, Ibbi-Sina, Sumer został zaatakowany zarówno przez Amorytów, jak i sąsiednich Elamitów. Miasto Ur zostało zdobyte około 2000 roku p.n.e. prawdopodobnie przez Elamitów.
2. Długie Mury Aten
Ateny były jednym z najpotężniejszych miast starożytnej Grecji, ale posiadały jedną poważną słabość militarną: znajdowały się kilka kilometrów od morza. Około 461 roku p.n.e. Ateńczycy rozpoczęli budowę szeregu umocnień łączących centrum miasta z ważnymi portami w Pireusie i Faleronem. Po ukończeniu, Długie Mury (Lunghe Mura) stworzyły silne umocnienia o kształcie trójkąta, który pozwolił Atenom bez przeszkód łączyć się z morzem, przewozić towary i transportować żywność. Fortyfikacje sprawiły, że Ateny stały się miastem praktycznie nie do zdobycia. Mur graniczny stanowił wydatną pomoc podczas wojen peloponeskich ze Spartą. Ateny poddały się dopiero wtedy, kiedy zostały pokonane militarnie na morzu. Według różnych przekazów, Sparta rozebrała niezdobyte przez lata mury graniczne przy dźwiękach uroczystej muzyki.
3. Wielki Mur Gorgański
Wielki Mur Gorgański znany jest również jako „Czerwony Wąż” ze względu na charakterystyczne czerwone cegły. Był to wał o długości około 200 kilometrów, który rozciągał się od południowego wybrzeża Morza Kaspijskiego do Pishkamar. Kiedyś uważano, że ten mur graniczny był dziełem Aleksandra Wielkiego (znany był nawet jako „Mur Aleksandra”), ale nowsze badania sugerują, że został zbudowany przez perską dynastię Sasanidów około V wieku Po ukończeniu, Wielki Mur Gorgański był jednym z najdłuższych murów starożytności. W jego obrębie wzniesiono 30 fortów, w których służyło około 30 tysięcy żołnierzy. Wielki Mur Gorgański pełnił także inne funkcje. Znajdowały się tam sieć kanałów, wodociągi oraz fosa obronna. Persowie wybudowali mur graniczny prawdopodobnie ze względu na konieczność obrony przed najazdami Hunów.
4. Wał Hadriana
Około 122 roku n.e. cesarz Hadrian nakazał budowę kamiennej bariery chroniącej rzymską Brytanię przed Piktami i innymi barbarzyńskimi plemionami zamieszkującymi północną Anglię i Szkocję. W rezultacie powstał Wał Hadriana, czyli liczący 117 kilometrów „mur graniczny”, który rozciągał się od Solway Firth na zachodnim wybrzeżu do twierdzy Segedunum nad rzeką Tyne na wschodzie. Mur miał około 3 metry szerokości i 5-6 metrów wysokości. Co 1,5 kilometra znajdowały się niewielkie forty, gdzie stacjonowali żołnierze. Co 500 metrów rozmieszczono strażnice. Znajdujące się w murze bramy stanowiły swoistą kontrolę ruchu w regionie. Mur Hadriana został na krótko wycofany z użytku (kiedy zaczął niszczeć) na rzecz wysuniętego na północ Wału Antonina (wybudował go następca Hadriana, cesarz Antoninus Pius), jednak po kilkunastu latach Rzymianie powrócili na Wał Hadriana, który odnowili. Do współczesności Wał Hadriana przetrwał tylko w szczątkowej formie z powodu trwającego kilka stuleci rozkradania kamieni ze starożytnych umocnień. Obecnie mur graniczny, jakim swego czasu był Wał Hadriana, pozostaje jednym z najchętniej odwiedzanych zabytków w Wielkiej Brytanii.
5. Wielki Mur Chiński
Wielki Mur Chiński to system umocnień i wałów obronnych, które wiją się na długości 2,4 tysiąca kilometrów od pustyni Gobi do granicy z Koreą Północną. Budowa fortyfikacji rozpoczęła się w III wieku p.n.e. za panowania Pierwszego Cesarza Qin. Najsłynniejsze fragmenty tego, chyba najbardziej znanego muru granicznego, powstały między XIV a XVII wiekiem. Wybudowano je w czasach dynastii Ming. Celem budowy umocnień była obrona przed mongolskimi koczownikami z północy. Wielki Mur Chiński pełnił funkcje obronne przed najazdami obcych, ale również chronił chiński Jedwabny Szlak. Bramy w Wielkim Murze Chińskim rozmieszczono w kluczowych punktach obronnych i na szlakach handlowych. Wieże strażnicze służyły do wysyłania sygnałów dymnych i ogniowych w przypadku ataku. Wielki Mur Chiński to największy obiekt na świecie stworzony przez człowieka.
6. Mury Konstantynopola
Stolica Cesarstwa Bizantyńskiego, Konstantynopol rozkwitała przez ponad tysiąc lat częściowo dzięki sile murów obronnych. Miasto otaczało ponad 20 kilometrów barykad, ale najsłynniejszymi były Mury Teodozjusza (wcześniej wybudowano Mury Konstantyna), które broniły Konstantynopol przed atakiem wojsk od strony lądu. Mury Teodozjusza obejmowały fosę, mające 7,5 metra mury zewnętrzne i masywne, 12-metrowe mury wewnętrzne. Całe mury obsadzone były bez przerwy silną załogą złożoną z żołnierzy. Mury Teodozjusza stały na straży stolicy Bizancjum przez kilka wieków. W schyłkowych latach istnienia Cesarstwa Bizantyńskiego Mury Teodozjusza pełniły nawet, de facto, funkcję murów granicznych. W całej historii Bizancjum Mury Konstantynopola zostały zdobyte tylko dwa razy: przez czwartą krucjatę w roku 1204 i ostatni raz, w roku 1453 przez Imperium Osmańskie, które ostatecznie pogrzebało istnienie Cesarstwa Bizantyńskiego.
7. Mur berliński
Najbardziej niesławny mur w historii współczesnej, a może nawet w historii w ogóle, został wzniesiony w 1961 roku, kiedy uzależnione od Związku Sowieckiego NRD zbudowało szereg betonowych przegród oddzielając Berlin Wschodni od Zachodniego. Przywódcy komunistyczni twierdzili, że bariery zostały zamontowane w celu powstrzymania wrogów państwa, ale faktyczym celem istnienia Muru Berlińskiego było zapobieganie ucieczkom Niemców mieszkających w NRD do Niemiec Zachodnich (RFN). W czasie prób przedostania się do RFN zginęło ponad 100 osób. Wielu ludziom udało się jednak przekroczyć Mur Berliński. Wspinali się po nim, przekopywali się pod nim, a nawet nad nim przelatywali (np. w „domowej roboty” balonach na gorące powietrze). Mur Berliński stał przez ponad 28 lat, zanim władze NRD otworzyły go 9 listopada 1989 roku. Podekscytowani Berlińczycy ruszyli w stronę muru, burząc i rozbierając go. Niemcy Wschodnie i Zachodnie zostały oficjalnie zjednoczone niecały rok później, w październiku 1990 roku.
Czytaj też:
Nan Madol. Wenecja Pacyfiku. Tajemnicze miasto na wodzieCzytaj też:
Göbekli Tepe. Tajemnica, która wywraca wiedzę na temat dziejów człowiekaCzytaj też:
Rosetta, Uluburun, Derinkuyu. Siedem wielkich zabytków odkrytych przez przypadek