Powstanie styczniowe było kolejnym już zrywem niepodległościowym Polaków. Od 1795 roku Polska nie istniała, rozebrana przez trzy mocarstwa: Rosję, Austrię i Prusy. Na terenie zaboru rosyjskiego od 1815 roku istniało Królestwo Polskie, będące jednak pod władzą cara i cieszące się tylko umiarkowaną wolnością.
Od lat za to istniały na terenie Polski koncepcje mówiące o tym, że niepodległość i suwerenność Polski zostanie wywalczona tylko wtedy, kiedy państwa zaborcze ruszą na wojnę przeciwko sobie. Wydawało się, w połowie wieku XIX, że tym konfliktem jest wojna krymska. Przeciwko Rosji wystąpiły Turcja, Francja, Anglia i Austria. Rosja została pokonana i w 1856 roku była znacząco osłabiona.
Czytaj też:
Powstanie styczniowe. Wybuch największego polskiego powstania