Tureckie Ministerstwo Kultury i Turystyki poinformowało o kolejnym intersującym odkryciu na terenie stanowisk archeologicznych Göbekli Tepe i Karahan Tepe. Tym razem archeolodzy wydobyli spod ziemi m.in. rzeźbę przedstawiającą człowieka, co do tej pory było w tym miejscu niespotykane, gdyż odnajdywano przede wszystkim wyobrażenia zwierząt.
Göbekli Tepe oraz znajdujące się około 40 km dalej bardzo podobne Karahan Tepe to najstarsze znane obecnie budowle, jakie kiedykolwiek wybudował człowiek. Kompleksy te mają około 12-11 tysięcy lat, choć być może są jeszcze starsze.
Nowe badania
Najbardziej charakterystycznym elementem obydwu świątyń (przyjęto, że były to miejsca kultu, choć ich przeznaczenie jest tak naprawdę wciąż nieznane) to filary w kształcie litery T. W obydwu miejscach znaleziono ich dotąd kilkaset. Niedawne badania odsłoniły jednak kolejne elementy przedneolitycznych budowli. Najbardziej charakterytyczny jest posąg przedstawiający dzika, na którym zachowały się resztki czerwonego, białego i czarnego barwnika. Posąg postawiony był na podeście w kształcie litery H, na którym znajdują się płaskorzeźby ukazujące półksiężyc, węże i ludzkie twarze. Druga bardzo ciekawa rzeźba (znaleziona na terenie Karahan Tepe) to siedzący mężczyzna. Posąg ten ma aż 2,3 m wysokości. Kolejny posąg natomiast ukazuje ptaka podobnego do sępa.
Nowe odkrycia wciąż nie pozwalają odpowiedzieć na wiele pytań związanych z Göbekli i Karahan Tepe, niemniej są niezwykle cenne. To kolejne dowody, że człowiek żyjący około 10 tysięcy lat p.n.e. posiadał umiejętności, o które jeszcze kilkanaście lat temu nikt go nie podejrzewał. Jeszcze do niedawna sądzono, że człowiek zaczął wznosić trwałe budowle, kiedy przeszedł ze społeczeństwa zbieracko-łowieckiego do osiadłego trybu życia. Wtedy też zaczął uprawiać rolę i hodować zwierzęta. Moment ten datuje się na około 10 tysięcy lat p.n.e. Wtedy powstawać zaczęły też pierwsze stałe osiedla ludzkie. Tak przynajmniej do tej pory uważano.
Wyjątkowe
O tym jak niezwykłym miejscem są kompleksy w Karahan Tepe i Göbekli Tepe niech świadczy choćby ich porównanie z innymi spektakularnymi miejscami i budowlami:
- Karahan i Göbekli powstały 9,5-10 tysiąca lat p.n.e. (Karahan może nawet wcześniej).
- Początki osadnictwo wokół Jerycha datuje się na 9-8,3 tysiąca lat p.n.e.
- Miasto Kisz wybudowano około 5,3 tysiąca lat temu.
- Stonehenge powstało około 3 tysięcy lat p.n.e.
- Najstarsza piramida (piramida Dżasera) została wybudowana 2,6 tysiąca lat p.n.e.
- Pałac w Knossos powstał około 1,9 tysiąca lat p.n.e.
Jeżeli człowiek rzeczywiście zaczął budować stałe osiedla około 10 tysięcy lat p.n.e., czy to możliwe, aby niemal od razu zdolny był do wznoszenia kamiennych świątyń i budowli megalitycznych? Wiek Karahan Tepe i Göbekli Tepe wskazywałby, że tak było, lecz bardziej prawdopodobne jest to, że człowiek porzucił tryb zbieracko-łowiecki i zaczął się osiedlać znacznie wcześniej, niż do tej pory uważano. Taka hipoteza wywraca jednak całą dotychczasową wiedzę na temat dziejów ludzkości i naszej cywilizacji.
Badania wykazały, że początek działalności człowieka w Göbekli Tepe i Karahan Tepe nastąpił około 11 tysięcy lat p.n.e., a może jeszcze wcześniej. Oznacza to, że miejsca te zostały zbudowane jeszcze przed tzw. rewolucją neolityczną, a więc są starsze niż pismo i wynalezienie koła.
W 1994 roku rozpoczęto wykopaliska na terenie Göbekli Tepe. Odkrycie wprawiło w osłupienie naukowców na całym świecie. Göbekli Tepe uznano za anomalię, coś, co nie ma sensu i nie pasuje do reszty układanki. Takie postrzeganie kompleksu zapewne by się utrzymało, gdyby nie fakt, że wkrótce odkryto kolejne miejsca, podobnie do Göbekli Tepe. Było to m.in. Karahan Tepe, na które natrafiono w 1997 roku. Anomalia przestawała być anomalią, choć wciąż nie wiadomo, jak te miejsca traktować. Tym bardziej, że nie wiemy zupełnie nic o ludziach, którzy mogli te budowle wznieść.
Na temat tego, kto i po co zbudował Göbekli Tepe i Karahan Tepe powstało wiele teorii. Jedna z nich mówi o tym, że miejsca te mogły być miejscem kultu Syriusza (najjaśniejszej gwiazdy). Inna hipoteza mówi, że przybywali tam myśliwi i zbieracze, w czasie, gdy w okolicy dojrzewały zioła. W trakcie zbiorów ludzie ci odprawiali rytuały i wznosili świątynie.
Być może Göbekli Tepe było celem pielgrzymek dla licznej rzeszy ludzi, którzy przybywali tam nawet z wielkich odległości. Kolejna teoria mówi o tym, że istniał w tym miejscu ogromny cmentarz, co świadczyłoby o tym, że kompleks był ważnym miejscem kultu zmarłych. Póki co Göbekli i Karahan stanowią wyłącznie zagadkę. Być może dalsze badania archeologiczne pozwolą lepiej zrozumieć cel powstania tych miejsc oraz to, kto w ogóle takie budowle wzniósł. Każde kolejne odkrycie poszerzy naszą wiedzę na temat dziejów ludzkości.
Czytaj też:
Karahan Tepe. Miejsce tak zagadkowe, że... uważane za anomalięCzytaj też:
Namibijscy myśliwi-zbieracze i zagadka, której nie odgadli niemieccy profesorowieCzytaj też:
Nieziemska broń - dosłownie. Sztylet Tutanchamona wywołał sensacjęCzytaj też:
Heinrich Schliemann i odkrycie Troi. Mało kto wierzył, że Troja naprawdę istnieje