16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski oznajmił światu, że Polska powstała z martwych. „Polska znowu istnieje” – informował Naczelnik w depeszy wysłanej do przywódców wszystkich państw biorących udział w Wielkiej Wojnie.

Ku Niepodległej

14 stycznia 1917 roku powstała Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim ustanowiona przez niemieckie i austro-węgierskie władze. Kilka miesięcy później, we wrześniu, powstała Rada Regencyjna, która przejęła, de facto, obowiązki głowy państwa. 27 października 1918 roku w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna, którą kierowali Ignacy Daszyński i Wincenty Witos. Prowadzili oni akcję przejmowania władzy przez Polaków na terenie zachodniej części zaboru austriackiego. Niepodległość Polski jawiła się już coraz wyraźniej, choć państwo nie miało jeszcze konkretnych kształtów. Jednakże w ręce Polaków dostawało się coraz więcej obszarów: szkolnictwo, gospodarka, częściowo wojsko. Wojenny chaos powodował, że władza zaborców na terenie Polski była coraz słabsza.

7 listopada w Lublinie powstał, kierowany przez Ignacego Daszyńskiego, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Trzy dni później, 10 listopada do Warszawy przyjechał Józef Piłsudski, którego Niemcy wypuścili z Magdeburga.

11 listopada 1918 roku – dla Polaków data tak symboliczna – to umowny koniec pierwszej wojny światowej. Państwa centralne poniosły klęskę i tego dnia podpisano rozejm w Compiègne. Tego dnia Rada Regencyjna przekazała władzę zwierzchnią nad wojskiem brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu oraz mianowała go naczelnym dowódcą wojsk polskich. Trzy dni później, 14 listopada Józef Piłsudski przejął z rąk Rady Regencyjnej pełnię władzy państwowej w Polsce. Nie był to jednak koniec walk o niepodległość Ojczyzny. Polacy zaczęli wówczas kolejne batalie – o kształt państwa i jego granice.

Światu o polskiej niepodległości

16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski nadał depeszę do przywódców państw biorących udział w Wielkiej Wojnie. Wiadomość skierowana była m.in. do: prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz władz brytyjskich, francuskich, niemieckich, włoskich i japońskich.

Depesza została nadana z terenu Cytadeli Warszawskiej. Jej treść była następująca:

Do P. Prezydenta Stanów Zjednoczonych,
Do Królewskiego Rządu Angielskiego,
Do Rządu Rzeczypospolitej Francuskiej,
Do Królewskiego Rządu Włoskiego,
Do Cesarskiego Rządu Japońskiego,
Do Rządu Rzeczypospolitej Niemieckiej i do Rządów wszystkich Państw wojujących i neutralnych

Jako Wódz Naczelny Armii Polskiej, pragnę notyfikować rządom i narodom wojującym i neutralnym istnienie Państwa Polskiego Niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski.

Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły wskutek świetnych zwycięstw armii sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym.

Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój, zbudowany na porządku i sprawiedliwości.

Opierając się na Armii Polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej.

Wódz Naczelny Piłsudski
Za Ministra Spraw Zagranicznych Filipowicz

Paweł Cichocki z Muzeum Historii Polski pisze:

„Uznanie suwerenności państwa polskiego na arenie międzynarodowej było jednak niepewne i wymagało żmudnych działań dyplomatycznych. Piłsudski, któremu Rada Regencyjna Królestwa Polskiego przekazała kilka dni wcześniej najwyższą władzę wojskową i cywilną w kraju, był bowiem na Zachodzie powszechnie utożsamiany z przegranym obozem państw centralnych, co utrudniało szerszą akceptację dla działań władz w Warszawie. Ponadto do sformowanego 18 listopada 1918 roku socjalistycznego rządu premiera Jędrzeja Moraczewskiego z rezerwą odnosiły się środowiska konserwatywne oraz narodowcy, którzy za swoją oficjalną reprezentację uważali działający najpierw w Lozannie, a później w Paryżu Komitet Narodowy Polski”.

W styczniu 1919 roku do Warszawy przybył Ignacy Jan Paderewski, którzy otrzymał zadanie sformowania rządu oraz tekę ministra spraw zagranicznych. To na chwilę uspokoiło wewnętrzne spory. Polska przetrwała pierwszą próbę. O swoją wolność musiała jednak walczyć dalej, broniąc granic i walcząc o ich przebieg oraz przeciwstawiając się bolszewickiej inwazji.

Czytaj też:
Kalendarium Niepodległej. Jak Polacy odzyskiwali swoje państwoCzytaj też:
Akcja pod Bezdanami. Rabunkowa akcja czterech premierów i prezydentaCzytaj też:
QUIZ: Niepodległa! Jak Polska odzyskała wolność?