Polacy walczyli o niezależność przez cały wiek XIX. Sytuacja międzynarodowa na przełomie XIX i XX wieku dawała nadzieję, że Polska może w końcu zyskać niezależność. Po wybuchu pierwszej wojny światowej wizja niepodległości nabrała nagle realnych kształtów. Przypomnijmy najważniejsze wydarzenia w procesie odzyskiwania przez Polskę niepodległości.
Kalendarium niepodległej Polski. Jak wszystko się zaczęło?
1890
W 1890 roku utworzono Polską Partię Socjalno-Demokratyczną (PPSD), na czele której stanął Ignacy Daszyński.
1892
W 1892 roku powstała w Paryżu Polska Partia Socjalistyczna (PPS), której najsłynniejszym działaczem był Józef Piłsudski.
1893
Powstała organizacja pod nazwą Liga Narodowa, którą w w 1897 roku przemianowano na Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe, na którego czele stanął Roman Dmowski.
1895
W 1895 roku powstało Stronnictwo Ludowe. W 1903 roku przemianowane zostało na Polskie Stronnictwo Ludowe, gdzie czołową postacią był Wincenty Witos.
1908
W czerwcu 1908 roku powstała polska tajna organizacja wojskowa pod nazwą Związek Walki Czynnej, założona przez członków Organizacji Bojowej PPS, mająca jednak charakter ponadpartyjny. ZWCz powstał z inicjatywy m.in. Józefa Piłsudskiego. Jego organizacją zajął się Kazimierz Sosnkowski.
1910
W 1910 roku powstał we Lwowie Związek Strzelecki. Była to paramilitarna organizacja społeczno-wychowawcza działająca do 1914 roku. Stanowiła ona później podstawę budowania struktur wojskowych Legionów Polskich.
27 sierpnia 1914
Legiony Polskie utworzono 27 sierpnia 1914 roku z inicjatywy polskich stronnictw politycznych w Galicji.
6 sierpnia 1914 roku
Pierwsza Kompania Kadrowa wyruszyła z krakowskich Oleandrów 6 sierpnia 1914 roku. Symbolicznym końcem zaborów stało się obalenie przez polskich żołnierzy rosyjskich słupów granicznych.
Październik 1914
W październiku 1914 roku powstała Polska Organizacja Wojskowa. Organizacja ta, jako Polski Związek Wojskowy, istniała już wcześniej. Powstała z inicjatywy Polskich Drużyn Strzeleckich kierowanych przez Aleksandra Tomaszewskiego oraz Związku Walki Czynnej, którym kierował Roman Wegnerowicz, które połączyły się tworząc PZW.
5 listopada 1916
5 listopada 1916 roku w Pszczynie doszło do spotkania generalnych gubernatorów z ramienia Niemiec i Austrii, Hansa Hartwiga von Beselera i Karla Kuka. Obaj, w imieniu swoich rządów, obiecali Polakom utworzenie suwerennego Królestwa Polskiego. Wydany dokument został nazwany Aktem 5 listopada.
14 stycznia 1917
14 stycznia 1917 roku powstała Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim ustanowiona przez niemieckie i austro-węgierskie władze.
Marzec 1917
W marcu 1917 roku, dzięki staraniom dyplomatycznym Romana Dmowskiego, zaczęto tworzyć Armię Polską we Francji, zwaną Błękitną Armią generała Józefa Hallera.
Lipiec 1917
W lipcu 1917 roku miał miejsce tzw. kryzys przysięgowy, kiedy część polskich legionistów odmówiła złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Niemiec. Polscy wojskowy, w tym Józef Piłsudski, zostali internowani.
15 sierpnia 1917
15 sierpnia 1917 roku powstał w Lozannie Komitet Narodowy Polski, którego miejscem działalności był Paryż. Na jego czele stanął Roman Dmowski.
Wrzesień 1917
We wrześniu 1917 roku powstała Rada Regencyjna, która przejęła, de facto, obowiązki głowy państwa. Władza zaborców była stopniowo ograniczana. Rada Regencyjna sprawowała kontrolę m.in. nad szkolnictwem.
8 stycznia 1918
8 stycznia 1918 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilsona wygłosił orędzie, w którym ogłosił słynnych czternaście punktów przyszłego pokoju. Jednym z warunków osiągnięcia pokoju było istnienie niepodległej Polski mającej dostęp do morza.
3 czerwca 1918
3 czerwca 1918 roku premierzy Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch potwierdzili, że Polska musi odzyskać niepodległość, jeśli w Europie ma zapanować pokój.
7 października 1918
7 października 1918 roku Rada Regencyjna wydała orędzie ogłaszające niepodległość Polski.
27 października 1918
27 października 1918 roku w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna, którą kierowali Ignacy Daszyński i Wincenty Witos. Koordynowali oni akcję przejmowania władzy przez Polaków na terenie zachodniej części zaboru austriackiego.
30 października 1918
W październiku 1918 roku powstała samozwańcza „Rzeczpospolita Zakopiańska”. Polacy zajęli skład broni i stację telefoniczną, a 1 listopada oddali się do dyspozycji Organizacji Narodowej, która przekształciła się w Radę Narodową. Rada Narodowa złożyła przyrzeczenie na wierność Polsce.
7 listopada 1918
7 listopada 1918 roku w Lublinie powstał, kierowany przez Ignacego Daszyńskiego, Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej.
10 listopada
10 listopada 1918 roku do Warszawy przyjechał Józef Piłsudski, którego Niemcy wypuścili z internowania w Magdeburgu.
11 listopada 1918
11 listopada Rada Regencyjna przekazała władzę zwierzchnią nad wojskiem brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu oraz mianowała go naczelnym dowódcą wojsk polskich.
16 listopada 1918
16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski przesłał drogą radiową depeszę notyfikującą światu odrodzenie Polski.
26 grudnia 1918
Ignacy Jan Paderewski pojawił się 26 grudnia 1918 roku w Poznaniu. Wielkopolska znajdowała się wciąż pod władzą Niemiec.
27 grudnia 1918
27 grudnia 1918 roku wybuchło szykowane od dawna powstanie wielkopolskie, które zakończyło się sukcesem Polaków. Wielkopolska została przyłączona do odrodzonej Polski. Swoje zasługi miał na tym polu także Roman Dmowski, który przekonywał o konieczności włączenia Wielkopolski do Rzeczpospolitej podczas konferencji pokojowej w Paryżu.
1918
Krótko po ogłoszeniu przez Polskę niepodległości rozgorzał konflikt z Czechosłowacją o przebieg granicy na terenie Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spiszu, który trwał wiele kolejnych lat.
1919-1920
Po zakończeniu pierwszej wojny światowej w Paryżu została zorganizowana konferencja pokojowa, która trwała od 18 stycznia 1919 roku do 21 stycznia 1920 roku. Brało w niej udział 27 zwycięskich państw. Z ramienia Polski udział uczestniczyli w niej m.in. Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski.
1919-1921
W latach 1919-1921 miały miejsce trzy powstania śląskie. Polacy mieszkający na Śląsku walczyli w ten sposób zbrojnie o przyłączenie Śląska do Polski. Najwybitniejszym politykiem działającym na Śląsku na rzecz Polski był Wojciech Korfanty. Pierwsze powstanie śląskie trwało od 16 sierpnia do 24 sierpnia 1919 roku. Drugie powstanie śląskie od 19 sierpnia do 25 sierpnia 1920 roku, zaś trzecie powstanie śląskie – od 2 maja do 5 lipca 1921 roku.
17 marca 1921
17 marca 1921 roku uchwalona została pierwsza konstytucja II Rzeczpospolitej, czyli konstytucja marcowa.
Czytaj też:
Wojenny efekt domina. Jak zaczęła się pierwsza wojna światowaCzytaj też:
Wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej. Jak ją powitano?Czytaj też:
Bez tej bitwy nie byłoby Polski. Bitwa Warszawska - starcie dwóch światów