W każdy piątek o godzinie 15:00 na Via Dolorosa franciszkanie odprawiają nabożeństwo Drogi Krzyżowej – nieprzerwanie od 1880 roku. Dziś jednak, w cieniu kolejnej odsłony konfliktu izraelsko-palestyńskiego, uczestnictwo w tym duchowym wydarzeniu stało się wyjątkowo trudne. Mimo to, ta symboliczna trasa wciąż przyciąga pielgrzymów.
Znaczenie Via Dolorosa
Tradycja pielgrzymowania Drogą Krzyżową przez Jerozolimę sięga IV wieku. Już w relacjach pielgrzymki hiszpańskiej zakonnicy Egerii z końca IV wieku znajdujemy opis przejścia „od Getsemani aż do Krzyża”. Choć obecna trasa została ostatecznie ustalona dopiero w XVIII wieku, jej przebieg nie różni się znacząco od tej, którą pokonywali średniowieczni pielgrzymi.
W czasach krucjat (XII-XIII wwiek) wzrosło zainteresowanie odtwarzaniem Męki Pańskiej, a w Jerozolimie zaczęły powstawać pierwsze stacje Drogi Krzyżowej. Najstarsza z nich, autorstwa Ricoli z Monte Croce, pochodzi z 1294 roku. Wkrótce zwyczaj ten rozpowszechnił się w całej Europie, dając początek kalwariom – m.in. Kalwarii Zebrzydowskiej w Polsce.
W Jerozolimie natomiast dopiero w 1731 roku papież Klemens XII zatwierdził znany dziś układ 14 stacji Drogi Krzyżowej.
Stacje Via Dolorosa
Via Dolorosa ciągnie się przez Stare Miasto w Jerozolimie – od Bramy św. Szczepana (Brama Lwów) do Bazyliki Grobu Pańskiego. Trasa ma około 600 metrów długości i składa się z 14 stacji, z czego 9 znajduje się na ulicach miasta, a 5 ostatnich w samej bazylice.
Współczesna trasa nie pokrywa się dokładnie z historyczną drogą, którą mógł iść Jezus. Rzymianie zburzyli starożytną Jerozolimę w 70 roku n.e., a późniejsza zabudowa zmieniła układ miasta. Pomimo to dla pielgrzymów znacznie istotniejsze jest samo duchowe przeżycie oraz przebywanie blisko miejsc, gdzie pojawiał się Jezus i Jego Uczniowie.
Gdzie znajdują się poszczególne stacje?
- Stacja I: Skazanie na śmierć – dziedziniec szkoły muzułmańskiej El-Umariya, miejsce dawnej twierdzy Antonia;
- Stacja II: Jezus bierze krzyż – kaplica Skazania z 1902 roku;
- Stacja III: Pierwszy upadek – polska kaplica, odnowiona przez żołnierzy Andersa;
- Stacja IV: Spotkanie z Matką – płaskorzeźba Matki Bożej Częstochowskiej (autor: Tadeusz Zieliński);
- Stacja V: Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż – wzdłuż wąskich uliczek Jerozolimy;
- Stacja VI: Weronika ociera twarz Jezusa – pamiątkowa kaplica przy skrzyżowaniu Via Dolorosa i Ha-Gai;
- Stacja VII: Drugi upadek – w pobliżu bazaru arabskiego;
- Stacja VIII: Pocieszenie płaczących niewiast – oddalona od głównego szlaku;
- Stacja IX: Trzeci upadek – dziedziniec klasztoru koptyjskiego;
- Stacje X – XIV: znajdują się w Bazylice Grobu Pańskiego, zakończone wejściem do Grobu Świętego.
Polskie ślady na Via Dolorosa
Polacy od wieków byli obecni na Via Dolorosa – zarówno jako pielgrzymi, duchowni, jak i opiekunowie miejsc świętych. Pierwsze wzmianki o Polakach pielgrzymujących do Jerozolimy pochodzą już z czasów średniowiecza. W 1470 roku Mikołaj z Mierzyńca napisał „Peregrynację do Jerozolimy”, jeden z pierwszych polskich opisów tej duchowej wyprawy.
W czasach nowożytnych Ziemia Święta stała się miejscem szczególnego kultu dla polskiej szlachty, duchowieństwa oraz zakonów – zwłaszcza bernardynów i franciszkanów. Wielu z nich pozostawiło swoje ślady na trasie Via Dolorosa.
Szczególne znaczenie ma kaplica trzeciej stacji, gdzie upamiętnia się moment, kiedy Jezus po raz pierwszy upadł pod ciężarem krzyża. Kaplica została odnowiona i ozdobiona przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa w czasie II wojny światowej. Żołnierze ci, stacjonujący w Palestynie, wzięli udział w pielęgnowaniu miejsc świętych. Rzeźby i płaskorzeźby, które tam się znajdują – w tym wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej – są dziełem Tadeusza Zielińskiego, polskiego artysty-rzeźbiarza. To jedno z najbardziej poruszających miejsc dla polskich pielgrzymów.
Od lat 80. XX wieku, kiedy podróże do Izraela stały się łatwiejsze, Polacy tłumnie zaczęli pielgrzymować do Ziemi Świętej. W ciągu roku Jerozolimę odwiedza nawet kilkadziesiąt tysięcy Polaków – zarówno zorganizowane grupy parafialne, jak i indywidualni pielgrzymi. Duża część z nich przechodzi całą Via Dolorosa, odmawiając różaniec lub uczestnicząc w nabożeństwie Drogi Krzyżowej w języku polskim.
Na stałe w Jerozolimie działa również Polska Misja Katolicka, a w Bazylice Grobu Pańskiego odprawiane są regularnie msze święte z udziałem polskich kapłanów.
Św. Jan Paweł II na Via Dolorosa
Jednym z najbardziej symbolicznych momentów w historii pielgrzymek na Via Dolorosa była wizyta papieża Jana Pawła II w Ziemi Świętej w marcu 2000 roku. Była to jego pierwsza i jedyna pielgrzymka do Izraela i Palestyny jako papieża – i zarazem jedno z najbardziej poruszających wydarzeń jego pontyfikatu.
Podczas tej podróży Ojciec Święty przeszedł część trasy Via Dolorosa, dając światu niezwykłe świadectwo wiary i pokory. Nie była to tylko symboliczna podróż – Jan Paweł II, wówczas już schorowany i z trudem poruszający się o lasce, pragnął osobiście przejść Drogę Krzyżową Chrystusa i pomodlić się w miejscu, gdzie dokonało się nasze zbawienie.
W Bazylice Grobu Pańskiego, miejscu zakończenia Via Dolorosa, papież Jan Paweł II odprawił Mszę świętą, a w homilii powiedział:
„W tym właśnie miejscu, gdzie Chrystus złożył ofiarę z samego siebie dla zbawienia świata, chrześcijanie wszystkich czasów, z pokolenia na pokolenie, przychodzili i nadal przychodzą, aby zaczerpnąć nadziei”.
Podczas całej pielgrzymki Papież wielokrotnie podkreślał potrzebę pojednania między religiami i narodami. Wtedy też włożył w szczelinę Ściany Płaczu kartkę z zapisaną modlitwą o przebaczenie i pokój, co stało się jednym z najbardziej symbolicznych gestów dialogu międzyreligijnego XX wieku. Od czasu wizyty papieża Jana Pawła II dla wielu Polaków pielgrzymka trasą Via Dolorosa stała się jeszcze bardziej osobistym doświadczeniem.
Czytaj też:
Wielkanoc roku 966Czytaj też:
Wielkanoc po raz pierwszy bez błogosławieństwa "Urbi et Orbi"?Czytaj też:
Jak przygotować się do Świąt Wielkanocnych? Propozycje na Wielki Post