Plejady to grupa gwiazd – jasnych punktów dobrze widocznych na zimowym niebie, niezbyt „zanieczyszczonym” światłem. Plejady znajdują się w gwiazdozbiorze Byka, w odległości około 444 lat świetlnych od Ziemi. Jest to grupa wielu gwiazd, spośród których szczególnie widocznych jest dziesięć, które otrzymały własne nazwy: Taygeta, Maja, Asterope, Sterope II, Merope, Plejone, Alkione, Atlas, Celaeno i Elektra. W większości są to błękitne olbrzymy typu widmowego B.
Więcej niż otwarta gromada gwiazd
Astronomowie z Uniwersytetu Północnej Karoliny podali, że znana wszystkim, dobrze widoczna, otoczona błękitną mgławicą gromada Plejad stanowi tak naprawdę jedynie najgęstsze i najjaśniejsze jądro kolosalnej rodziny gwiazd. Twór ten nazwano Wielkim Kompleksem Plejad. Jego rozmiary przekraczają dwudziestokrotnie granice, jakie przez dziesięciolecia przypisywano tej grupie. Badania udowadniają, że tysiące „siostrzanych” gwiazd, które do tej pory uważano za obiekty odosobnione lub obiekty tła Drogi Mlecznej, mają wspólne pochodzenie z Plejadami, tworząc złożoną sieć, która rozprzestrzenia się po całym sklepieniu niebieskim.
Odkrycie to wprowadza kompletnie inną perspektywę do badań nad jednym z najlepiej znanych obiektów na niebie. Aby dojść do przedstawionych przez astronomów wniosków trzeba było połączyć dane zdobyte w dwóch najnowocześniejszych obserwatoriach kosmicznych: TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) należącego do NASA oraz sondy kosmicznej Gaia należącej do Europejskiej Agencji Kosmicznej.
Dzięki porównaniu danych dotyczących obrotów gwiazd z niespotykanym dotąd katalogiem pozycji, ruchów i odległości tych ciał niebieskich udostępnionych przez misję Gaia, zespół z Uniwersytetu Północnej Karoliny był w stanie prześledzić i zidentyfikować tysiące gwiazd, które pomimo szerokiego rozproszenia w przestrzeni kosmicznej, zachowały charakterystyczny ślad rotacyjny i wspólny ruch, co wskazuje na ich wspólne pochodzenie.
Badania te redefiniują zatem naturę grupy: „z typowej gromady otwartej w gęstą sieć gwiazd w zaawansowanym stanie rozpadu; to naturalny proces, w którym siły pływowe galaktyki ostatecznie oddzielają gwiazdy, które narodziły się razem”.
Jakie są skutki tego odkrycia? Plejady od dawna służą nie tylko jako punkt orientacyjny na niebie, ale także jako „poligon” astrofizyczny, czyli naturalne laboratorium do badania młodych gwiazd i krążących wokół nich egzoplanet. „Naukowcy przewidują, że tę samą zasadę można zastosować do innych pozornie zwartych i odizolowanych gromad gwiazd, z których wiele mogłoby ostatecznie okazać się, w przyszłych analizach, jedynie lokalnymi skupiskami w znacznie większych i bardziej rozproszonych asocjacjach gwiezdnych, których prawdziwy zasięg jak dotąd pozostawał ukryty. Systematyczne zastosowanie tej techniki mogłoby nawet umożliwić astronomom prześledzenie najgłębszych początków naszego Układu Słonecznego, odpowiadając na pytanie, czy Słońce w młodości było częścią rodziny gwiazd o rozmiarach porównywalnych z tą odkrytą obecnie dla Plejad”.
Plejady są jednym z najbardziej rozpoznawalnych punktów świetlnych na niebie. Mają duże znaczenie kulturowe, wielokrotnie były wspominane w źródłach historycznych. O Plejadach wzmiankuje się w księgach Starego Testamentu oraz w Talmudzie. Gwiazdy te były czczone jako Matariki w kulturze Maorysów w Nowej Zelandii. Pojawiają się też w mitologii greckiej. Dla Greków ich pojawienie się na niebie zapowiadało wiosnę oraz początek okresu bezpiecznej żeglugi.
Wszystkie cytaty pochodzą z artykułu G. Carvajala, „The Pleiades Cluster Is Twenty Times Larger Than Previously Thought, and It’s Made Up of Thousands of Lost Sister Stars Spread Across the Entire Sky”, www.labrujulaverde.com
Czytaj też:
Pierwsze takie zdjęcie w historii. Przygotowania trwały bardzo długoCzytaj też:
Skarby z Ostrowa Lednickiego. Czegoś takiego nie znaleziono tu od latCzytaj też:
Manipulacje Kremla. Sowieci twierdzili, że wcale nie prowadzą wyścigu zbrojeń