Tokijska Róża (Tokyo Rose) to miano, które nadano spikerkom radiowym pracującym w japońskich rozgłośniach w czasie II wojny światowej. W ten sposób młode, mówiące po angielsku kobiety, nazwali alianccy żołnierze. Zadaniem Tokijskich Róż było prezentowanie propagandowych wiadomości oraz sianie dezinformacji, co miało zachwiać morale amerykańskich i brytyjskich żołnierzy. Praca Tokijskich Róż była jedną z form walki państwa japońskiego ze Stanami Zjednoczonymi. Spikerki na falach radia informowały m.in. o wielkiej sile japońskich wojsk, stratach wojsk alianckich (podając znacznie zawyżone liczby) lub też o zdradach, jakich masowo, pod nieobecność mężów, miały dopuszczać się żony amerykańskich żołnierzy.

Choć nazwa „Tokijska Róża” odnosiła się do około 20 kobiet pracujących w czasie wojny w japońskich radiach, to w końcu przylgnęła ona do jednej, najbardziej znanej – Ivy Toguri. Jej historia, która może uchodzić za tragiczną, wciąż zastanawia. Kim naprawdę była Toguri? Czy zdradziła Stany Zjednoczone, które, jak twierdziła, były jej ojczyzną?

Iva Toguri. Tokijska Róża

Iva Toguri D'Aquino urodziła się 4 lipca 1916 roku w Los Angeles. Ukończyła studia na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles i planowała zostać lekarzem. Przez jakiś czas pracowała w sklepie swoich rodziców. W lipcu 1941 roku wyjechała do Japonii, aby zaopiekować się swoją chorą ciotką.

W grudniu tego samego roku Japonia dokonała ataku na amerykańską bazę Pearl Harbor, a wojna pomiędzy USA i Japonią rozpoczęła się.

Toguri miała amerykańskie obywatelstwo, lecz Amerykanie nie zezwolili jej na powrót. Ze względu na swoje japońskie korzenie została uznana za podejrzaną i odmówiono jej prawa wjazdu na teren USA. Dla Japończyków także stanowiła problem. Nie ufano jej, zaczęto domagać się, aby zrzekła się amerykańskiego obywatelstwa, czemu konsekwentnie odmawiała.

Iva Toguri znalazła się w trudnym położeniu. Nie chciała zostawać w Japonii, ale powrót do Stanów Zjednoczonych był niemożliwy. Nie mając innego wyjścia, postanowiła jednak tymczasowo zamieszkać w Tokio, dopóki jej status „prawny” nie zostanie wyjaśniony. Niedługo później Toguri zaczęła pracować jako maszynistka oraz sekretarka w Radio Tokio. Z racji, że płynnie mówiła w języku angielskim, szybko zauważano ją i zaoferowano zatrudnienie na antenie japońskiego radia NHK.

Toguri nadawała pod pseudonimem „Orphan Ann”. Otrzymała własny, trwający 75 minut program pt. „The Zero Hour” („Godzina zero”). W jego trakcie pojawiały się wiadomości oraz amerykańska muzyka.

Nieszczęśliwa ofiara wojny

Iva Toguri została zatrzymana przez Amerykanów w październiku 1945 roku po zajęciu przez nich Japonii. Była przetrzymywana w areszcie bez żadnego wyroku. Ostatecznie Departament Sprawiedliwości orzekł, że jej audycje były na tyle nieszkodliwe, że nie należy uznać ich za zdradę państwa, a Toguri powinna zostać uwolniona. Wówczas kobieta wróciła do Stanów Zjednoczonych, a niedługo później wyszła za mąż za Felipe D'Aquino. Jej życie nie należało jednak do najłatwiejszych. W kraju spotykała się często z szykanami i nieufnością.

Sprawa Ivy Toguri wywoływała wciąż wiele emocji. Z jej uwolnieniem nie zgadzali się liczni ówcześni amerykańscy „celebryci”, dziennikarze i osobowości telewizyjne. Zażądano ponownego rozpatrzenia sprawy Toguri oraz przejęcia śledztwa przez FBI. Kobieta została ponownie aresztowana w 1948 roku pod zarzutem zdrady. Choć Toguri twierdziła, że została zmuszona do przyjęcia roli zdrajcy swojej ojczyzny i przysięgała, że nigdy nie nadawała fałszywych raportów wojskowych, jej proces wkrótce ruszył. Postawiono jej osiem zarzutów, lecz udowodniono winę tylko w jednym punkcie: obniżanie morale żołnierzy podczas bitwy w zatoce Leyte we wrześniu 1944 roku.

W połowie 1949 roku Iva Toguri została skazana za zdradę państwa na 10 lat pozbawienia wolności. Toguri była siódmą osobą w dziejach USA skazanych na więzienie za zdradę. Na wolność wyszła trochę wcześniej, w 1956 roku za dobre sprawowanie.

Przez następne 20 lat Toguri walczyła o swoją rehabilitację apelując do trzech kolejnych prezydentów. Wstawiali się za nią liczni adwokaci oraz amerykańscy jeńcy wojenni więzieni przez Japończyków, którym, jak się okazało, pomagała w czasie swojej pracy w Radio Tokio. Do próśb Toguri przychylił się dopiero prezydent George Ford. Iva Toguri została zrehabilitowana i uznana za niewinną w 1977 roku.

Iva Toguri zmarła 26 września 2006 roku z przyczyn naturalnych.

Czytaj też:
Prawdziwe piekło kobiet. Japońskie domy publiczne w czasie II wojny światowejCzytaj też:
Bitwa o Midway. Epickie starcie na PacyfikuCzytaj też:
Kamikaze. "Boski wiatr". Jak ginęli japońscy samobójcy