Banderowcy w Auschwitz

Banderowcy w Auschwitz

Dodano: 
Wasyl Bandera jako więzień KL Auschwitz
Wasyl Bandera jako więzień KL Auschwitz Źródło:Wikimedia Commons
„Wieczorem do bloku nr 11 przyszli z kijami Polacy. Było ich ponad dziesięciu i zaczęli pytać, kto tutaj jest z OUN-B. Nikt z nas się nie odezwał. Tak trzy razy pytali, grożąc, że zabiją na miejscu, gdy znajdą”.

Ogłoszenie Aktu Restytucji Państwa Ukraińskiego we Lwowie 30 czerwca 1941 r. doprowadziło do wybuchu konfliktu pomiędzy Niemcami a przychylną im dotychczas frakcją banderowską OUN. Ta deklaracja była dla przywódców OUN-B pierwszym krokiem w kierunku utworzenia niepodległej Ukrainy. Władze Trzeciej Rzeszy uznały ten ogłoszony bez konsultacji z nimi akt za posunięcie wrogie wobec Berlina. Niemcy nie chcieli powołania do życia Samostijnej Ukrainy. Adolf Hitler był przekonany, że okupowane terytoria ZSRS powinny być nadzorowane przez niemiecką cywilną administrację, a one same powinny być rezerwuarem żywnościowo-surowcowym Rzeszy. Ten punkt widzenia był sprzeczny z oczekiwaniami banderowskich liderów. Uważali oni, że wyzwolenie ziem zamieszkałych przez ludność ukraińską z rąk bolszewików tworzy warunki do powstania niepodległego państwa ukraińskiego. Tak się jednak nie stało. 1 sierpnia 1941 r. ukraiński „Piemont niepodległościowy”, którym była Galicja Wschodnia, został włączony do Generalnego Gubernatorstwa. Pozostałą część ziem ukraińskich wcielono do Reichskomisariatu Ukraine. Te posunięcia w konsekwencji doprowadziły do podjęcia przez niemiecką policję bezpieczeństwa działań wymierzonych w głoszących niepodległościowe hasła członków OUN-B.

Aresztowani

5 lipca 1941 r. został zatrzymany i osadzony w areszcie domowym w Berlinie prowidnyk organizacji, Stepan Bandera. Wkrótce dołączył do niego premier powołanego we Lwowie rządu ukraińskiego Jarosław Stecko. W połowie września obaj zostali osadzeni w więzieniu przy Prinz-Albrecht-Strasse w Berlinie, a następnie deportowani do KL Sachsenhausen. Umieszczono ich w części obozu przeznaczonej dla więźniów uprzywilejowanych (Zellenbau). OUN-B została zmuszona do zejścia do podziemia. Na pełniącego obowiązki prowidnyka wyznaczono Mykołę Łebeda. Na skutek decyzji szefa RSHA SS-Obergruppenführera Reinharda Heydricha niemieckie organa bezpieczeństwa przeprowadziły 15 września 1941 r. masową akcję aresztowań liderów struktur banderowskich. Oblicza się, że 80 proc. kierownictwa ruchu znalazło się w rękach niemieckiej Sipo. Na celowniku gestapo znaleźli się członkowie grup pochodnych OUN-B, których zadaniem było przejmowanie władzy i ustanawianie ukraińskiej administracji na terenach wyzwolonych z rąk bolszewików. W październiku 1941 r. został ujęty i rozstrzelany w Myrhorodzie dowódca grupy pochodnej „Środek” Mykoła Łemyk. 25 listopada 1941 r. Einzatzkommando C/5 wydało rozkaz aresztowania banderowców, a po przesłuchaniu likwidacji ich jako szabrowników.

Artykuł został opublikowany w 8/2023 wydaniu miesięcznika Historia Do Rzeczy.

Autor: Arkadiusz Karbowiak