Sny o Wielkiej Holandii

Sny o Wielkiej Holandii

Dodano: 
Flamandzcy ochotnicy do Waffen-SS
Flamandzcy ochotnicy do Waffen-SS Źródło: Wikimedia Commons
Arkadiusz Karbowiak || Efektem kolaboracji flamandzkich nacjonalistów z Niemcami było utworzenie Ochotniczego Legionu Flandryjskiego, który wziął udział w walkach na froncie wschodnim. Polityczne wizje kolaborantów nie wytrzymały jednak zderzenia z rzeczywistością

Lata 30. XX w. były w Europie czasem rozkwitu organizacji narodowych (nacjonalistycznych) i narodowo-radykalnych. Tak działo się również w belgijskiej Flandrii. 8 października 1933 r. Staf de Clercq ogłosił powstanie Flamandzkiego Związku Narodowego (VNV) – prawicowej i dryfującej w kierunku autorytaryzmu partii flamandzkich nacjonalistów, którzy nie widzieli możliwości dalszego funkcjonowania Flandrii w państwie belgijskim. VNV grupowała zwolenników połączenia zamieszkanej przez holenderskojęzyczną ludność Flandrii z Holandią i utworzenia jednolitej etnicznie oraz językowo Wielkiej Holandii – Dietsland. Głównym hasłem partii było „Władza, dyscyplina, Dietsland”. W VNV istniały frakcje skupiające środowiska zarówno umiarkowane, jak i radykalne, zafascynowane koncepcjami narodowosocjalistycznymi, choć początkowo nie widać tam było akcentów antysemickich.

Dopiero nawiązanie bliższych relacji ze stroną niemiecką spowodowało pojawienie się antysemityzmu. Bardziej wynikało to jednak z pragmatycznej potrzeby związanej z kontaktami zewnętrznymi niż z ideologicznych przemyśleń. W 1936 r. VNV pierwszy raz wzięła udział w wyborach parlamentarnych, uzyskując we Flandrii wynik 13,6 proc. Trzy lata później na nacjonalistów głosowało nieco więcej wyborców – 14,7 proc. Partia była wspierana finansowo przez III Rzeszę, a dotacje systematycznie rosły. W strukturach VNV Staf de Clercq założył Organizację Wojskową, być może uznając, że będzie ona stanowiła wsparcie dla wojsk niemieckich, które – jak mniemał – wkroczą na terytorium Belgii.

W marcu 1940 r. rząd belgijski powołał Komitet Koordynacyjny pod przewodnictwem ministra sprawiedliwości Paula-Émile’a Jansona. Komitet nadzorował działania zmierzające do neutralizacji osób uznanych za zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa. Listy z nazwiskami zostały sporządzone w kwietniu 1940 r. Znalazł się na nich m.in. lider VNV. Służba bezpieczeństwa (Sûrete de l’Etat) aresztowała go 10 maja 1940 r., w pierwszym dniu niemieckiej ofensywy na zachodzie. Jednak dzięki szybkiej interwencji polityków flamandzkich u ministra sprawiedliwości oraz premiera już następnego dnia Staf de Clercq odzyskał wolność. Być może ta decyzja uratowała mu życie. Jak mogło się ono zakończyć, pokazuje tragiczny los 79 internowanych osób (o czym poniżej), które w związku z szybkimi postępami Wehrmachtu zostały wywiezione do Francji i przekazane władzom tego kraju. Jedną z nich był Joris van Severen, przywódca konkurencyjnej wobec VNV partii Verdinaso (Flamandzkiego Związku Narodowo-Solidarystycznego).

Artykuł został opublikowany w 7/2024 wydaniu miesięcznika Historia Do Rzeczy.

Autor: Arkadiusz Karbowiak