Dinozaury wyginęły miliony lat temu. Ich kości odnajdywano natomiast odkąd tylko istnieje ludzkość. Ale przecież jeszcze kilkaset lat temu ludzie w ogóle nie zdawali sobie sprawy, z jakimi istotami mają do czynienia. Kiedy człowiek uświadomił sobie, że dawno temu istniały stworzenia, które dziś zwiemy dinozaurami?
Słoń, olbrzym czy olbrzymi słoń?
Pierwsza znana wzmianka o kości dinozaura została opublikowana w 1677 roku przez przyrodnika Roberta Plota z Wielkiej Brytanii. Naukowiec znalazł kość w Oxfordshire. Początkowo sądził, że to kość słonia z czasów, kiedy w Brytanii stacjonowały wojska rzymskie. Później stwierdził, że kość należała jednak do olbrzyma. Nie był on w swym podejściu odosobniony. Z wielką dozą prawdopodobieństwa można bowiem stwierdzić, że już we wcześniejszych wiekach, kiedy odnajdywano dziwnie wielkie kości, wyjaśniano ich pochodzenie w sposób baśniowy. Brak źródeł, ale przede wszystkim metod badawczych, nie pozwalał stwierdzić, że mogą to być szczątki chodzących kiedyś po Ziemi stworzeń. Na bardziej „naukowe” podejście do tych wymarłych gadów trzeba było jeszcze poczekać.
W 1824 roku angielski paleontolog William Buckland opisał szczękę „wielkiego gada”, którą znaleziono niedaleko angielskiej wioski Stonesfield. Buckland określił stworzenie jako „Megalosaurus”. Po jego publikacji kolejni badacze zaczęli informować, że także mieli styczność z nietypowymi skamieniałościami. Rok później Giddeon Mantel opisał w ten sposób „wielką iguanę”, którą nazwał „Iguanodon”, a zaś po kilku latach kolejny gatunek, który określił jako Hylaeosaurus.
Megalosaurus, Iguanodon i Hylaeosaurus były to pierwsze trzy wyodrębnione gatunki dawno żyjących stworzeń. W 1842 roku paleontolog i anatom Richard Owen porównał trzy skamieniałości i postawił zupełnie nowe tezy. Przede wszystkim badacz wykazał podobieństwa między tymi szczątkami i określił ten rodzaj wymarłych zwierząt jako „Dinosauria”, czyli dinozaury.
„Wojna o kości”
Nowe odkrycia zafascynowały naukowców, ale także pisarzy i artystów. Czytelnicy chcieli dowiedzieć się, jak najwięcej o wymarłych gadach. Jako pierwszy o dinozaurach wspomniał w jednej ze swych książek Charles Dickens.
Pod koniec XIX wieku w USA doszło do tzw. wojny o kości (Bone Wars), kiedy dwaj paleontolodzy prześcigali się w tym, kto odnajdzie więcej skamielin dinozaurów. Od lat 70. XIX wieku obaj finansowali wykopaliska na wielką skalę poszukując śladów wymarłych gadów. Ich rywalizacja miała jednak pozytywne efekty. Dzięki nim odkryto około 100 nowych gatunków dinozaurów, zaś wydobyte przez nich kości zaczęto prezentować w muzeach na całym świecie, także w formie całych, niemal kompletnych szkieletów.
Nieco wcześniej, w latach 60. XIX wieku, pojawiła się teza, że bezpośrednimi potomkami dinozaurów są ptaki. Początkowo trudno było to udowodnić, lecz teza ta nie została porzucona. Ponad 100 lat później udowodniono to ponad wszelką wątpliwość.
Od połowy XX wieku natomiast naukowcy zaczęli zastanawiać się, jak doszło do tego, że dinozaury wyginęły. W 1980 roku naukowcy Luis i Walter Alvarez zasugerowali, że przyczyną było uderzenie w Ziemię asteroidy. Początkowo wydawało się to mało prawdopodobne, ale z czasem ten pogląd zaczął dominować w świecie naukowym.
Czytaj też:
To już pewne. Ślady kanibalizmu potwierdzone w okolicach OjcowaCzytaj też:
Sensacja. Znaleziono najstarsze miejsce wydobycia rudy w PolsceCzytaj też:
Najbardziej romantyczny układ we wszechświecie. Naukowcy są zafascynowani