W tym roku przypada 80. rocznica Zbrodni Zgierskiej – 20 marca 1942 roku niemieckie władze okupacyjne rozstrzelały w Zgierzu stu Polaków w odwecie za akcję bojową żołnierza polskiego podziemia, Józefa Mierzyńskiego, w której zginęło dwóch funkcjonariuszy gestapo.
Masową egzekucję stu polskich obywateli w miejscu zwanym wówczas Placem Stodół (obecnie Plac Stu Straconych) hitlerowcy przeprowadzili na oczach przymusowo spędzonych mieszkańców okolicznych miejscowości. Rozstrzelanych pochowano w Lesie Lućmierskim – dokładne miejsce pochówku określa dziś krzyż i pomnik pomordowanych.
Obchody 80. rocznicy Zbrodni Zgierskiej
W programie pierwszego dnia jubileuszowych obchodów znalazł się wspólny wernisaż dwóch wystaw plenerowych oraz dyskusja ekspertów, m.in. nad ostatnimi badaniami archeologicznymi w Lesie Lućmierskim
– Łódzcy archeolodzy zamknęli niedawno kolejny etap badań nad szczątkami, odnalezionymi w miejscu pochówku nie tylko ofiar kaźni na Placu Stu Straconych, ale też ponad 2 tys. Polaków, zamordowanych w różnych okolicznościach przez hitlerowców - wyjaśnia Robert Starzyński, dyrektor Muzeum Miasta Zgierza, współorganizującego rocznicowe obchody. - Wyniki badań archeologicznych zostaną omówione w gronie ekspertów w czasie piątkowego (18 marca) spotkania o godz. 12:00 w Starym Młynie w Zgierzu.
Debata będzie dotyczyć wszystkich aspektów zbrodni zgierskiej – od jej tła historycznego, poprzez przebieg, do reperkusji oraz kwestii związanych z poszukiwaniem mogiły.
Część ekspozycyjną pierwszego dnia jubileuszu (piątek 18 marca 2022 r.) tworzą dwie, wspólnie otwierane o godz. 11:00 wystawy na Placu Stu Straconych. Jedną z nich prezentuje w Zgierzu poznański oddział IPN.
– Tamtejsi historycy mają w swym dorobku opracowanie dziejów zbrodni hitlerowskich na terenie ówczesnego Kraju Warty, do którego należał Zgierz. Zebrane materiały zostaną u nas zaprezentowane – dodaje Robert Starzyński.
Należy przypomnieć, że tzw. Zbrodnia Zgierska była największą egzekucją publiczną ludności polskiej na terenach wcielonych do rzeszy. W odwecie za obydwu zastrzelonych przez Mierzyńskiego gestapowców zamordowano stu Polaków.
Drugiego dnia obchodów (sobota 19 marca 2022 r.) Muzeum Miasta Zgierza (MMZ) organizuje akcję edukacyjną (wycieczka autokarowa) na trasie: od Placu Stu Straconych w Zgierzu (wówczas zwany Placem Stodół), poprzez miejsce zamachu Mierzyńskiego na gestapowców (ul. Długa 52 w Zgierzu), do więzienia na Radogoszczu (ul. Zgierska 147 w Łodzi), oraz do miejsca pochówku rozstrzelanych w Lesie Lućmierskim.
Przewodnikiem szlakami historii będzie Maciej Rubacha (kustosz z MMZ). Więcej informacji na stronie Muzeum Miasta Zgierza. Udział w wyciecze bezpłatny.
Trzeci dzień obchodów (niedziela 20 marca 2022 r.), będący rocznicową kulminacją, wypełnią popołudniowe uroczystości oficjalne. O godz. 16:00 przy Mogile w Lesie Lućmierskim oddany zostanie hołd zamordowanym.
– Nigdy nie zapomnimy, że oba te miejsca - Plac Stu Straconych i Las Lućmierski - były świadkami bezprzykładnego bestialstwa totalitarnego systemu, który władze okupacyjne narzuciły tej części Polski - mówi Przemysław Staniszewski, Prezydent Miasta Zgierza.
Następnie, o godz. 18:00, w Kościele pw. Św. Katarzyny odprawiona zostanie Msza Św. w intencji ofiar zbrodni zgierskiej, koncelebrowana przez Metropolitę Łódzkiego, abp. Grzegorza Rysia. W kulminacyjnym punkcie obchodów rocznicowych, na Placu Stu Straconych o godz. 19:00, nastąpi oddanie hołdu ofiarom egzekucji, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy. Przedstawiona też zostanie specjalna, trójwymiarowa instalacja historyczna.
Program obchodów
18 marca (piątek) 2022 r.
godz. 11:00 - Plac Stu Straconych (ul. Piłsudskiego/Piątkowska)
Otwarcie wystaw plenerowych:
"Nasza pamięć Was ocali. W 80. rocznicę Zbrodni Zgierskiej" (organizator: Muzeum Miasta Zgierza),
"Wartheland. Dzieje zbrodni" (organizator: Oddział Poznański Instytutu Pamięci Narodowej);
godz. 12:00 - Miejski Ośrodek Kultury - Stary Młyn (ul. Długa 41a)
Debata historyczna z udziałem:
Dr Katarzyny Czekaj-Kotyni (Muzeum Tradycji Niepodległościowych - Oddział Martyrologii Radogoszcz);
Dr. Adama Pleskaczyńskiego (Oddział Poznański IPN);
Dr. hab. Janusza Wróbla (Oddział Łódzki IPN);
Dr. Olgierda Ławrynowicza (Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego).
Prowadzenie debaty: Maciej Rubacha (Muzeum Miasta Zgierza).
(organizator: Muzeum Miasta Zgierza)
19 marca (sobota) 2022 r.
"Poznaj historię Stu Straconych – zostań Ambasadorem Pamięci" – akcja edukacyjno-historyczna dla mieszkańców miasta i regionu wydarzenia z 1942 roku
Trasa wyprawy:
9:30 – plac Stu Straconych – zbiórka i wprowadzenie do historii Stu Straconych.
13:30-14:00 – przyjazd na plac Kilińskiego. Koniec wycieczki. Wręczenie wcześniej przygotowanych certyfikatów “Ambasador Pamięci”.
Zgłoszenia można wysyłać za pośrednictwem strony internetowej Muzeum Miasta Zgierza do 16 marca 2022 r.
Udział w wyciecze bezpłatny.
Przewodnik: Maciej Rubacha (Muzeum Miasta Zgierza). Więcej informacji na stronie Muzeum Miasta Zgierza.
(organizator: Muzeum Miasta Zgierza, Urząd Miasta Zgierza)
20 marca (niedziela) 2022 r.
godz. 16:00 - Las Lućmierski
Uroczystości przy Mogile Ofiar Rozstrzelania 100 Polaków w Zgierzu i Pomniku Ofiar Terroru Niemieckiego w Lesie Lućmierskim
(mogiła wojenna usytuowana jest po prawej stronie drogi leśnej prowadzącej do Grotnik, wjazd na wysokości 334,8 km drogi krajowej 91, ok. 800 m od wjazdu);
godz. 18:00 - Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej (pl. Jana Pawła II)
Msza święta w intencji ofiar Zbrodni Zgierskiej - uroczystość z udziałem Metropolity Łódzkiego Arcybiskupa Grzegorza Rysia;
godz. 19:00 - Plac Stu Straconych (ul. Piłsudskiego/Piątkowska)
Uroczystości oddania hołdu ofiarom egzekucji - zapalenie zniczy i złożenie kwiatów, pokaz mappingu 3D.
Czytaj też:
Akcja "Kutschera" trwała półtorej minuty. Jak zginął kat Warszawy?Czytaj też:
Akcja „Góral”. Jak Polskie Państwo Podziemne ukradło Niemcom 105 milionów złotych