Dzień Zwycięstwa obchodzony jest jako święto zwycięstwa nad III Rzeszą Niemiecką w czasie II wojny światowej.
8 maja czy 9 maja?
Na początku maja 1945 roku, po niemal sześciu latach wojny, Niemcy zostali ostatecznie pokonani. Podpisanie aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec nastąpiło 8 maja 1945 roku o godzinie 22:43 czasu środkowoeuropejskiego. W tym momencie w Moskwie był już 9 maja, godzina 00:43.
Akt kapitulacji wszedł w życie 8 maja o godzinie 23:01 czasu środkowoeuropejskiego. W Moskwie był 9 maja, godzina 1:01.
Dwie kapitulacje
Kwestia bezwarunkowej kapitulacji Niemiec pojawiła się już podczas konferencji w Casablance w styczniu 1943 roku. Wówczas prezydent Stanów Zjednoczonych, Franklin D. Roosevelt ogłosił, że alianci zaakceptują jedynie kapitulację Niemiec bez żadnych warunków.
Pod koniec wojny niektórzy Niemcy próbowali ratować swoją sytuację. Po śmierci Hitlera (30 kwietnia 1945) i Josepha Goebbelsa (1 maja 1945) kanclerzem Niemiec został Ludwig Schwerin von Krosigk, a prezydentem Karl Dönitz, dowódca niemieckiej floty (Kriegsmarine). Dönitz starał się zaprezentować swój rząd jako apolityczny, nie mający wiele wspólnego z Hitlerem, lecz nie przekonał do tego Amerykanów i Sowietów, którzy nie zamierzali stosować taryfy ulgowej (przynajmniej na razie) wobec pozostałych przy życiu nazistów.
7 maja 1945 roku w kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych generała Eisenhowera w Reims we Francji, Niemcy skapitulowały przed przedstawicielami USA, Wielkiej Brytanii i ZSRS. Była to tzw. wstępna kapitulacja, którą podpisali – ze strony aliantów – generał Walter Bedell Smith (przedstawiciel Naczelnego Dowództwa Alianckich Sił Ekspedycyjnych) i generał-major Iwan Susłoparow (przedstawiciel Stawki Najwyższego Naczelnego Dowództwa), a ze strony Niemiec generał-pułkownik Alfred Jodl (szef sztabu Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu), major Wilhelm Oxenius (z Naczelnego Dowództwa Lotnictwa) i admirał Hans-Georg von Friedeburg (z Naczelnego Dowództwa Marynarki Wojennej).
Akt kapitulacji z 7 maja mówił o zakończeniu działań wojennych do godziny 23:01 (czasu środkowoeuropejskiego) dnia 8 maja 1945 roku. O jego podpisaniu Józef Stalin dowiedział się już po fakcie, co wywołało jego wściekłość. Przywódca Sowietów domagał się podpisania bezwarunkowej kapitulacji przez Niemców w Berlinie, w obecności marszałka Żukowa.
Alianci spełnili to żądanie. Podpisanie aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec miało miejsce w gmachu szkoły saperów w dzielnicy Karlshorst w Berlinie i nastąpiło 8 maja 1945 roku o godzinie 22:43 czasu środkowoeuropejskiego. W tym momencie w Moskwie był już 9 maja, godzina 00:43.
Akt kapitulacji wszedł w życie 8 maja o godzinie 23:01 czasu środkowoeuropejskiego. W Moskwie był 9 maja, godzina 1:01.
W berlińskiej „uroczystości” udział wzięli: marszałek ZSRS Gieorgij Żukow, generał Carl Andrew Spaatz (USA), marszałek Arthur Tedder (Wielka Brytania) i generał armii Jean de Lattre de Tassigny (Francja). Niemiecką kapitulację podpisali feldmarszałek Wilhelm Keitel, admirał Hans-Georg von Friedeburg i generał-pułkownik Hans-Jürgen Stumpff.
Obecność francuskiej delegacji była kwestionowana przez Niemców, którzy zarzucili Francuzom, że w czasie wojny współpracowali z nimi, a więc powinni raczej kapitulację podpisywać, a nie ją przyjmować.
Kapitulacja z 7 maja spisana została w języku angielskim, a kapitulację z 8/9 maja spisano w językach: angielskim, rosyjskim i niemieckim.
Narodowy Dzień Zwycięstwa
Od roku 1945 Dzień Zwycięstwa obchodzony jest w dwa różne dni. Świat zachodni świętuje na ogół 8 maja, zaś Związek Sowiecki, a później Rosja i związane z nią mniej lub bardziej państwa – świętowały i świętują ten dzień nadal 9 maja.
W Polsce Dzień Zwycięstwa, w latach 1945-2015, obchodzony był 9 maja jako Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności. Zmiana nastąpiła dopiero w 2015 roku, kiedy święto to zostało przeniesione na 8 maja. W latach 1945-1950 oraz 1982-1989 był to dzień wolny od pracy. Główne obchody przeprowadzane były na Placu Zwycięstwa lub Placu Defilad w Warszawie.
Zmiana w dacie świętowania kapitulacji Niemiec nastąpiła (w Polsce) dopiero w 2015 roku. Pod koniec marca 2015 roku Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński skierował na ręce Marszałka Sejmu RP pismo z prośbą o zniesienie Narodowego Święta Zwycięstwa i Wolności obchodzonego 9 maja. 4 kwietnia 2015 roku Sejm RP przyjął ustawę o Narodowym Dniu Zwycięstwa obchodzonym 8 maja, jednocześnie znosząc Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności obchodzone 9 maja.
9 maja był szczególnie obchodzony w ZSRS. W latach 90. święto to straciło na znaczeniu. Po dojściu do władzy Władimira Putina Dzień Zwycięstwa stał się najważniejszym świętem państwowym i obchodzony jest hucznie w całym kraju.
8 maja obchodzony jest w: Polsce, Czechach, Francji, Słowacji i w Wielkiej Brytanii.
9 maja to święto w: Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Gruzji, Kazachstanie, Kirgistanie, Mołdawii, Rosji, Tadżykistanie, Turkmenistanie, Ukrainie, Uzbekistanie i Izraelu.
Narodowy Dzień Zwycięstwa nie jest w Polsce szczególnie ważnym świętem. Polska, choć brała czynny udział w walkach z Niemcami przez całą II wojnę światową i jako pierwsza stawiła opór III Rzeszy (we wrześniu 1939 roku) była pomijana podczas wszystkich rozmów i konferencji. Już podczas konferencji w Teheranie alianci wraz z Sowietami ustalili podział powojennego świata. Polska po 1945 roku dostała się w ręce Sowietów. Dla nas 8 maja może więc stanowić dzień zwycięstwa nad Niemcami, a jednocześnie początek trwającego ponad pół wieku zniewolenia pod sowieckim butem.
Czytaj też:
Klamka zapadła. Konferencja w Jałcie podzieliła świat i pogrążyła PolskęCzytaj też:
Jak uciec z nieludzkiej ziemi? Ewakuacja Polaków ze Związku SowieckiegoCzytaj też:
QUIZ: Najsłynniejsi polscy dowódcy na frontach II wojny światowej. Co o nich wiesz?