Gdzie walczył słynny dowódca wojsk pancernych i jak potoczyły się jego powojenne losy? 11 grudnia minęła 30. rocznica śmierci generała Stanisława Maczka. Przypomnijmy jego biografię.

Szybka kariera

Przyszły polski generał miał chorwackie korzenie. Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 roku w Szczercu niedaleko Lwowa. Jego ojciec, Witold był adiunktem w sądzie powiatowym.

Kiedy Stanisław miał 2 lata rodzina zamieszkała w Drohobyczu. Tam Maczek skończył gimnazjum. Później rodzina ponownie się przeprowadziła – Stanisław Maczek zamieszkał we Lwowie, gdzie studiował filozofię ścisłą i filologię polską na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Lwowskiego.

W 1912 roku Stanisław dołączył do Związku Strzeleckiego. Po wybuchu Wielkiej Wojny chciał wstąpić do Legionów Polskich, ale otrzymał powołanie do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Niedługo później trafił na front włoski jako żołnierz c.k. armii. Szybko się uczył. W październiku 1916 roku został podporucznikiem i dowódcą kompanii. Wsławił się kilkoma odważnymi akcjami, za które docenili go przełożeni. Kiedy Polska ogłosiła odzyskanie niepodległości, Stanisław Maczek zdezerterował z wojska austriackiego i przedostał się na terytorium Rzeczpospolitej, gdzie wstąpił do tworzonego właśnie Wojska Polskiego.

Jeszcze w 1918 roku Stanisław Maczek brał udział w odsieczy, która miała na celu uwolnienie Lwowa z ukraińskiego okrążenia. Po drodze jego żołnierze (objął dowództwo kompanii krośnieńskiej) odbili z rąk Ukraińców m.in. Ustrzyki Dolne i Felsztyn. W kolejnych miesiącach – w obliczu bolszewickiej nawały – Maczek znalazł się w sztabie 2. Armii gen. Raszewskiego. Na froncie – z sukcesami – dowodził batalionem szturmowym 1. Dywizji Kawalerii.

Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, Maczek został awansowany do stopnia majora ze starszeństwem. Został przydzielony do 26. Pułku Piechoty we Lwowie. Po rocznym przeszkoleniu w Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie uzyskał tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego. 1 grudnia 1924 roku awansowany do stopnia podpułkownika. Krótko przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej Stanisław Maczek dowodził pierwszą jednostką pancerno-motorową WP, czyli10. Brygadą Kawalerii.

Druga wojna światowa

Jednostka Maczka zadała Niemcom duże straty w czasie wojny obronnej we wrześniu 1939 roku. 18 września, dzień po zaatakowaniu Polski przez Sowietów, Maczek, na rozkaz Naczelnego Wodza, przedostał się przez granicę polsko-węgierską. 21 października dotarł do Francji.

15 listopada 1939 roku Stanisław Maczek został awansowany do stopnia generała brygady. We Francji generał Maczek został dowódcą lekkiej brygady pancernej w Sainte-Cécile. W tym czasie czynił starania odtworzenia 10. Brygady Kawalerii Pancernej, co udało się zrobić do czerwca 1940 roku. Wtedy Maczek na czele swojej jednostki ruszył na front do Szampanii. Niepowodzenia w okolicach Montbard sprawiły, że ostatecznie Maczek i 1500 jego ludzi zostało zmuszonych do zniszczenia sprzętu i przebicia się do Marsylii. Stamtąd generał Maczek wyjechał do Szkocji. Aby nie został rozpoznany przez Niemców, podróżował w stroju Araba. Do Wielkiej Brytanii dotarł 21 września 1940 roku. W lutym 1941 roku utworzono tam 1. Dywizję Pancerną, której dowództwo objął Stanisław Maczek.

Generał Maczek brał udział w bitwie pod Falaise, która została później określona jako „spóźniona, polska zemsta na Niemcach”. Żołnierze Maczka wstawili się podczas obrony Mont Ormel czy walk w Chambois. Dywizja Maczka parła w kierunku Belgii i Holandii. Wyzwolili z niemieckich rąk m.in. Ypres, Gandawę, Passchendale i Bredę.

4 maja 1945 roku generał Maczek przyjął kapitulację bazy niemieckiej Kriegsmarine w Wilhelmshaven. 1 czerwca tego samego roku otrzymał awans na generała dywizji.

Po 1945 roku generał Maczek pozostał na emigracji. 26 września 1946 roku, podobnie jak inni generałowie Wojska Polskiego (np. generał Kopański) został pozbawiony obywatelstwa polskiego przez komunistów, którzy przejęli w Polsce władzę. Decyzję tę uchylono w 1971 roku, lecz Maczek o przywróceniu obywatelstwa został poinformowany dopiero w 1989 roku.

Od 1945 roku generał Maczek mieszkał w Edynburgu. Pracował jako sprzedawca i barman. Maczek otrzymał honorowe obywatelstwo Holandii. Stanisław Maczek zmarł 11 grudnia 1994 roku w Edynburgu. Został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie w Belgii.

Czytaj też:
Niemcy nie potrzebują denazyfikacji? Wpadka generała PattonaCzytaj też:
Nieznane losy nieznanego brata. Tajemnice Bronisława PiłsudskiegoCzytaj też:
Zginął za służbę Warszawie i Polsce. Nie wiadomo, co Niemcy z nim zrobili