Jak kształtowała się historia zawodowej piłki nożnej w Polsce? Kiedy narodziły się rozgrywki Ekstraklasy?
Historia Ekstraklasy
Już na początku wieku XX grywano w Polsce w piłkę nożną, choć początkowo rozgrywki te nie miały oficjalnego charakteru, ani uporządkowanych zasad. Sytuacja zmieniła się w roku 1906, kiedy w Krakowie powstał klub Cracovia, a kilka miesięcy później Wisła. Od tamtej pory zespoły te rywalizowały między sobą oraz z kolejnymi drużynami, które powstawać zaczęły w różnych częściach Galicji, a później Polski.
Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku powstał Polski Związek Piłki Nożnej, który sformułował zasady gry o Mistrzostwo Polski. Już dwa lata później pojawiły się jednak pomysły, aby w Polsce, na wzór zachodni, stworzyć ogólnopolską ligę w dwóch klasach rozgrywek. Działacze piłkarscy postulowali konieczność takich zmian, które będą sprawiedliwe i zaczną lepiej oddawać potrzeby rodzimego futbolu.
2 grudnia 1926 roku 12 polskich klubów piłkarskich, tzw. „reformatorów” (Pogoń Lwów, Czarni Lwów, Hasmonea Lwów, Polonia Warszawa, Legia Warszawa, Warszawianka, ŁKS, Klub Turystów z Łodzi, Wisła Kraków, Warta Poznań, 1. FC Katowice i TKS Toruń) zebrało się na konferencji porozumiewawczej. Dwa dni później, tj. 4 grudnia kluby te podpisały porozumienie dotyczące utworzenia nowych rozgrywek pod nazwą Liga Polska.
PZPN sprzeciwił się tej zmianie. W odpowiedzi na negatywne stanowisko związku, „reformatorzy” zdecydowali o wystąpieniu z jego struktur, co oficjalnie nastąpiło 1 marca 1927 roku. Kluby te utworzyły własną strukturę pod nazwą Polska Liga Piłki Nożnej (PLPN), na czele której stanął generał Roman Górecki (szef ówczesnej Legii Warszawa). Nowa Liga szybko zyskała popularność – w kilka tygodni przystąpiło do niej 57 klubów piłkarskich.
13 marca 1927 roku PZPN zdyskwalifikował wszystkie kluby, które przystąpiły do nowej struktury i o sprawie poinformowano FIFA. Ponadto dwa miesiące później PZPN stworzył własne rozgrywki ligowe, które nazwano „Klasa Państwowa”. Tym samym na wiosnę 1927 roku istniały w Polsce dwa systemy rozgrywek. 3 kwietnia 1927 roku PLPN zainaugurował swoją premierową kolejkę.
Do rozmów pomiędzy zwaśnionymi stronami doszło w lipcu 1927 roku. PZPN i PLPN wypracowały wspólne stanowisko, a porozumienie podpisano w grudniu tego samego roku. 18 grudnia na walnym posiedzeniu PZPN zdecydowano o przeniesieniu siedziby związku z Krakowa do Warszawy (tym samym wojskowi działacze, związani głównie z Legią i Polonią, przejęli niemal zupełnie kontrolę nad piłką w Polsce). W tym samym miesiącu również Cracovia, która dotąd odmawiała udziału w rozgrywkach pod nazwą „Liga”, przystąpiła do niej. 15 stycznia 1928 roku PLPN wstąpił w szeregi PZPN, stając się jednym z 11 autonomicznych członków PZPN (obok 10 okręgowych związków piłki nożnej).
W sezonie 1927/1928 w Lidze zagrało 15 piłkarskich drużyn. Było tak do roku 1930, kiedy w Lidze wystąpiło 12 zespołów. Trzy lata później PZPN przeprowadził modyfikację rozgrywek tworząc dwie równorzędne 6-zespołowe grupy, z których po trzy najlepsze miały w II etapie rozgrywek walczyć w grupie mistrzowskiej o tytuł najlepszej drużyny w kraju, a pozostałe ekipy miały grać o utrzymanie na najwyższym szczeblu (tzn. o miejsca 7-12).Taki system obowiązywał tylko przez rok. Powrócono wówczas do określonej liczny drużyn (11, a później 10) przy zasadzie spadku i awansu dwóch najlepszych/najgorszych drużyn.
Lata powojenne
II wojna światowa przerwała piłkarskie rozgrywki. Po 1945 roku Ekstraklasę reaktywowano jako przedwojenną „Ligę”. W spotkaniu inaugurującym jej działanie wzięli udział przedstawiciele Cracovii, Wisły Kraków, Garbarni Kraków, Legii Warszawa, Polonii Warszawa, ŁKS Łódź, Warty Poznań, Ruchu i AKS Chorzów, Polonii Bytom (jako spadkobiercy zlikwidowanej Pogoni Lwów) oraz czterech „obserwatorów” (Widzew Łódź, Lech Poznań, Zagłębie Sosnowiec i Rymer Niedobczyce).
PZPN zanegował pomysł powstania Ligi. Komuniści bowiem nie chcieli pozwolić, aby sportem zajmowali się „zawodowcy”, a takie rozgrywki automatycznie tworzyły „zawodowych” piłkarzy. W PRL sportem zajmować mieli się tylko „amatorzy”, stąd istniejące później absurdy w rodzaju najlepszych polskich przedstawicieli sportu, którzy oficjalnie zatrudnieni byli np. w fabrykach czy jako nauczyciele (choć w miejscu swojej oficjalnej pracy pojawiali się np. tylko raz w miesiącu, aby podpisać listę obecności).
Ekstraklasa (pod nazwą Liga) została jednak reaktywowana, lecz na zasadach zaakceptowanych przez władze PRL. Rozgrywki rozpoczęły się 14 marca 1948 roku.
Na przełomie tysiącleci PZPN rozpoczął działania mające na celu pozyskanie dla ligi tytularnego sponsora. Została nim Idea, później Orange, T-Mobile, Lotto. Aktualnie sponsorem tytularnym Ekstraklasy jest PKO BP.
Obecnie rozgrywki w Ekstraklasie składają się z trzydziestu czterech kolejek spotkań rozgrywanych pomiędzy drużynami systemem kołowym. Każda para drużyn rozgrywa ze sobą dwa mecze – jeden w roli gospodarza, drugi jako goście. Zajęcie pierwszego miejsca oznacza zdobycie tytułu Mistrzów Polski w piłce nożnej. Mistrz Polski kwalifikuje się do eliminacji Ligi Mistrzów UEFA.
Czytaj też:
Halina Konopacka. Niezwykła kobieta i jej bohaterska misjaCzytaj też:
"Teddy". Tadeusz Pietrzykowski. Boks, Wojsko Polskie i ruch oporuCzytaj też:
Helena Marusarzówna - narciarz, tatrzański kurier. Dlaczego zginęła?