Aldo Moro pełnił funkcję premiera Włoch w niespokojnym czasie. W kraju toczyły się spory pomiędzy ugrupowaniami centrowymi, lewicowymi oraz skrajnie komunistycznymi. Aldo Moro potrafił nawiązać nić porozumienia ze swoimi politycznymi oponentami. Był ceniony jako mediator i szef rządu.
Kariera
Aldo Moro (Aldo Romeo Luigi Moro) urodził się 23 września 1916 roku w Maglie w regionie Apulia. Mieszkał krótko w Mediolanie. Ukończył Liceum Archita w Tarent, a później studiował prawo na Uniwersytecie w Bari. Po obronie dyplomu kontynuował naukę. Wykładał m.in. filozofię prawa, prawo karne i politykę kolonialną. W czasie studiów zaprzyjaźnił się z Giovannim Battistą Montinim, przyszłym papieżem Pawłem VI.
Po przystąpieniu Włoch do II wojny światowej Moro dostał przydział do wojska i ruszył na front. Do domu wrócił w 1942 roku, kontynuował pracę na uczelni. Jeszcze w czasie wojny był zmuszany do występów w studenckich konkursach zwanych Liktorami Kultury i Sztuki, organizowanych przez lokalną organizację faszystowską. W 1943 roku razem z innymi katolickimi działaczami założył katolicką gazetę „La Rassegna”, a niedługo później spisał „Kodeks Camaldoli” – dokument opisujący zasady gospodarki i kierunki, w których powinna podążać po wojnie chadecja. Wkrótce dokument ten stał się dla włoskich chadeków jednym z ważniejszych drogowskazów. W tym samym roku powstała również we Włoszech partia Chrześcijańska Demokracja. Trzy lata później Moro został jej przewodniczącym.
W 1945 roku Moro ożenił się Eleonorą Chiavarelli. Para miała czworo dzieci. Rok później został wybrany członkiem Zgromadzenia Konstytucyjnego. Brał udział m.in. w pracach nad redakcją włoskiej konstytucji. W 1948 roku został członkiem Izby Deputowanych i mianowany wiceministrem spraw zagranicznych. Od 1955 roku był ministrem łaski i sprawiedliwości w rządzie Antonio Segniego, a w 1957 został ministrem edukacji. W tym czasie część członków Chrześcijańskiej Demokracji, w tym Aldo Moro, opowiadali się za współpracą z włoską Partią Socjaldemokratyczną. W 1963 roku Moro, w wyniku konsensusu w parlamencie, został wybrany premierem Włoch. Od 1963 roku Aldo Moro pracował także na Uniwersytecie La Sapienza w Rzymie.
Premier Aldo Moro
Kolejne rządy we Włoszech, podobnie jak ma to miejsce współcześnie, nie trwały długo. Porozumienie oparte było na dość wątłych podstawach. Istniała groźba, że jedno z ugrupowań może w każdej chwili zerwać koalicję. Aldo Moro rządził Włochami jako premier (łącznie) najdłużej spośród wszystkich powojennych włoskich premierów. To świadczy, że był politykiem zdolnym i potrafił „manewrować” pomiędzy różnymi stronnictwami.
W czasie sprawowania urzędu premiera Moro wprowadził wiele reform socjalnych dotyczących np. prawa emerytalnego, płacy minimalnej, kwestii mieszkaniowych (wprowadził minimalne standardy mieszkaniowe i środowiskowe), zasiłku dla studentów z biednych rodzin czy ubezpieczeń społecznych.
Aldo Moro musiał zmierzyć się jednocześnie z jedną z największych katastrof, jakie dotknęły Włochy w XX wieku. 9 października 1963 roku doszło bowiem do tragedii na tamie Vajont w północnych Włoszech. Potężne osunięcie ziemi wywołało falę tsunami, która zniszczyła kilka wiosek. W katastrofie zginęło prawie 2 tysiące osób.
Aldo Moro sprawował urząd premiera do 1968 roku. Rok później został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Mariano Rumora. Moro stał się znany jako „proarabski” minister – porozumiał się z Jaserem Arafatem w sprawie zaniechania przez Organizację Wyzwolenia Palestyny zamachów na terenie Włoch. Kiedy w 1969 roku rządy w Libii przejął komunizujący Muammar Kaddafi, Aldo Moro potrafił „dogadać się” także z nim.
Aldo Moro został premierem Włoch po raz drugi w listopadzie 1974 roku. Niedługo później podpisał traktat z Osimo z Jugosławią, określający oficjalny podział tzw. Wolnego Terytorium Triestu. Portowe miasto Triest z wąskim pasem wybrzeża na północnym zachodzie (strefa A) zostało przekazane Włochom, a pozostała część półwyspu Istria (strefa B) została przekazana Jugosławii. To porozumienie nie wszystkim się podobało. Rząd był krytykowany za prowadzenie tajnych rozmów z Jugosławią oraz oskarżony o „porzucenie” Włochów mieszkających na półwyspie Istria. We Włoszech pojawiały się głosy nawołujące do ścigania Moro za zdradę państwa. W lipcu 1976 roku Aldo Moro zrezygnował z funkcji premiera.
Śmierć Aldo Moro
16 marca 1978 roku Aldo Moro został porwany przez komunistyczną organizację Czerwone Brygady. Terroryści zatrzymali konwój, którym podróżował były premier, zabili pięciu jego ochroniarzy, a jego uprowadzili. Służby przetrząsały Rzym, Mediolan i wiele innych miast w poszukiwaniu Moro, lecz bezskutecznie. Za byłym premierem wstawił się też papież Paweł VI oferując siebie, w zamian za wypuszczenie Moro. Jednocześnie rząd odmówił jednak negocjowania z terrorystami w sprawie uwolnienia premiera – porywacze żądali m.in. uwolnienia 16 członków swojej organizacji.
Członkowie Czerwonych Brygad postawili Aldo Moro przed „sądem” i skazali na karę śmierci. Aldo Moro został zamordowany 9 maja 1978 roku poprzez rozstrzelanie.
Do dzisiaj we Włoszech toczy się spór, dlaczego państwo nie podjęło bardziej radykalnych kroków, aby uratować Aldo Moro. Czy wpływ na to miały jego dążenia do ponadpartyjnych porozumień i tworzenie rządu nawet tak „egzotycznego”, jak koalicja chadecji z komunistami? Czy możliwe, aby decyzję o poświęceniu Moro podjęli Amerykanie, którzy nie chcieli dopuścić, aby do władzy we Włoszech doszli komuniści? A może śmierć Moro była wynikiem wewnętrznych „przepychanek” włoskich polityków, którzy nie potrafili podjąć w tamtej sytuacji żadnej decyzji? Sprawa ta do dzisiaj każe stawiać wiele pytań.
Czytaj też:
Oriana Fallaci. Dziennikarski wróg islamu numer jedenCzytaj też:
Muammar Kaddafi – dyktator czy zręczny polityk?Czytaj też:
Muammar Kaddafi i wojna Toyot. Jedyny taki konflikt w historiiCzytaj też:
Ajatollah Chomejni. Szarlatan czy mistyk? Kim był twórca dzisiejszego Iranu