Park Narodowy „Ujście Warty” powstał 1 lipca 2001 roku. Jest to unikatowy w skali naszego kraju i całej Europy obszar. Symbolem parku w 2001 roku została gęś zbożowa. Zmiana nastąpiła kilka lat temu. W 2020 roku bowiem z tego gatunku gęsi wyodrębniono gęś tundrową i to właśnie ona, jak się okazało, jest najliczniej zamieszkującą „Ujście Warty” gęsią. Tym samym od kilku lat bardziej poprawnie jest mówić, że symbolem „Ujścia Warty” jest właśnie gęś tundrowa.
Park Narodowy „Ujście Warty” znajduje się w województwie lubuskim na terenie gmin Kostrzyn nad Odrą, Słońsk i Witnica, a jego otulina leży ponadto na terenie gminy Górzyca. Sam park liczy ponad 8 tysięcy hektarów powierzchni, z czego 682 hektarów to rezerwat ścisły. Obszar parku wraz z otuliną to ponad 10 tysięcy hektarów.
„Ujście Warty” obejmuje rozlewiska Warty w miejscu, gdzie uchodzi ona do Odry oraz dolny bieg rzeki Postomii. „Główną rzeką parku jest Warta, dzieląc go na część południową – były rezerwat Słońsk, położoną w Kostrzyńskim Zbiorniku Retencyjnym oraz północną – tzw. Polder Północny. W części południowej roczne wahania poziomu wody dochodzą nawet do 4 m, a główną funkcją tej części parku jest gromadzenie wód powodziowych, na które decydujący wpływ mają stany wód w Odrze, w mniejszym stopniu w Warcie i w dorzeczu Postomii. Poziom wody w tej części podnosi się zwykle późną jesienią i najwyższy jest wiosną (marzec – kwiecień). Część północna to polder z licznymi starorzeczami i bogatą siecią urządzeń melioracyjnych, oddzielony od Warty wałem ochronnym”.(cyt. za: www.msw-pttk.org.pl)
Regulacja i ochrona rzeki Warty
Kilka wieków temu dolina rzeki Warty nie była miejscem szczególnie zamieszkałym. Teren ten pokrywały mokradła i podmokłe lasy, gdyż rzeka nie miała jednego koryta, lecz płynęła wieloma odnogami. Często, zwłaszcza wiosną, dochodziło do powodzi.
Pierwsze próby regulacji rzeki podjęto w roku 1773 – wybudowano wówczas kanał i rowy melioracyjne. Większe prace podjęto kilka dekad później. Władze pruskie chciały uczynić z Warty rzekę żeglowną, a jednocześnie zabezpieczyć okoliczne tereny przed regularnym zalewaniem. W czasie prac utworzono m.in. zbiornik retencyjny o powierzchni 51 kilometrów kwadratowych, który zachował zresztą system hydrograficzny bardzo zbliżony do naturalnego.
Większa ilość mieszkańców zaczęła pojawiać się w dolinie Warty w połowie XVIII wieku, dopiero po przeprowadzeniu wspomnianych prac regulujących rzekę, które pozwoliły m.in. na stworzenie pastwisk i terenów rolnych. W tym czasie rozwijały się miasteczka Kostrzyn, Lubusz czy Górzyca. Akcja osadnicza na szeroką skalę została natomiast przeprowadzona za panowania pruskiego władcy, Fryderyka Wielkiego – z tego czasu pochodzą egzotyczne nazwy miejscowości, np. Malta czy Sumatra; część tych nazw została zmieniona przez polską komisję po 1945 roku.
Królestwo ptaków
Na terenie Parku Narodowego „Ujście Warty” stwierdzono obecność 245 gatunków ptaków, spośród których 160 gatunków wyprowadza w tym miejscu lęgi. Liczba wszystkich ptaków zamieszkującym w danym roku park jest zmienna i zależy od różnych warunków, m.in. poziomu wody. Pewnej rekordowej jesieni zaobserwowano np. obecność ponad 200 tysięcy gęsi.
Symbolem parku jest wspomniana już gęś tundrowa. Bardzo licznie obszar ten zamieszkują też inne gęsi, żurawie, łabędzie nieme i krzykliwe, kaczki, perkozy, a także m.in. pliszki, skowronki oraz bieliki i myszołowy, a ponadto różne gatunki ssaków, gadów i płazów. Na terenie Parku Narodowego „Ujście Warty” wyznaczonych jest kilka ścieżek turystycznych o różnej długości; niektóre trasy są dostępne dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Przed rozpoczęciem każdej wycieczki należy sprawdzić, w jakim stanie jest trasa – na stronie internetowej parku znajdują się informacje, czy ścieżki są otwarte (ich zamknięcie może być spowodowane, najczęściej, wysokim poziomem wody). Interesującymi miejscami na terenie parku są także Ośrodek Muzealno – Edukacyjny w Słońsku czy Przyrodniczy Ogród Zmysłów w Chyrzynie.
Czytaj też:
Najstarszy polski park narodowy. Skąd wzięła się nazwa Pieniny?Czytaj też:
Z polską historią w tle. Pięć wyjątkowych słowackich zamkówCzytaj też:
Zamek Miecz w Świeciu. Ciekawa historia i tytaniczna praca pasjonatów historii