Gdy sześć lat temu ukazał się pierwszy tom „Kresowych rezydencji” Grzegorza Rąkowskiego (wyd. IPN), przedstawiający zamki, dwory i pałace w przedwojennym województwie wileńskim, nie wahałem się wówczas stwierdzić, że mamy do czynienia z początkiem wielkiego dzieła. Autor zamierzał bowiem opisać kresowe rezydencje na terenie wszystkich kresowych województw wschodnich II Rzeczypospolitej.

Podejmując taką pracę, Grzegorz Rąkowski stał się następcą i kontynuatorem wielkiego, wielotomowego dzieła Romana Aftanazego: „Dzieje rezydencji na dawnych Kresach Rzeczypospolitej”. Aftanzy, pracownik lwowskiego – a po wojnie wrocławskiego – Ossolineum, przez dziesięciolecia gromadził dokumentację dotyczącą pałaców i dworów na kresach wschodnich, w granicach przedrozbiorowych. Wiele informacji uzyskał, prowadząc korespondencję z ostatnimi właścicielami kresowych rezydencji i z ich rodzinami. Praca ta była jego prywatną pasją. Nie mógł, oczywiście, w latach komunizmu w Polsce wykonywać jej w ramach etatu. Pałace, dwory, ziemiaństwo na Kresach były tematami właściwie zakazanymi. Jednak waga dzieła Aftanazego była taka, że Instytut Sztuki PAN zdecydował się w latach 80. na jej wydanie. Cenzura pozwoliła na to, ale praca Aftanazego mogła się ukazać jedynie pod tytułem niezdradzającym, których terenów dotyczy. Tytuł zatem brzmiał: „Materiały do dziejów rezydencji”. Co więcej, tę wielotomową publikację wydano niemal na powielaczu i w nakładzie zaledwie 500 egzemplarzy. Oczywiście nie trafiła ona do księgarń. Dopiero po przełomie 1989 r. ponownie ukazało się dzieło Aftanazego, tym razem pod właściwą nazwą: „Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej”.