Nie ma co ukrywać – pochodzenie Tomasa Masaryka nie wróżyło mu wielkiej kariery czy to naukowej, czy politycznej. Masaryk bowiem przyszedł na świat 7 marca 1850 r. w Hodoninie na Morawach, w bardzo ubogiej rodzinie. jego ojciec był woźnicą, a matka służącą we dworze.
Po ukończeniu szkoły powszechnej ojciec nalegał, aby syn zdobył konkretny fach, młody Tomasz zaczął zgłębiać tajniki kowalstwa i ślusarstwa, jednak jego ambitna matka nie ustawała w wysiłkach, aby syn dalej się kształcił. Dzięki wsparciu jednego z nauczycieli udało się Masarykowi podejść do matury, którą zdał z bardzo dobrymi notami. Następnie rozpoczął studia filozoficzne w Wiedniu. Po obronieniu rozprawy doktorskiej w 1876 r., kontynuował studia w Lipsku, które zakończył habilitacją (jego rozprawa habilitacyjna nosiła tytuł „Samobójstwo jako masowe zjawisko współczesnej cywilizacji").
Naukowiec
W 1878 r. poślubił Amerykankę Charlottę Garrigue i od tej pory – co było na tamte czasy niezwykle rzadkie – dołączył do swego nazwiska, nazwisko panieńskie żony i występował oficjalnie jako Tomasz Garrigue Masaryk.
W latach 1879-1882 zajmował stanowisko docenta na Uniwersytecie w Wiedniu, następnie objął katedrę filozofii na Uniwesytecie Karola w Pradze. Wśród studentów cieszył się bardzo dużym poważaniem. Jego nazwisko zaczęło rozbrzmiewać coraz głośniej w całej Europie.
Pierwszą sprawą, która sprawiła, że o Masaryku pisano w gazetach, była „afera z poematami”. Masaryk bezspornie udowodnił bowiem, że dwa staroczeskie poematy – „Rękopis zielonogórski" i „Rękopis królowodworski" (będące dla Czechów tym samym co „Księga Henrykowska” dla Polakó) pochodzące – jak utrzymywano – z IX-X wieku, są w rzeczywistości sfabrykowane. Wówczas to w jego stronę zostały skierowane zarzuty, że podnosi rękę na narodowy skarbiec i nie jest prawdziwym patriotą. Masaryk spokojnie, acz stanowczo kontrował, że naród nie może budować swojej tożsamości na fałszerstwie.
Drugą głośną sprawą, w którą się zaangażował była obrona Leopolda Hilsnera, Żyda oskarżonego o dokonanie mordów rytualnych na Morawach. W „aferze Hilsnera” zajął jednoznaczne stanowisko, potępiające antysemityzm. (Hilsner początkowo został skazany na karę śmierci, ostatecznie został jednak ułaskawiony). „Czeski Zola”, gdyż tak nazwały go niektóre gazety, stał się postacią rozpoznawalną. Jednocześnie zaangażował się w działalność polityczną. Dwukrotnie zdobył mandat poselski do parlamentu austriackiego, pierwszy raz funkcję tą sprawował od 1891 do 1893 r. z ramienia Partii Młodych Czechów i ponownie w latach 1907-1914. Wtedy reprezentował Partię Realistyczną, której naczelnym postulatem było uzyskaniem autonomii ziem czeskich w ramach Austro-Węgier.
Nowe możliwości
Po wybuchu I wojny światowej Masaryk udał się najpierw do Genewy, a potem do Włoch i Anglii, gdzie prowadził kampanię na rzecz uzyskania niepodległości przez Czechów.
„Masaryk nadzieje swe wiązał z Francją, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi, przekonując te kraje, że cesarstwo Habsburgów, owo »więzienie narodów«, upadnie (mawiał Austria delenda est), a na jego gruzach powinny powstać nowe państwa narodowe, między innymi również państwo Czechów i Słowaków. W 1916 roku w Paryżu Masaryk powołał do życia Czechosłowacką Radę Narodową, w 1917 roku współorganizował w Rosji Legion Czeski, zalążek sił zbrojnych przyszłego państwa, by potem przez Syberię dotrzeć do USA. Wywarł olbrzymi wpływ na prezydenta Thomasa Woodrow Wilsona (1856-1924), który właśnie od niego zaczerpnął wiele idei dotyczących konstruowania powojennego ładu politycznego w świecie”. (nauka.uj.edu.pl)
Ostatecznie to właśnie Masaryk, 18 października 1918 r., stanął na czele rządu tymczasowego Czechosłowacji. Proklamację niepodelgłości nowego państwa dokonał na stopniach Kapitolu, ogłaszając tzw. Dekarację Waszyngtońską,w której oznajmił, że narody czeski i słowacki łączą się w jedno, niezawisłe państwo. W USA przebywał aż do grudnia 1918 r., zabiegał bowiem o pomoc finansową dla nowopowstałego państwa. Gdy wrócił, w Pradze witały go rozentuzjazmowane tłumy. Urząd prezydenta sprawował przez kolejnych 17 lat, aż do 1935 r. Zmarł 14 września 1937 r.
Czytaj też:
Konferencja w Locarno. Polska już 1925 roku miała powody do niepokojuCzytaj też:
Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura. Krótkie życie słynnych polskich pilotówCzytaj też:
Wojciech Korfanty. Walczył o polskość Śląska, był przeciwnikiem sanacjiCzytaj też:
QUIZ: Wolności nikt nie dał w prezencie. Wojny Polski o granice