Powstanie wielkanocne było odpowiedzią na angielskie rządy na Wyspach. Katoliccy Irlandczycy domagali się większych praw i poszanowania ich wolności w kraju, gdzie dominującą rolę odgrywali protestanccy Anglicy.
Powstanie wielkanocne, znane też jako Easter Rising lub z języka irlandzkiego Éirí Amach na Cásca, było zbrojnym zrywem irlandzkich republikanów przeciwko brytyjskiemu panowaniu w Irlandii. Powstanie zaczęło się w Wielkanocny Poniedziałek, 24 kwietnia 1916 roku w Dublinie. Celem powstańców było ustanowienie niepodległej Republiki Irlandzkiej. Był to punkt zwrotny w historii Irlandii i najważniejszy krok na drodze ku niepodległości.
Początki
Przez wieki Irlandia była częścią Zjednoczonego Królestwa. Na początku XX wieku coraz liczniej powstające w Irlandii duchy niepodległościowe, takie jak Irlandzkie Bractwo Republikańskie (IRB), dążyły do pełnej suwerenności. W 1914 roku uchwalono ustawę o samorządzie (Home Rule), która miała przyznać Irlandii autonomię, lecz jej wdrożenie opóźniono z powodu wybuchu pierwszej wojny światowej.
Niedługo później IRB, wraz z Irlandzkimi Ochotnikami (Irish Volunteers) i Irlandzką Armią Obywatelską (Irish Citizen Army), postanowiło wykorzystać zaangażowanie Wielkiej Brytanii w wojnę, aby przeprowadzić powstanie. Przewidywano, że wsparcia powstańcom udzielą Niemcy, lecz broń, którą mieli oni dostarczyć, przechwycili ostatecznie Brytyjczycy.
Powstanie wielkanocne
24 kwietnia 1916 roku około 1600 powstańców zajęło strategiczne punkty w Dublinie, w tym Główny Urząd Pocztowy. gdzie Patrick Pearse ogłosił powstanie Tymczasowego Rządu Republiki Irlandzkiej. Mimo nadziei na masowe poparcie społeczne, większość mieszkańców miasta pozostała bierna.
Brytyjskie siły szybko zareagowały, wprowadzając stan wojenny i wysyłając do Irlandii posiłki. Walki trwały sześć dni, powodując znaczne zniszczenia w centrum Dublina. Zginęło około 450 osób, a ponad 2000 zostało rannych, w tym wielu cywilów. Powstańcy, nie mieli szans wobec przewagi przeciwnika. Powstanie upadło 29 kwietnia.
Pomimo porażki i krótkiego czasu trwania powstania, zyskało ono szybko aprobatę większości Irlandczyków. Przyczyną były brutalne działania Anglików, którzy bez litości rozprawiali się z, jakby nie było, swoimi krajanami. Punktem kulminacyjnym prześladowań powstańców było wydanie wyroków śmierci i wykonanie ich na 16 liderach insurekcji. Postacie takie jak Patrick Pearse, James Connolly czy Thomas Clarke zostali bohaterami narodowymi.
Powstanie wielkanocne zapoczątkowało nowy rozdział w dziejach Irlandii. W 1919 roku rozpoczęła się wojna o niepodległość tego kraju, co w 1922 roku dało możliwość ogłoszenia Wolnego Państwa Irlandzkiego.
Powstanie wielkanocne jest jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach Irlandii. Co roku w rocznicę powstania odbywają się w całym kraju uroczystości upamiętniające wybuch insurekcji.
Czytaj też:
"Szlak łez" przez pustynię. Pierwsze niemieckie ludobójstwoCzytaj też:
Czarna śmierć i inne plagi. Najgorsze zarazy w dziejachCzytaj też:
Najsłynniejsze historyczne pary. Miłość czy "rozsądek"?