Na przestrzeni lat zmieniały się w języku polskim niektóre zasady ortograficzne czy interpunkcyjne. Obecnie, uważana za poprawną, składnia również wygląda inaczej, niż ta, jakiej używano niegdyś. Z naszego (nie tylko potocznego) języka „wypadły” pewne słowa, których znaczenie nie zawsze jest dziś zrozumiałe. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.
QUIZ opracowano na podstawie „Słownika staropolskiego” pod redakcją Kazimierza Nitscha, PAN, Warszawa 1953-1955.
QUIZ: Język staropolski. Wiesz, co znaczą te wyrazy?
Więcej:
Najstarsze zabytki języka polskiego
Bulla gnieźnieńska
Bulla gnieźnieńska (dokładnie: Bulla Ex commisso nobis a Deo) wydana została 7 lipca 1136 roku w Pizie. Był to bardzo ważny dla dziejów Polski dokument. Aktem tym znoszono bowiem zwierzchność arcybiskupstwa magdeburskiego nad Kościołem w Polsce, co z kolei było rezultatem pomyślnych dla Polski rozmów w Merseburgu w roku 1135. Dla historyków dokument ten to zarazem ważne źródło wiedzy na temat organizacji Kościoła oraz różnych nazw własnych. W Bulli gnieźnieńskiej wymieniono łącznie 410 nazw miejscowości oraz nazwisk
Księga henrykowska
Księga henrykowska (dokładnie: Liber fundationis claustri sanctae Mariae Virginis in Heinrichow) to dokument opisujący założenie opactwa cystersów w Henrykowie; spisano go w 1268 roku. Powstanie dokumentu było związane z najazdem mongolskim, który miał miejsce w 1241 roku oraz ogólnie skomplikowaną sytuacją w ówczesnej Polsce (niestabilna sytuacja była też związana z rozbiciem dzielnicowym). W Księdze henrykowskiej zawarty został opis posiadłości należących do klasztoru w Henrykowie. Z tego powodu w dokumencie pojawiają się liczne nazwy własne – miejscowości, imiona i nazwiska (od kmieciów do biskupów). Akt ten jest niezwykle cenny, gdyż zawiera nie tylko opis posiadłości oraz historię klasztoru, ale również opis stosunków społecznych w Polsce w dobie rozbicia dzielnicowego. Dla naszych dziejów Księga ważna jest jeszcze z jednego powodu. To właśnie tam pojawiło się, pierwsze w dziejach, zdanie w języku polskim, które w oryginale zapisano jako „Day, ut ia pobrusa, a ti poziwai”, co prawidłowo należy zapisać jako: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj”.
Bogurodzica
Bogurodzica to pieśń religijna, która przez lata była nieformalnym hymnem państwa polskiego. To też pierwszy utwór, który zapisano w całości w języku polskim oraz najstarszy zachowany (razem z melodią) polski tekst poetycki. Pieśń powstała w XIII wieku, lecz najwcześniejszy zachowany zapis pochodzi dopiero z początku wieku XV.
Bogurodzica składa się z dwóch strof. W pierwszej podmiot liryczny zwraca się do Najświętszej Maryi Panny, a w drugiej do Chrystusa. Utwór ten został napisany jako utwór do śpiewania a cappella na melodię znaną już wcześniej na Zachodzie. Ułożyli ją prawdopodobnie benedyktyni z klasztoru Sankt Gallen, a z czasem melodia ta poznana została także w Polsce.
Czytaj też:
Nie tylko "Bogurodzica". 10 najstarszych zabytków polskiego piśmiennictwa
Więcej QUIZÓW:
Czytaj też:
QUIZ: Języki urzędowe świata. Znasz się na tym?Czytaj też:
QUIZ: Kto to powiedział? Znane cytaty i aforyzmyCzytaj też:
QUIZ. Klasyki. Czy dopasujesz książkę do jej autora?