Abu Simbel znajduje się na zachodnim brzegu Jeziora Nasera w prowincji Asuan w Egipcie. Zewnątrz zobaczyć można potężne posągi Ramzesa II, zaś w środku mniejsze posągi faraona, jego żony Nefertari, jednej z czterech Wielkich Małżonek Królewskich oraz najważniejszych egipskich bóstw.
*
W 1959 roku podjęto wysiłki na rzecz ratowania zabytków Górnego Egiptu i Nubii przed zalaniem ich przez wody powstającego Jeziora Nasera. Międzynarodowy zespół archeologów, inżynierów i operatorów ciężkiego sprzętu pod nadzorem UNESCO pracował razem przez kolejne lata nad przeniesieniem Abu Simbel. „Operacja” kosztowała wówczas około 40 milionów dolarów.
Budowa Abu Simbel
Ramzes II uważany jest za jednego z największych władców Egiptu. Panował 66 lat dożywając 91 roku życia. Za jego panowania, w roku 1274 p.n.e. Egipcjanie pokonali Hetytów w bitwie pod Kadesz. Ramzes rozszerzał swoje władztwo pod względem zajmowanego obszaru. Dbał też o jego rozwój i rozbudowę najważniejszych miast. Władca rozkazał też wybudować szereg potężnych świątyń i budowli w całym Egipcie oraz Nubii, która znajdowała się wówczas pod panowaniem faraonów. Najbardziej znanymi świątyniami powstałymi za panowania Ramzesa II była Wielka i Mała Świątynia w Abu Simbel. Wielka wybudowana została ku czci Ramzesa, zaś Mała ku czci jego żony Nefertari. Świątynie wykuwano w skałach od 1264 do 1244 roku p.n.e.
Wielka i Mała Świątynia
Wielka Świątynia poświęcona została bogom Ra, Ptahowi i Amonowi. Na fasadzie budowli znajdują się natomiast cztery wielkie posągi Ramzesa II. Wielka Świątynia powstała około 1265 roku p.n.e. Uważana jest za najwspanialszą spośród wszystkich budowli, jakie wzniesiono za panowania Ramzesa II. Wejście do niej otoczone jest posągami faraona mającymi aż 20 metrów. Drugi od lewej strony posąg został uszkodzony podczas trzęsienia ziemi, w wyniku czego głowa i tułów odpadły. Upadłe fragmenty, które leżały u stóp posągu, zostały przeniesione w nowe miejsce i umieszczone w podobny sposób jak leżały wcześniej. Obok nóg Ramzesa znajduje się szereg innych, mniejszych posągów, żaden nie wyższy niż kolana faraona. Są wśród nich inne wizerunki innych żon Ramzesa, posąg jego matki oraz niektórych synów i córek.
Głowna sala świątyni ma 18 metrów długości i prawie 17 metrów szerokości. Wsparta jest na ośmiu wielkich filarach przedstawiających deifikowanego (ubóstwionego) Ramzesa powiązanego z bogiem Ozyrysem. Płaskorzeźby na ścianach ukazują m.in. triumf Ramzesa II w bitwie pod Kadesz. Najsłynniejsza płaskorzeźba przedstawia króla jadącego na rydwanie i strzelającego do uciekających wrogów. W Wielkiej Świątyni znajdują się jeszcze dwie inne sale, gdzie zobaczyć można m.in. wizerunki Ramzesa i Nefertari, a także płaskorzeźby ukazujące Ra, Ptaha, Amona i Ramzesa.
Abu Simbel została wybudowana w taki sposób, aby w dniach 22 października i 22 lutego promienie słońca przenikały przez świątynię i oświetlały płaskorzeźby bóstw – wszystkich z wyjątkiem posągu Ptaha, którego wiązano z królestwem umarłych i który miał pozostawać w ciemności. Ten zabieg udało się zachować także po przeniesieniu świątyni w nowe miejsce.
Mała Świątynia w Abu Simbel wybudowana została w odległości około 100 metrów od Wielkiej Świątyni. Mniejsza świątynia poświęcona jest bogini Hathor, którą uosabia Nefertari, ukochana żona Ramzesa. Była to dopiero druga w dziejach Egiptu świątynia poświęcona królowej. Świadczy to o tym, jak wysokie miejsce w hierarchii dworu zajmowała Nefertari. Fasadę świątyni zdobią 10-metrowe posągi Ramzesa i jego żony. Warto wspomnieć, że to jeden z nielicznych przypadków w sztuce Egiptu, kiedy posągi faraona i jego małżonki mają te samą wysokość.
Wewnątrz Małej Świątyni w Abu Simbel zobaczyć można sceny ukazujące królową grającą na sistrum (instrumencie poświęconym bogini Hathor), a także płaskorzeźby z wizerunkami bóstw takich jak Horus, Chonsu, Thot, Hathor, Isis, Maat i Taweret.
Z czasem świątynie w Abu Simbel zostały opuszczone. Już w VI wieku p.n.e. znaczna część kompleksu została pokryta piaskiem. Ponowne odkrycie budowli nastąpiło ponad 2 tysiące lat później, dopiero na początku XIX wieku.
W 1813 roku świątynie odnalazł przypadkiem szwajcarski badacz Johann Ludwig Burckhardt, który w piasku pustyni natknął się na fragment fryzu głównej świątyni. Wejście do świątyni odkopane zostało w 1817 roku.
Przeniesienie świątyni Abu Simbel
Kompleks świątynny wybudowany w XIII wieku p.n.e. był przez bardzo długi czas został zapominany. W połowie wieku XX okazało się natomiast, że Abu Simbel grozi zalanie wodą. Było to związane z budową Zapory Asuańskiej przez władze Egiptu. Po spiętrzeniu wód Nilu powstać miało jezioro, które zatopiłoby całe Abu Simbel.
Dzięki działaniom różnych międzynarodowych podmiotów i utworzonej Kampanii Ratowania Zabytków Nubii, Abu Simbel (jak również inne egipskie zabytki) zostały rozebrane i przeniesione na wyżej położone tereny. Świątynie Ramzesa II i jego rodziny zostały przetransportowane w 1968 roku. Nad pracami czuwał wybitny polski archeolog i egiptolog prof. Kazimierz Michałowski.
Świątynie zostały pocięte na duże bloki o wadze do 30 ton. Następnie wszystkie elementy przenoszono 65 metrów wyżej i 200 metrów dalej od dotychczasowego miejsca. Na potrzeby „nowej” Abu Simbel usypano nawet sztuczne wzgórze, aby jak najwierniej oddać wygląd i strukturę poprzedniej lokalizacji.
Świątynie Abu Simbel to jedne z najchętniej odwiedzanych zabytków w Egipcie. Ogląda je codziennie nawet kilkuset turystów. Do Abu Simbel można dostać się samolotem (lotnisko znajduje się nieopodal) lub samochodem z Asuanu.
Czytaj też:
Heinrich Schliemann i odkrycie Troi. Mało kto wierzył, że Troja naprawdę istniejeCzytaj też:
Pismo linearne A i pismo linearne B. Tajemnicze pismo sprzed tysięcy latCzytaj też:
Sperlonga. Ukryta willa przyjemności cesarza Tyberiusza