Brak źródeł pisanych, które na przestrzeni wieków zaginęły lub zostały zniszczone powoduje, że pewnie nigdy nie poznamy już prawdy o wielu miejscach. Działanie niektórych przedmiotów oraz ich przeznaczenie także pozostanie w sferze naszych domysłów, choć dzięki nowym, niedostępnym przed laty, metodom badawczym i rozwojowi nauki, zrozumienie niektórych wydarzeń z przeszłości wydaje się nadal możliwe.
Co takiego szczególnie mocno spędza sen z powiek historykom i archeologom? Co jest przedmiotem „nadprzyrodzonych” teorii? Oto kilka przykładów.
Heraklejon, Egipt
Heraklejon to egipskie miasto portowe leżące nad Morzem Śródziemnym. Niegdyś był to ważny węzeł handlowy, a przed założeniem Aleksandrii, główny port w tej części świata. W II wieku p.n.e. centrum miasta zawaliło się, znikając pod wodą. Była to konsekwencja kataklizmu naturalnego, prawdopodobnie trzęsienia ziemi i tsunami. Ostatecznie niemal cały Heraklejon zniknął pod wodami Morza Śródziemnego. Ruiny dawnego miasta odkryto dopiero na początku XXI wieku. Od kilkunastu lat spod wody wydobywa się posągi, sarkofagi, ceramikę i biżuterię – świadectwa dawnej świetności miasta.
Słoje umarłych, Laos
Dziwne kamienne struktury wytworzone w epoce żelaza znaleźć można na terenie dzisiejszego Laosu. Są ich tysiące, rozciągają się na dziesiątki kilometrów i nikt nie ma pojęcia, do czego przed wiekami służyły. Dawne legendy głosiły, że „słoje umarłych” to kielichy do wina używane przez olbrzymów. Najbardziej racjonalną hipotezą wydaje się być ta mówiąca, iż słoje to dawna forma grobowców stosowana przez nieistniejącą od dawna i nieznaną nam cywilizację. Brak jednak dowodów, czy tak faktycznie było. Inne teorie mówią, że w słojach przechowywano wodę deszczową oraz żywność. Kamienne słoje-kielichy datuje się na połowę XIII wieku p.n.e. Ich dokładnie zbadanie jest utrudnione ze względu na znajdujące się w okolicy liczne niewybuchy z czasów wojny wietnamskiej. Miejsce to nazywa się też „równiną dzbanów”.
Nazca, Peru
Geoglify w południowo-zachodnim Peru odkryto po raz pierwszy w latach 20. XX wieku. Od 1925 roku badał je archeolog Torbibo Mejia Xesspe. Były tak wielkie, że niemożliwym było ocenić je z poziomu gruntu. Z pomocą przyszły dopiero samoloty (a później także drony). Widok z lotu ptaka ukazał badaczom ogrom naziemnych „płaskorzeźb”. Okazało się, że przedstawiają one konkretne postaci, zwierzęta czy figury geometryczne. Geoglify stworzone zostały głównie przez ludność kultury Nazca żyjącą na płaskowyżu Nazca w dzisiejszym Peru od I do VIII wieku n.e. Niektóre geoglify mają nawet 2,5 tysiąca lat.
Kandelabr z Paracas, Peru
Kolejny ogromny geoglif znajduje się na terenie zamieszkałym niegdyś przez ludność Paracas na zboczu wzgórza (nie ma on nic wspólnego z tymi tworzonymi przez Nazca). Ma on 190 metrów wysokości i około 3 metry głębokości. Widoczny jest tylko z morza, więc przypuszcza się, że miał on ułatwiać żeglarzom nawigowanie, choć nie jest to teoria pewna. Nie wiadomo też, jak wiele lat ma ów geoglif. Znaleziona nieopodal ceramika datowana jest na 200 rok p.n.e., lecz badacze nie wiedzą, czy ten wiek jest tożsamy z powstaniem gigantycznej „płaskorzeźby”.
Sacsayhuamán, Peru
Sacsayhuamán to kolejna zagadkowa konstrukcja z terenów dzisiejszego Peru. Sacsayhuamán to potężne kamienne mury, których twórcami byli Inkowie, najpewniej mieszkańcy miasta Cuzco. Nikt nie wie, w jaki sposób mury te zostały wzniesione. Zbudowane są z idealnie przylegających do siebie skalnych bloków, pomiędzy które nie da się wcisnąć nawet noża. Jakim sposobem ludzie, którzy nie znali koła, przetransportowali potężne kamienie (niektóre ważą ponad 120 ton) z kamieniołomu oddalonego o 15 kilometrów i ociosali je tak dokładnie, aby bezbłędnie do siebie przylegały? Mur ten został częściowo rozebrany w czasach nowożytnych przez Hiszpanów, którzy szukali materiału budowlanego. Nieznana jest data jego budowy, choć przypuszcza się, że miało to miejsce około XI-XV wieku n.e.
Grobowiec Kleopatry, Egipt?
Kleopatra Ptolemejska, ostatni władca Egiptu, to jeden z najsłynniejszych monarchów w dziejach świata. Podczas gdy na temat jej życia wiadomo całkiem sporo, to jednocześnie największą zagadkę stanowi jej śmierć, a przede wszystkim miejsce pochówku. Przypuszcza się, że Kleopatra została złożona do grobu razem ze swoim ukochanym Markiem Antoniuszem (oboje popełnili samobójstwo po klęsce w bitwie pod Akcjum).
W ciągu wieków powstało wiele hipotez na temat tego, gdzie oboje zostali pochowani. Wskazywano na Aleksandrię lub bliżej nieznane miejsce w Delcie Nilu, gdzie znajdowała się świątynia Izydy i Ozyrysa. Obecnie niewiele wskazuje, aby grobowiec legendarnej królowej udało się odnaleźć, lecz, jak niejednokrotnie bywało, historia może jeszcze nas zaskoczy.
Nan Madol, Mikronezja
Nan Madol zwane jest „Wenecją Pacyfiku”. Początki Nan Madol sięgają XIII wieku, kiedy na rafie koralowej u wybrzeży wysepki Temwen (na południowy-wschód od głównej wyspy Pohnpei w archipelagu Karolinów w Mikronezji) rozpoczęto budowę sztucznych wysepek. Wysepki przedzielone są od siebie kanałami, co przybyłym tam później Europejczykom od razu przywiodło na myśl charakterystyczne kanały we włoskiej Wenecji. Dzisiaj trudno w pełni oszacować wielkość Nan Madol ze względu na rozrastający się las namorzynowy, który blokuje dostęp do kanałów. Według obliczeń naukowców, wszystkich wysepek może być około 100. Zbudowano je z bazaltowych i koralowych głazów, które transportowano z odległych części wyspy. Niektóre kamienie mają nawet kilka metrów wysokości i szerokości. Nan Madol było zamieszkane do około 1820 roku. Odkrycie tego niezwykłego kompleksu nastąpiło pod koniec XIX wieku dzięki Polakowi, Janowi Kubary.
Göbekli Tepe
Göbekli Tepe oraz, znajdujące się około 40 km dalej, bardzo podobne Karahan Tepe to najstarsze znane budowle, jakie kiedykolwiek wzniósł człowiek. Kompleksy te mają około 11-12 tysięcy lat, choć być może są jeszcze starsze. Najbardziej charakterystycznym elementem obydwu świątyń (przyjęto, że były to miejsca kultu, choć ich przeznaczenie jest tak naprawdę wciąż nieznane) to filary w kształcie litery T. Badacze odnaleźli tam również m.in. rzeźbę ukazującą dzika oraz posąg człowieka. Nie wiadomo, kto wybudował te kompleksy. Jeszcze do niedawna sądzono, iż przed 10 tysiącami lat, czyli przed rewolucją neolityczną, człowiek nie był zdolny do wznoszenia takich struktur. Göbekli Tepe zaprzecza tej tezie i każe stawiać wiele nowych pytań na temat dziejów ludzkości.
Monumenty Yonaguni, Japonia
U wybrzeży japońskiej wyspy Yonaguni znajduje się podwodna konstrukcja skalna przypominająca piramidę schodkową. Została ona odkryta w latach 80. XX wieku przez nurka i miejscowego przewodnika. Z racji braku jakichkolwiek informacji na temat tej konstrukcji, niektórzy zaczęli wskazywać, że stworzyła ją przed wiekami nieznana dotąd cywilizacja. Współcześnie monumenty Yonaguni uważa się jednak za zjawisko powstałe w wyniku działań natury. Są to być może wypiętrzenia tektoniczne ukształtowane przez prądy morskie.
Stonehenge, Anglia
Stonehenge to chyba najbardziej znana, tajemnicza budowla na świecie. Najstarsza część konstrukcji powstała około 5 tysięcy lat temu. Stonehenge składa się z licznych elementów, które powstawały w różnych odstępach czasowych. Do „sanktuarium” prowadziła aleja, która miała pierwotnie długość około 3 kilometrów i była szeroka na 11 metrów.
Choć setki uczonych zastanawiało się już nad celem budowy tego kamiennego kręgu, to nie da się postawić jednoznacznej tezy. Uważa się, że Stonehenge było miejscem pochówków, miejscem kultu słońca i księżyca, zegarem słonecznym lub miejscem, gdzie spotykali się ówcześni kapłani i uczeni odczytujący ruch gwiazd na nieboskłonie.
Czytaj też:
Czy Wielki Sfinks to bardziej dzieło przyrody, niż człowieka? Nowe badaniaCzytaj też:
Namibijscy myśliwi-zbieracze i zagadka, której nie odgadli niemieccy profesorowieCzytaj też:
Polinezyjczycy też odkryli Amerykę. Jak z Tajwanu dotarli do "Nowego Świata"?