Od wieków pomiędzy władcą a ludem stał pośrednik. Sam monarcha rzadko zwracał się bowiem bezpośrednio do swoich poddanych. Rewolucja w komunikowaniu się przywódcy ze społeczeństwem nadeszła ze Stanów Zjednoczonych. Praktyki, które tam się pojawiły, przyjęli z czasem politycy (a nawet koronowane głowy) w innych państwach.
Zaczęło się od Washingtona
Pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych George Washington zdawał sobie sprawę, że powstające właśnie państwo amerykańskie to swoisty eksperyment. Jednocześnie wiedział, że Amerykanie, dopiero co uwolnieni spod władzy brytyjskiego monarchy, są bardzo wyczuleni na jakiekolwiek objawy silnej, apodyktycznej władzy. Każde przemówienie prezydenta miało być drukowane w gazetach, dlatego też musiało być gruntownie przemyślane.
W swoim przemówieniu inauguracyjnym Washington wypowiadał się niezwykle ostrożnie, grzecznie odmawiając Kongresowi przedstawienia jakichkolwiek sugestii reform. Dopiero dziewięć miesięcy później, 8 stycznia 1790 roku Washington, wypełniając swój konstytucyjny obowiązek, miał przedstawić Kongresowi „raport o stanie państwa”. Było to odważniejsze, ale wciąż bardzo wyważone przemówienie. Prezydent pochwalił Kongres, a jednocześnie zasugerował konieczność utworzenia waluty narodowej, poczty oraz własnego systemu miar i wag. Podniósł też bardziej kontrowersyjne tematy, jak imigracja i dług publiczny.
Przemówienie to było skierowane w teorii do Kongresu, lecz tak naprawdę do wszystkich Amerykanów. Washington zadbał zresztą nie tylko o dobór słów, ale także o swój wygląd, wiedząc, że każdy szczegół jego ubioru zostanie opisany w gazetach, więc żadna „wpadka” nie mogła się przydarzyć. Prasa odniosła się jednak do słów (i wyglądu) Washingtona przychylnie. Pisano nie tylko o tym, co Washington mówił, ale zwrócono także uwagę, iż prezydent wybrał garnitur „w kolorze kruczej czerni, amerykańskiej produkcji”.
Inny z bardziej znanych amerykańskich prezydentów, Abraham Lincoln, był z kolei niezwykle biegły w słowie pisanym. Od prezydentury Washingtona minęło już wiele lat. Lincoln wiedział więc, na ile w komunikacji ze społeczeństwem może sobie pozwolić. Lincoln uwielbiał debaty, więc wielokrotnie „ścierał się” z innymi politykami z rozlicznych dyskusjach. Jedne z najsłynniejszych dyskusji to te pomiędzy Lincolnem a Stephenem Douglasem. Była to seria siedmiu debat, kiedy obaj panowie ubiegali się o miejsce w Senacie ze stanu Illinois. Debaty te, podobnie jak kolejne dyskusje oraz przemówienia Lincolna, kiedy już został prezydentem, były zawsze drukowane w gazetach.
Abraham Lincoln był prekursorem także w innej dziedzinie. Podczas wojny secesyjnej z jego polecenia zorganizowano pierwsze, specjalne biuro, gdzie mieścił się telegraf. Biuro znajdowało się w Departamencie Wojny, tuż obok Białego Domu. Lincoln przebywał w biurze bardzo często. Osobiście wysłał setki telegramów. Podczas niektórych bitew wojny secesyjnej przebywał w biurze bez przerwy nawet kilka dni, chcąc na bieżąco być informowanym o wszystkich wydarzeniach na froncie.
Nowe media
Pierwszym sfilmowanym prezydentem USA został z kolei William McKinley. Krótki film z jego udziałem nakręcono, gdy uzyskał nominację Republikanów na fotel prezydenta. Jego przemówienie inauguracyjne, już po wyborach, również zostało uwiecznione na taśmie filmowej. Dla wszystkich Amerykanów była to absolutna nowość i przełom w relacjach na linii politycy – wyborcy.
Kolejnym z interesujących, pod względem tworzenia własnego przekazu medialnego, prezydentem był Theodore Roosevelt. Jedna z amerykańskich historyków, Kearns Goodwin napisała kiedyś, że gdyby „Teddy”, jak o Roosevelcie mawiano, żył obecnie, to byłby z pewnością gwiazdą X (Twittera). Theodore Roosevelt miał bowiem niezwykłą smykałkę do tworzenia chwytliwych sloganów. Uwielbiał opowiadać dowcipy i umiał śmiać się z siebie. Co rusz dostarczał dziennikarzom anegdot i barwnych historyjek, które później trafiały do licznych felietonów. Roosevelt stał się także bohaterem wielu satyrycznych obrazków.
Za dużo bardziej poważnego uchodził jego daleki kuzyn i jeden z kolejnych prezydentów, Franklin Delano Roosevelt. Był on pierwszym amerykańskim rezydentem, który wygłaszał przemówienia na żywo poprzez transmisję radiową. Podobno każde przemówienie wcześniej wielokrotnie trenował, wyobrażając sobie, że przemawia do konkretnej grupy społecznej: rolników, nauczycieli czy sklepikarzy. Robił to podobno dlatego, iż chciał, aby każdy Amerykanin czuł, że prezydent przemawia właśnie do niego. „Roosevelt pojawił się w radiu wtedy, gdy ono dopiero się rodziło. Okazało się, że prezydent ma idealnie pasujący do radia głos. Brzmiał dostojnie, ale jednocześnie jego słowa można było odbierać bardzo osobiście” – pisała Kearns Goodwin.
Przemówienie telewizyjne na żywo wygłosił jako pierwszy Harry Truman, jednak za mistrza telewizyjnych wystąpień uchodzi – do dzisiaj zresztą – John F. Kennedy. Punktem zwrotnym dla kariery Kennedy’ego była telewizyjna debata z Richardem Nixonem w 1960 roku. To właśnie to wystąpienie otworzyło młodemu Kennedy’emu drogę do najwyższego urzędu w państwie.
Przed kamerami świetnie czuł się także Ronald Reagan, który przez lata aktorsko związany był zresztą z Hollywood; występy nie były mu zatem obce. Podobnie jak Kennedy, Reagan doskonale wiedział, jak wykorzystać charyzmę i wykreować swój wizerunek, aby dotrzeć do widzów i swoich wyborców.
Era internetu w Białym Domu rozpoczęła się wraz prezydenturą Billa Clintona. Choć nie był on w ogóle zainteresowany komputerowymi nowościami, to jako prezydent posiadał, jako pierwszy, konto e-mail. Podobno w ciągu całej swojej prezydentury wysłał osobiście tylko dwa maile, gdyż zwyczajnie… obawiał się takich technicznych nowinek.
W końcu powstawać zaczęły media społecznościowe. Barack Obama miał jako pierwszy, od 2009 roku, własne konto na Twitterze, lecz nie korzystał z niego w ogóle. Wszystkie wpisy umieszczali jego pracownicy. Dopiero Donald Trump w pełni wykorzystał możliwości, jakie dają media społecznościowe. Jako prezydent USA Trump wysłał ponad 25 tysięcy twittów. 8 stycznia 2021 roku ówczesne władze Twittera zablokowały Trumpowi dostęp do jego konta na platformie zarzucając, że ten nawołuje Amerykanów do udziału w zamieszkach. Było to ewidentne pogwałcenie wolności słowa i spotkało się z ostrą krytyką, choć głównie, prawej strony sceny politycznej. Konto Trumpa zostało przywrócone na platformie Twitter, kiedy wykupił ją Elon Musk.
Czytaj też:
System wyborczy w USA. Tak Amerykanie wybierają prezydentaCzytaj też:
Afera Watergate. Ameryką nie od dziś wstrząsają polityczne burzeCzytaj też:
Nie tylko polityka. Benjamin Franklin i słynny eksperyment z latawcemCzytaj też:
Statua Wolności. Kto i dlaczego był inspiracją dla słynnego posągu