Nie tylko polityka. Benjamin Franklin i słynny eksperyment z latawcem

Nie tylko polityka. Benjamin Franklin i słynny eksperyment z latawcem

Dodano: 
Benjamin Franklin czerpiący prąd z nieba , mal. Benjamin West
Benjamin Franklin czerpiący prąd z nieba , mal. Benjamin West Źródło: Wikimedia Commons
Benjamin Franklin zasłynął przede wszystkim jako polityk i dyplomata. Jednak na swoim koncie ma też wiele wynalazków. Franklin interesował się nauką i nowinkami. Co takiego mu zawdzięczamy?

Benjamin Franklin urodził się 6 stycznia lub 17 stycznia 1705 roku w Bostonie. Pochodził z niezamożnej rodziny i miał aż szesnaścioro rodzeństwa.

W wieku 12 lat rozpoczął pracę w pracowni drukarskiej brata. W wyniku konfliktu z bratem porzucił to zajęcie kilka lat później i wyjechał do Filadelfii. Tam wkrótce otworzył własną drukarnię, gdzie wydawał m.in. kalendarz Poor Richard's Almanack zawierający wiadomości z różnych dziedzin wiedzy. Nauka pasjonowała go od najmłodszych lat. Jako nastoletni chłopak postanowił poświęcić się odkryciom, choć wkrótce okazało się, że nie mniej ciekawa jest dla Franklina również polityka. W 1731 roku został członkiem loży wolnomularskiej, gdzie wybrano go wielkim mistrzem Masonów Pensylwanii. W tym czasie Benjamin Franklin poszerzał wciąż swoje zainteresowania naukowe.

Konwencja filadelfijska. Przyjęcie konstytucji przez USA

W wieku 42 lat był jednym z najzamożniejszych ludzi w Pensylwanii. Jeszcze w 1748 roku korzystał z pracy niewolników, ale później, stopniowo jego podejście do niewolnictwa ulegało zmianie. W latach 60. zdecydował o darowaniu wolności wszystkim należącym do niego ludziom. Wkrótce zaangażował się w działalność polityczną stając się jednym z najbardziej znanych polityków w dziejach USA.

Słynny eksperyment

Najsłynniejszy eksperyment, w czasie którego, jak niektórzy twierdzą, miała zostać wynaleziona elektryczność, Benjamin Franklin miał przeprowadzić 10 czerwca 1752 roku. Podczas burzy Franklin miał wypuścić latawiec, do którego przywiązał sznurek, do którego z kolei przymocował klucz. Franklin, według przekazów, chciał sprawdzić w ten sposób, czy metalowy klucz będzie przyciągał ładunki elektryczne. Historycy, głównie amerykańscy, cały czas zastanawiają się, jak taka próba miałaby wyglądać, gdyż gdyby piorun uderzył w latawiec, Franklin (który twierdził później, że „eksperyment się powiódł”) mógł nawet stracić życie.

O tym, że próba z latawcem została podjęta pisał sam Franklin w liście do swojego przyjaciela Petera Collinsona w październiku 1752 roku, który opublikowano później w „The Pennsylvania Gazette”. Opisana ona została także w książce Josepha Priestleya z 1767 roku pt. „History and Present Status of Electricity”. W liście do przyjaciela Benjamin Franklin opisał eksperyment oraz w jaki sposób go odtworzyć.

Z czasem „legenda” dotycząca próby z latawcem tak utrwaliła się w powszechnej świadomości, że wiele osób do tej chwili jest zdania, że Franklin tamtego dnia odkrył elektryczność. Jednak słynny polityk wcale elektryczności wówczas nie „wynalazł”. Energia elektryczna znana była bowiem naukowcom wcześniej, choć wielu badaczy wciąż zastanawiało się nad jej „naturą”. Pojawiały się głosy (i Franklin nie był w tym odosobniony), że wyładowania podczas burzy (błyskawice) są formą energii elektrycznej.

Benjamin Franklin w 1767 roku. Mal. David Martin,

Franklin, choć z pewnością nie był „wynalazcą” elektryczności, wynalazł wiele przydatnych urządzeń, także z nią związanych. Najpewniej najbardziej znany jest jako twórca piorunochronu, na którego temat napisał esej w 1750 roku. To właśnie podczas opracowywania piorunochronu, Franklin mógł przeprowadzić eksperyment z latawcem. Jak owe doświadczenie wyglądało? Ryciny, które ukazują Franklina w czasie eksperymentu są najczęściej przedstawieniami fantastycznymi, które nie mogą mieć nic wspólnego z rzeczywistością. Piorun najpewniej nie uderzył w latawiec, bo wtedy Franklin mógłby zostać ranny (w czasie tego rodzaju próby z latawcem w 1753 roku od uderzenia pioruna zginął niemiecki naukowiec Georg Wilhelm Reichmann). Amerykański naukowiec twierdził jednak, że kiedy w czasie burzy dotknął przymocowanego do latawca klucza, poczuł przepływ elektryczności, co uznał za „schwytanie prądu”.

Franklin rozwijał swoje naukowe zainteresowania. Utrzymywał się przede wszystkim dzięki swoim wynalazkom i coraz bardziej interesował się elektrycznością. Zaprojektował, prócz piorunochronu, energooszczędną kuchenkę. Dzięki niemu do powszechnego użytku weszły słowa takie jak: bateria, ładować, przewodnik czy porażenie. Wyniki jego badań zostały wydane drukiem w 1752 roku.

Czytaj też:
Bitwa pod Chancellorsville. "Alles is verloren!"
Czytaj też:
Początek wojny secesyjnej. Tak Lincoln rozegrał Południe
Czytaj też:
Thomas Jefferson. Plantator, prawnik. Polityk z musu czy wyboru?

Opracowała: Anna Szczepańska
Źródło: DoRzeczy.pl / B. Little, "Benjamin Franklin’s Kite Experiment: What Do We Know?"