Co roku na świecie produkuje się około 10 milionów ton kawy, a ludzie spożywają aż 2 miliardy filiżanek tego napoju. Plantacje kawy rozciągają się na całym świecie łącznie na ponad 10 milionach hektarów, zaś największym producentem palonych ziaren jest obecnie Brazylia. A jednak korzeni kawy szukać należy nie w Ameryce Południowej, a w Afryce. Jak kawa podbiła świat?
Super „krzyżówka”?
Przez miliony lat w Afryce Subsaharyjskiej rosły dwa gatunki kawy: coffee canephora (znana też jako coffee robusta) oraz coffee eugenioides. W paleolicie doszło do skrzyżowania tych gatunków w Wielkiej Dolinie Ryftowej we wschodniej Afryce. „Około 600 tysięcy lat temu doszło do hybrydyzacji, gdy pyłek z odmian C. canephora zetknął się z C. eugenioides. Narodziła się wtedy nowa, żywotna roślina, [którą nazwać można „wczesną” arabicą]” – twierdzi badacz zajmujący się genomiką roślin, Jarkko Salojärvi z Nanyang Technological University w Singapurze.
Naukowiec i jego zespół starali się prześledzić ewolucję kawy poprzez sekwencjonowanie genomów kilkudziesięciu roślin kilku odmian kawy. Ustalono, że około 30 tysięcy lat temu odmiana arabica rosnącą po wschodniej i zachodniej stronie Wielkiej Doliny Ryftowej rozdzieliły się. „Potomkowie” roślin rosnących po wschodniej stronie zostali zaadoptowani później przez człowieka i te rośliny były uprawiane masowo. Rośliny zachodnie natomiast pozostały dzikie.
Początkowo kawa, jeszcze około 600-700 roku n.e., była spożywana na surowo ze względu na jej podobno orzeźwiające właściwości. Od XV wieku kawę uprawiano niedaleko jemeńskiego miasta Mokka nad Morzem Czerwonym. Dwa-trzy wieki później nasiona kawy (coffee arabica) przemycone zostały do Indii, skąd trafiła ona we wszystkie zakątki świata. W XVIII wieku holenderscy koloniści, uprawiający kawę na indonezyjskiej Jawie, wyprodukowali odmianę znaną jako typica. Ostatecznie z mieszanki ówczesnej arabiki z odmianą typica powstała powszechna dziś kawa, znana zresztą jako coffee arabicą.
Arabica, obok robusty, stanowić zaczęła z czasem najbardziej powszechną odmianę kawy.
Badania naukowców z Singapuru udowodniły, oprócz określenia „podróży”, jaką odbyła kawa, że to właśnie odmiana arabica, która ostatecznie powstała, pozwoliła na takie rozprzestrzenienie się kawy na świecie. Jej zdolności adaptacyjne pozwoliły na jej produkcję w różnych miejscach na świecie, a w konsekwencji otworzyły furtkę do tak dużej popularności tego napoju.
Czytaj też:
Obraz sprzedany za 50 dolarów. Teraz okazało się, że to van GoghCzytaj też:
Kto pierwszy udomowił dzikiego kota?Czytaj też:
Kosmiczna biżuteria spod Częstochowy. Wykonano ją z odłamków meteorytu