Mikołaj Kopernik to postać, o której przynależność narodową toczą spór Polacy i Niemcy. To oczywiste – każdy chciałby mieć, w panteonie ludzi zasłużonych dla kraju – kogoś takiego jak Kopernik. Niemcy jednak nie mają do Kopernika większych „praw”. Choć astronom mówił na co dzień po niemiecku, to język polski także znał, a do tego był poddanym polskiego króla. Czy można powiedzieć, że Kopernik był Polakiem? Choć trudno przykładać dzisiejszą definicję „narodu” i „narodowości” do czasów średniowiecza czy renesansu, to mimo wszystko możemy stwierdzić, że Kopernik to Polak, a jego dokonania i życie to nasze polskie dziedzictwo.
QUIZ: Mikołaj Kopernik. Fakty i mity z życia astronoma. Zmierzysz się z nimi?
Więcej:
„(...) Jak zauważył Mieczysław Treter, kompozycja ta ukazuje „skromnego uczonego, który na tle dociekań i badań obrotu ciał niebieskich wzniósł się tak wysoko ponad poziom normalnych ludzkich rozumowań, że w chwili cudownej ekstazy mógł rozmawiać z samym Bogiem i drogą intuicji – wbrew dotychczasowym naukowym teoriom, sformułować zasadę obrotu ziemi naokoło słońca”. Możemy zatem uznać, że obraz ten to studium wręcz metafizyczne, ukazujące duszę, a nie fizjonomię człowieka.
Dodajmy tu jeszcze spostrzeżenie współczesnego Matejce Kazimierza M. Wójcickiego: „Matejko wymalował obraz przestawiający Kopernika w całej postaci, gdy po odkryciu obrotu ziemi wokoło słońca, upada w obserwatorium swoim na kolana. Artysta dobrze pojął jego charakter i stan kapłański, jego wiarę i pobożność: nie mógł go inaczej wystawić, jak korzącego się Bogu”.
Po prezentacji obrazu w Warszawie w marcu 1873 roku, publicysta Tygodnika Ilustrowanego (nr 274) pisał, że Kopernik „przejęty wielkością własnego umysłu, mimowolnym ruchem usuwa się na jedno kolano, wznosząc ręce do góry ku Temu, którego wszechmoc roztliła w nim iskrę geniuszu. Hołd to zarazem oddany potędze idei i dziękczynieniu źródłu wszelakiej wiedzy. Tak sobie tłumaczymy myśl przewodnią Matejki; czy trafnie… niechaj inni osądzą”.
Otóż to. Jeżeli uznamy, że obrazy to forma dyskusji publicystycznej, to wolno nam interpretować je po swojemu.
Ukazaną postać Kopernika inaczej osądził bardzo dobry znajomy Mistrza Jana, Stanisław hr. Tarnowski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który napisał, że „w twarzy Kopernika jest jakiś wyraz histerycznego zapomnienia się, ale nie wyraz natchnienia, uniesienia, uszczęśliwienia. To jest aktor, który patetyczną scenę gra, nie wielki człowiek, który wielką chwilę ma”.
Pamiętajmy, że obraz powstał w czasach, gdy Polska była rozdarta przez zaborców. Wówczas Niemcy próbowali zawłaszczyć sobie postać naszego astronoma. Jednak jak stwierdził malarz Marceli Krajewski „Kopernik przez Matejkę malowany będzie polski”. A malowany nie został bez przyczyny. (...)” (autor: Leszek Lubicki)
Czytaj też:
Matejko i Kopernik
Więcej QUIZÓW:
Czytaj też:
QUIZ: Polscy wynalazcy. Geniusze światowego formatu. Znasz ich?Czytaj też:
QUIZ: Słynne pomniki i monumenty. Rozpoznasz wszystkie?Czytaj też:
QUIZ: Słynne bitwy i słynni dowódcy. O tych wodzach trzeba pamiętać!