Władysław II Jagiellończyk. Choć był najstarszym synem Kazimierza Jagiellończyka, wspomina się o nim dosyć rzadko. Był królem Czech, Węgier i Chorwacji. W czasach jego panowania ziemie pod władzą Jagiellonów zajmowały niemal połowę Europy.
Król Czech
Władysław II Jagiellończyk urodził się 1 marca 1456 roku w Krakowie. Był najstarszym synem króla Polski Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki.
Kiedy miał 14 lat na swojego następcę wybrał go król czeski, Jerzy z Podiebradów. W zamian król Czech liczył, że Korona pomoże mu w walkach z Węgrami i ich ambitnym władcą Marcinem Korwinem. Kandydaturę polskiego królewicza poparł także cesarz Fryderyk III Habsburg.
Jerzy z Podiebradów zmarł 22 marca 1471 roku. Niedługo później szlachta czeska, zdominowana przez stronnictwo polskie, ale też idąc za wolą króla Jerzego, nowym władcą wybrała Władysława Jagiellończyka (który był, co nie jest bez znaczenia, prawnukiem cesarza Zygmunta Luksemburskiego). Wyboru Władysława nie uznał Maciej Korwin, który od lat starał się o koronę czeską. Korwin uzyskał poparcie ze strony papieża i oficjalnie używał tytułu króla Czech.
Młody Władysław stanął przed nie lada wyzwaniem – musiał przede wszystkim uzyskać przychylność papieża Sykstusa IV, lecz ten wyraźnie sprzyjał Korwinowi. Wojna z Węgrami rozgorzała z nową mocą. Wojska Macieja Korwina wkroczyły na Łużyce, Morawy i Śląsk oraz zdobyły Wrocław. Jednocześnie Węgrzy starali się o porozumienie z Krzyżakami, aby wspólnie zaatakować Polskę i Czechy.
Kazimierz Jagiellończyk początkowo wspierał syna, ale wkrótce polskie możnowładztwo przestało zgadzać się na finansowanie wypraw wojennych. Ostatecznie, w wyniku interwencji cesarza niemieckiego, Czechy i Węgry miały podpisać pokój. Zawarto go w Ołomuńcu w 1478 roku. Obaj władcy, Władysław Jagiellończyk i Maciej Korwin, jak ustalono, mogli używać tytułu króla Czech.
Król Węgier
Ziemie czeskie zostały, de facto, podzielone pomiędzy dwóch władców. Taki stan rzeczy trwał aż do 1490 roku. Wówczas Maciej Korwin zmarł. Część węgierskich możnych okrzyknęło wówczas królem Węgier Władysława Jagiellończyka. Nie wszystkim się to jednak podobało. Niektórzy na tronie Węgier widzieli raczej innego z polskich królewiczów, Jana Olbrachta. Władysław jednak nie próżnował. Aby zalegitymizować swój wybór na króla Węgier, jeszcze w 1490 roku pojął za żonę wdowę po Macieju Korwinie, królową Beatrycze.
Wojna pomiędzy braćmi, Janem Olbrachtem i Władysławem, wybuchła w 1491 roku. Król Polski Kazimierz Jagiellończyk próbował pogodzić zwaśnionych synów, lecz podpisany z jego woli pokój w Koszycach, Jan Olbracht zerwał niemal od razu.
Próbując skorzystać na panującym chaosie, Węgry najechał wówczas król niemiecki Maksymilian I Habsburg. Władysław zdołał się z nim jednak porozumieć, podpisując układ w Preszburgu, który zakładał, że w przypadku bezpotomnej śmierci Władysława, tron węgierski trafi w ręce Habsburga. Porozumienie to oznaczało zerwanie wcześniejszego identycznego układu z Olbrachtem. Ten nie mógł się z tym pogodzić i kontynuował wojnę, która trwała kolejne dwa lata. Ostateczną porażkę Jan Olbracht poniósł w bitwie pod Preszowem. Z roszczeń do tronu Węgier zrezygnował zaś w 1494 roku po śmierci Kazimierza Jagiellończyka, kiedy został królem Polski.
W kolejnych latach bracia, Władysław Jagiellończyk i Jan Olbracht prowadzili poprawne i pokojowe relacje, choć nie było pomiędzy nimi przyjaźni.
Król „dobrze”
Władysław Jagiellończyk otrzymał od potomnych przydomek Król „dobrze”, gdyż podobno był spolegliwy i zgadzał się na wszystko, co zaproponowali mu doradcy. Czy tak było w istocie? Zdania są podzielone. Uważa się, że król starał się o wprowadzenie pewnych reform i odbudowę Czech i Węgier po wielu latach wojen, ale nie było to łatwe ze względu na opór szlachty.
Władysław zastał na Węgrzech niemal pusty skarbiec. Maciej Korwin, choć był władcą skutecznym, nie dbał zbytnio o finanse państwa. Władysław, choć próbował podreperować budżet, spotykał się z dużym oporem. Szlachta węgierska domagała się dla siebie coraz większych przywilejów i hamowała reformy.
Stanisław Rek, autor książki „Mohacz 1526” jest zdania, że opinie o nieudolności czy wręcz prymitywnym potakiwaniu Władysława są krzywdzące i nie mają oparcia w źródłach. Autor pisze, iż Władysław Jagiellończyk wcale nie rozdawał bezmyślnie królewszczyzn, nie pomniejszył węgierskiego władztwa, a co za tym idzie, nie zmniejszył też państwowych dochodów. Rek zwraca również uwagę, że opinia o królu Władysławie zmienia się także wśród samych badaczy węgierskich. Tamás Pálosfalvi, autor książki „From Nicopolis to Mohács. A History of Ottoman-Hungarian Warfare 1389–1526” o Władysławie Jagiellończyku pisze w następujący sposób:
„Podczas, gdy jest oczywiste, że Władysław II nie był królem-wojownikiem typu Macieja i zasadniczo nie przejawiał pragnienia, aby osobiście stawać na polu bitwy, to bez wątpienia nie był również leniwym królem-marionetką, jak go tradycyjnie przez stulecia przedstawiano.
Był to człowiek inteligentny i w sposób widoczny kochany przez własnych poddanych tak, jak nigdy nie miało to miejsca w przypadku Macieja. Wiedział też wystarczająco dobrze, jak pozyskać lojalność własnych baronów bez obdarowywania ich ogromnymi nadaniami, tak jak czynił to Zygmunt [Luksemburski] przed wiekiem. Brał czynny udział w skomplikowanych sporach dyplomatycznych i wypowiadał samodzielne opinie na tematy o doniosłym znaczeniu”.
Małżeństwa Władysława
Pierwszą żoną Władysława Jagiellończyka była Barbara Hohenzollern, którą poślubił per procura w 1476 roku. Małżeństwo jednak nigdy, de facto, nie zostało zawarte, gdyż Władysław stracił zainteresowanie Barbarą, gdy ta utraciła księstwo głogowskie (para prawdopodobnie nigdy się nie spotkała). Oficjalnie małżeństwo zostało rozwiązane przez papieża w 1500 roku.
Nie czekając jednak na decyzję Stolicy Apostolskiej, Władysław w 1490 roku poślubił wdowę po Macieju Korwinie, Beatrycze. Według relacji królowej małżeństwo zostało skonsumowane, jednak Władysław wypierał się jakoby doszło między nimi do zbliżenia, co oznaczało, że małżeństwo nie zostało praktycznie zawarte i można je było unieważnić. Stało się to także w 1500 roku.
Ostatnią żoną Władysława Jagiellończyka była Anna de Foix-Candale. Para pobrała się w październiku 1502 roku i doczekała się dwójki dzieci: Anny i Ludwika.
Na mocy podpisanego z cesarzem Maksymilianem Habsburgiem układu we Wiedniu w 1515 roku, Anna Jagiellonka poślubić miała jego wnuka Ferdynanda Habsburga, a Ludwik Jagiellończyk cesarską wnuczkę, Marię Habsburg.
Władysław Jagiellończyk zmarł 13 marca 1516 roku w Budzie. Jego następcą został syn, Ludwik.
Czytaj też:
Jogaila na polskim tronie. Koronacja Władysława JagiełłyCzytaj też:
Elżbieta Granowska. Okrutne kpiny z trzeciej żony Jagiełły. Czy słuszne?Czytaj też:
Bona Sforza. Najlepsza królowa w polskich dziejach?Czytaj też:
Święty królewicz Kazimierz. Dlaczego został patronem Litwy?